آیه وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ [5]
و از شرّ هر حسودي هنگامي‌كه حسد مي‌ورزد!
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) کَادَ الْحَسَدُ أَنْ یَسْبِقَ الْقَدَر.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- نزدیک است که حسد بر قَدَر سبقت گیرد یعنی از کثرت حسد نزدیک است که هر خوبی که برای مردمان مقدّر شده است به بدی مبدّل شود.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الْحَسَدِ فَقَالَ لَحْمٌ وَ دَمٌ یَدُورُ فِی النَّاسِ إِذَا انْتَهَی إِلَیْنَا یَئِسَ وَ هُوَ الشَّیْطَانُ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی حسد پرسیده شد. فرمود: «گوشت و خونی است که در میان مردم می چرخد و چون به ما می رسد، خشک می شود، او شیطان است».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ حَمْزَهًَْ‌بْنِ‌حُمْرَانَ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: ثَلَاثَهًٌْ لَمْ یَنْجُ مِنْهَا نَبِیٌ فَمَنْ دُونَهُ التَّفَکُّرُ فِی الْوَسْوَسَهًِْ فِی الْخَلْقِ وَ الطِّیَرَهًُْ وَ الْحَسَدُ إِلَّا أَنَّ الْمُؤْمِنَ لَا یَسْتَعْمِلُ حَسَدَه.
امام صادق (علیه السلام)- سه چیز است که شخص از آن‌ها رها نیست، از پیغمبر و فروتر، اندیشه‌ی وسوسه‌آور در آفرینش فال‌زدن و حسدبردن جز اینکه مؤمن حسد خود را بکار نگیرد.
الصّادق (علیه السلام)- لِلْحَاسِدِ ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ یَغْتَابُ إِذَا غَابَ وَ یَتَمَلَّقُ إِذَا شَهِدَ وَ یَشْمَتُ بِالْمُصِیبَهًْ.
امام صادق (علیه السلام)- حسود سه نشانه دارد، هنگامی‌که در نزدت نباشد غیبت می‌کند، و هنگامی‌که به نزد تو بیاید تملّق می‌گوید، و هنگامی‌که گرفتار مصیبت شوی شماتت می‌نماید.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ جَرَّاحٍ الْمَدَائِنِیِّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: إِنَ الْحَسَدَ یَأْکُلُ الْإِیمَانَ کَمَا تَأْکُلُ النَّارُ الْحَطَب.
امام صادق (علیه السلام)- به‌راستی حسد، ایمان را می خورد چنان که آتش هیزم را می خورد.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُعَاوِیَهًَْ‌بْنِ‌وَهْبٍ قَالَ قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) آفَهًُْ الدِّینِ الْحَسَدُ وَ الْعُجْبُ وَ الْفَخْرُ.
امام صادق (علیه السلام)- آفت دین حسد، عجب و فخر و مباهات می‌باشند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْفُضَیْلِ‌بْنِ‌عِیَاضٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: إِنَ الْمُؤْمِنَ یَغْبِطُ وَ لَا یَحْسُدُ وَ الْمُنَافِقُ یَحْسُدُ وَ لَا یَغْبطُ.
امام صادق (علیه السلام)- مؤمن به حال دیگران غبطه می‌برد ولی حسودی نمی‌کند، امّا منافق حسد می‌برد و غبطه نمی‌خورد.
الکاظم (علیه السلام)- عَنِ الْجَازِیِّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ (علیه السلام) قَالَ: لَا یُؤْمَنُ رَجُلٌ فِیهِ الشُّحُ وَ الْحَسَدُ وَ الْجُبْنُ وَ لَا یَکُونُ الْمُؤْمِنُ جَبَاناً وَ لَا حَرِیصاً وَ لَا شَحِیحا.
امام کاظم (علیه السلام)- کسی که در او بخل و حسد و ترس باشد، ایمان ندارد. و مؤمن ترسو و حریص و بخیل نباشد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَا حَسَدَ إِلَّا فِی اثْنَیْنِ رَجُلٍ آتَاهُ اللَّهُ مَالًا فَهُوَ یُنْفِقُ مِنْهُ آنَاءَ اللَّیْلِ وَ آنَاءَ النَّهَارِ وَ رَجُلٍ آتَاهُ اللَّهُ الْقُرْآنَ فَهُوَ یَقُومُ بِهِ آنَاءَ اللَّیْلِ وَ آنَاءَ النَّهَارِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- حسد جز در دو چیز روا نیست، شخصی که خداوند [آموزش] قرآن را نصیب او کند و با آن در لحظات شب و روز [به عبادت] بر می‌خیزد و شخصی که خداوند مالی به او بدهد، و او آن را در همه‌ی لحظات شب و روز انفاق کند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سَمَاعَهًَْ‌بْنِ‌مِهْرَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ یَا سَمَاعَهًُْ لَا یَنْفَکُ الْمُؤْمِنُ مِنْ خِصَالٍ أَرْبَعٍ مِنْ جَارٍ یُؤْذِیهِ وَ شَیْطَانٍ یُغْوِیهِ وَ مُنَافِقٍ یَقْفُو أَثَرَهُ وَ مُؤْمِنٍ یَحْسُدُهُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مُؤْمِنٌ یَحْسُدُهُ قَالَ یَا سَمَاعَهًُْ أَمَا إِنَّهُ أَشَدُّهُمْ عَلَیْهِ قُلْتُ وَ کَیْفَ ذَاکَ قَالَ لِأَنَّهُ یَقُولُ فِیهِ الْقَوْلَ فَیُصَدَّقُ عَلَیْهِ.
امام صادق (علیه السلام)- سماعهًْ‌بن‌مهران گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «ای سماعه! مؤمن از چهار چیز بر کنار نیست همسایه‌ای که او را آزار بدهد، شیطانی که گمراهش کند، منافقی که دنبالش گیرد و مؤمنی که بر او حسد برد». گفتم: «فدایت شوم! مؤمنی که بر او حسد برد»؟!! فرمود: «ای سماعه آن از همه بر او سخت‌تر است»، گفتم: «چطور»؟ فرمود: «از او بد گوید و باور کنند».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ حَرِیزِ‌بْنِ‌عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) رُفِعَ عَنْ أُمَّتِی تِسْعَهًُْ أَشْیَاءَ الْخَطَأُ وَ النِّسْیَانُ وَ مَا أُکْرِهُوا عَلَیْهِ وَ مَا لَا یَعْلَمُونَ وَ مَا لَا یُطِیقُونَ وَ مَا اضْطُرُّوا إِلَیْهِ وَ الْحَسَدُ وَ الطِّیَرَهًُْ وَ التَّفَکُّرُ فِی الْوَسْوَسَهًِْ فِی الْخَلْوَهًِْ مَا لَمْ یَنْطِقُوا بِشَفهًٍْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از امّت من نه چیز برداشته شده است: ۱ خطا [اگر از روی خطا انسان چیزی را انجام دهد مورد بازخواست قرار نمی‌گیرد به غیر از موارد قصاص] ۲ فراموشی [که اگر انسان از روی فراموشی کار زشت و ناپسندی را در بسیاری از موارد انجام دهد مورد بازخواست قرار نمی‌گیرد] ۳ آنچه بر انجام آن اجبار شود. ۴ آنچه را انسان نمی‌داند. ۵ آنچه بر آن توانایی ندارد ۶ آنچه از انجام آن ناچار است ۷ حسد ۸ فال بد زدن ۹ تفکّر وسوسه‌آمیز در خلقت و خلق [البتّه در این سه قسمت عذاب و عقاب از فکر آن‌ها برداشته شده نه از عمل آن‌ها].
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی‌خَالِدٍ عَنْ زَیْدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ: شَکَوْتُ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَسَدَ مَنْ یَحْسُدُنِی فَقَالَ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) أَ مَا تَرْضَی أَنَ أَوَّلَ أَرْبَعَهًٍْ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهًَْ أَنَا وَ أَنْتَ وَ ذَرَارِیُّنَا خَلْفَ ظُهُورِنَا وَ شِیعَتُنَا عَنْ أَیْمَانِنَا وَ شَمَائِلِنَا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- علی (علیه السلام) فرمود: «به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از رشک حسودان خود گله کردم». فرمود: «یا علی (علیه السلام) آیا خشنود نیستی که تو نخستین از چهار گروه باشی که به بهشت می‌روند؟ من و تو، فرزندان ما در پشت‌سر ما و شیعیان ما از طرف راست و چپ ما».
السجّاد (علیه السلام)- أَخَذْنَا ثَلَاثَهًًْ عَنْ ثَلَاثَهًٍْ أَخَذْنَا الصَّبْرَ عَنْ أَیُّوبَ (علیه السلام) وَ الشُّکْرَ عَنْ نُوحٍ (علیه السلام) وَ الْحَسَدَ عَنْ بَنِی یَعْقُوب (علیه السلام).
امام سجّاد (علیه السلام)- ما سه چیز را از سه کس دریافته‌ایم، شکیبایی را از ایوب (علیه السلام) سپاس نعمت را از نوح (علیه السلام) و زشتی حسد را از فرزندان یعقوب (علیه السلام).
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِمُوسَی‌بْنِ‌عِمْرَانَ (علیه السلام) یَا ابْنَ‌عِمْرَانَ! لَا تَحْسُدَنَ النَّاسَ عَلَی مَا آتَیْتُهُمْ مِنْ فَضْلِی وَ لَا تَمُدَّنَ عَیْنَیْکَ إِلَی ذَلِکَ وَ لَا تُتْبِعْهُ نَفْسَکَ فَإِنَّ الْحَاسِدَ سَاخِطٌ لِنِعْمَتِی صَادٌّ لِقَسْمِیَ الَّذِی قَسَمْتُ بَیْنَ عِبَادِی وَ مَنْ یَکُ کَذَلِکَ فَلَسْتُ مِنْهُ وَ لَیْسَ مِنّی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خداوند متعال به موسی‌بن‌عمران (علیه السلام) وحی فرستاد و گفت: «ای موسی (علیه السلام) بر بندگان من به خاطر لطفی که به آن‌ها کرده‌ام حسادت نکن. ای موسی (علیه السلام) دیدگان خود را به‌طرف آن‌ها ندوز و خود را تابع دیدگان قرار نده، کسانی که حسود هستند به نعمت‌های من کفران می‌کنند، آن‌ها جلو روزی‌هایی که بین آن‌ها تقسیم کرده‌ام سد می‌کنند، هرکس چنین باشد نه من با وی می‌باشم و نه وی با من خواهد بود».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ دَاوُدَ الرَّقِّیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ اتَّقُوا اللَّهَ وَ لَا یَحْسُدْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً إِنَ عِیسَی‌بْنَ‌مَرْیَمَ (علیه السلام) کَانَ مِنْ شَرَائِعِهِ السَّیْحُ فِی الْبِلَادِ فَخَرَجَ فِی بَعْضِ سَیْحِهِ وَ مَعَهُ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِهِ قَصِیرٌ وَ کَانَ کَثِیرَ اللُّزُومِ لِعِیسَی‌بْنِ‌مَرْیَمَ (علیه السلام) فَلَمَّا انْتَهَی عِیسَی (علیه السلام) إِلَی الْبَحْرِ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ بِصِحَّهًِْ یَقِینٍ مِنْهُ فَمَشَی عَلَی ظَهْرِ الْمَاءِ فَقَالَ الرَّجُلُ الْقَصِیرُ حِینَ نَظَرَ إِلَی عِیسَی (علیه السلام) جَازَهُ بِسْمِ اللَّهِ بِصِحَّهًِْ یَقِینٍ مِنْهُ فَمَشَی عَلَی الْمَاءِ وَ لَحِقَ بِعِیسَی (علیه السلام) فَدَخَلَهُ الْعُجْبُ بِنَفْسِهِ فَقَالَ هَذَا عِیسَی رُوحُ اللَّهِ یَمْشِی عَلَی الْمَاءِ وَ أَنَا أَمْشِی عَلَی الْمَاءِ فَمَا فَضْلُهُ عَلَیَّ قَالَ فَرُمِسَ فِی الْمَاءِ فَاسْتَغَاثَ بِعِیسَی فَتَنَاوَلَهُ مِنَ الْمَاءِ فَأَخْرَجَهُ ثُمَّ قَالَ لَهُ مَا قُلْتَ یَا قَصِیرُ قَالَ قُلْتُ هَذَا رُوحُ اللَّهِ یَمْشِی عَلَی الْمَاءِ وَ أَنَا أَمْشِی فَدَخَلَنِی مِنْ ذَلِکَ عُجْبٌ فَقَالَ لَهُ عِیسَی (علیه السلام) لَقَدْ وَضَعْتَ نَفْسَکَ فِی غَیْرِ الْمَوْضِعِ الَّذِی وَضَعَکَ اللَّهُ فِیهِ فَمَقَتَکَ اللَّهُ عَلَی مَا قُلْتَ فَتُبْ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مِمَّا قُلْتَ قَالَ فَتَابَ الرَّجُلُ وَ عَادَ إِلَی الْمَرْتَبَهًِْ الَّتِی وَضَعَهُ اللَّهُ فِیهَا فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ لَا یَحْسُدَنَّ بَعْضُکُمْ بَعْضا.
امام صادق (علیه السلام)- از خداوند بترسید و به یکدیگر حسد نبرید، یکی از شریعت‌های عیسی (علیه السلام) سیاحت در شهرها بود، او در یکی از سیاحت‌های خود با مردی کوتاه که از اصحابش بود حرکت می‌کرد آن مرد همواره با عیسی (علیه السلام) همراه بود، هنگامی‌که عیسی (علیه السلام) به دریا رسید بسم الله را بر زبان جاری کرد و با یقین خود را به آب زد و روی آب حرکت نمود، آن مرد کوتاه هنگامی‌که عیسی (علیه السلام) را چنان دید او هم بسم الله گفت و خود را در آب انداخت بعد از اینکه وارد دریا گردید آن مرد گرفتار عجب و خودپسندی شد و گفت: اینک عیسی روح الله (علیه السلام) روی آب حرکت می‌کند و من هم حرکت می‌کنم پس او را به من چه فضیلتی می‌باشد، هنگامی‌که این مطلب در خاطره‌اش آمد در آب فرو رفت او ناگهان متوجّه شد و به عیسی (علیه السلام) متوسّل گردید و از وی فریادرسی نمود، عیسی (علیه السلام) آمد و او را نجات داد و بعد گفت: «ای قیصر چه گفتی که چنین شد». گفت: «من با خود گفتم این عیسی روح الله از آب می‌گذرد و من هم می‌گذرم و عجب مرا فرا گرفت». عیسی (علیه السلام) به او گفت: «تو خود را در جایی حساب کردی که خود در آن مقام نبودی و از این جهت گرفتار غضب خداوند شدی، اکنون از آنچه گفتی توبه کن». او توبه کرد و بار دیگر به همان مرتبه رسید، اکنون از خداوند بترسید و حسادت نکنید.
الصّادق (علیه السلام)- وَ مِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ وَ قَدْ فَسَّرَهُ الصَّادِقُ (علیه السلام) فَقَالَ: هُوَ الْعَیْنُ وَ الْعَیْنُ حَقٌّ وَ هُوَ قَوْلُ النَّبِیِّ (علیه السلام) وَ قَدْ عَوَّذَ الْحَسَنَ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنَ (علیه السلام) وَ قَالَ فِی عُوذَتِهِ: وَ أُعِیذُکُمَا مِنْ کُلِّ عَیْنٍ لَامَّهًٍْ.
امام صادق (علیه السلام)- وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ، امام صادق (علیه السلام) آن را تفسیر کرد و فرمود: آن چشم زخم است و چشم زخم واقعیّت دارد و آن [مطابق] سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله) است و برای سلامتی حسن و حسین (علیها السلام) دعا کرد و در دعایش فرمود: «شما را از هر چشمی که شور است در پناه [خداوند] قرار می‌دهم».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قَالَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) رَقَی النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) حَسَناً وَ حُسَیْناً (علیها السلام) فَقَالَ أُعِیذُکُمَا بِکَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ وَ أَسْمَائِهِ الْحُسْنَی کُلِّهَا عَامَّهًًْ مِنْ شَرِّ السَّامَّهًِْ وَ الْهَامَّهًِْ وَ مِنْ شَرِّ کُلِ عَیْنٍ لَامَّهًٍْ وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ ثُمَّ الْتَفَتَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) إِلَیْنَا فَقَالَ هَکَذَا کَانَ یُعَوِّذُ إِبْرَاهِیمُ إِسْمَاعِیلَ وَ إِسْحَاقَ
امام علی (علیه السلام)- امام علی (علیه السلام) فرمود: پیامبر (صلی الله علیه و آله) این تعویذ و دعا را برای حضرت حسنین (علیها السلام) خواند؛ اعیذ کما بکلمات اللَّه التامة، و اسمائه الحسنی، کلّها عامة، من السامة و الهامة، و من شر کلّ عین لامة وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ. سپس حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) متوجّه ما شد و فرمود: «حضرت ابراهیم (علیه السلام) هم برای اسماعیل و اسحاق (علیها السلام) همین‌طور تعویذ و دعا می‌خواند».
عَنِ ابْنِ‌أَبِی‌عُمَیْرٍ رَفَعَهُ فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ مِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ قَالَ أَ مَا رَأَیْتَهُ إِذَا فَتَحَ عَیْنَیْهِ وَ هُوَ یَنْظُرُ إِلَیْکَ هُوَ ذَاکَ.
امام صادق (علیه السلام)- از ابن ابی‌عمیر، در حدیثی مرفوع، از امام صادق (علیه السلام) روایت شده است که ایشان درباره‌ی این کلام خداوند متعال: وَ مِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ فرمود: «آیا او را ندیده ای که چشم می گشاید و به تو می نگرد؟ او همان کس است».