سوره نصر - مقدمه

امام صادق (علیه السلام)- امام رضا (علیه السلام) فرمود: شنیدم پدرم از پدرش نقل نمود: اوّلین سوره‌ای که نازل گشت بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ بود، و آخرین سوره‌ای که نازل گشت إِذا جاءَ نَصْرُ اللهِ وَ الْفَتْحُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- محمّدبن‌عمربن‌علی (علیه السلام) از پدرش از جدّش (علیه السلام) نقل کرده است: چون آیه‌ی إِذا جاءَ نَصْرُ اللهِ وَ الْفَتْحُ بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل شد به من فرمود: «ای علی (علیه السلام) به تحقیق نصر خداوند و فتح فرا رسیده، پس ببینی مردم گروه‌گروه وارد دین خدا می‌شوند. پروردگارت را تسبیح و حمد کن و از او آمرزش بخواه که او بسیار توبه‌پذیر است ای علی (علیه السلام)، خداوند جهاد را در فتنه‌ای که پس از من رخ می‌دهد بر مؤمنین واجب نموده چنان که جهاد با مشرکین را در رکاب من بر آنان واجب ساخته بود». عرض کردم: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، آن فتنه‌ای که خداوند جهاد درباره‌ی آن را بر ما واجب نموده کدام است»؟ فرمود: «فتنه‌ی گروهی که شهادت به لا إِلهَ إِلَّا اللهُ و اینکه من رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هستم می‌دهند با این حال مخالف سنّت من و طعنه‌زننده در دین من هستند». عرض کردم: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پس به چه جهت با آنان بجنگیم و حال آنکه شهادت به لا إِلهَ إِلَّا اللهُ و رسالت الهی شما می‌دهند»؟ فرمود: «به‌جهت پدیدآوردن مسائل بی‌سابقه و بدعتگزاری در دین، و جداشدنشان از فرمان من، و حلال‌شمردن آنان ریختن خون عترت مرا». عرض کردم: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، شما مرا به شهادت مژده فرموده بودی، از خدا بخواه که برای من دراین‌باره شتاب ورزد». فرمود: «آری به تو مژده شهادت داده بودم، پس چگونه خواهی بود آن زمان‌که این از این رنگین شود؟ و با دست اشاره به سر و ریش من نمود ». عرض کردم: «ای رسول خدا، حال که چنین مژده‌ای به من داده‌ای، دیگر جای صبر نیست بلکه جای مژدگانی و سپاس است». فرمود: «آری، پس خود را برای خصومت و درگیری آماده ساز، که تو با امّت من مخاصمه خواهی نمود». عرض کردم: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) راه پیروزی [بر آنان] را به من بنما، فرمود: چون گروهی را دیدی که از هدایت به‌سوی گمراهی رو کرده‌اند پس با آنان به مخاصمه برخیز [که پیروزی از آن توست]، زیرا که هدایت از جانب خدا، و گمراهی از سوی شیطان است. ای علی (علیه السلام)، همانا هدایت، پیروی فرمان خداست نه پیروی از هوای نفس و دلخواه خود، و گویا با گروهی روبرو هستی که قرآن را تأویل و توجیه نموده، و به شبهات [و مسائل قابل توجیه و چند پهلو] چنگ زده، و شراب را به نام آب انگور، و کم‌فروشی را با [ادای] زکات، و رشوه را به نام هدیه و پیشکش حلال می‌شمرند». و عرض کردم: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بنابراین وقتی چنین کنند چگونه‌اند؟ آیا مرتدّ و برگشتگان از دین‌اند یا اهل فتنه و آزمایش»؟ فرمود: «آنان اهل فتنه‌اند، متحیّر و سرگردان در آن گردش کنند تا عدل گریبانگیرشان شود». عرض کردم: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، عدل از جانب ما یا از سوی غیر ما»؟ فرمود: «بلکه از جانب ما، خداوند [دین را] به دست ما گشوده، و به دست ما پایان بخشد، و به‌واسطه‌ی ما خداوند میان دل‌ها پس از شرک آوری مهر و دوستی انداخت، و به‌واسطه‌ی ما نیز میان دل‌ها پس از فتنه مهر و دوستی اندازد». عرض کردم: «سپاس خدا را بدان چه که از فضل خویش به ما ارزانی داشته است».

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- عبدالله‌بن‌مسعود گوید: چون این سوره نازل شد، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بسیار می‌فرمود: «پاک و منزّهی خداوندا و تو را میستایم، خداوندا مرا بیامرز، که تو توبه‌پذیر و مهربانی!. (بقره/۱۲۸)

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- کسی که سوره‌ی إِذا جاءَ نَصْرُ اللهِ وَ الْفَتْحُ را در نماز مستحب و یا واجب تلاوت کند، خداوند او را بر تمام دشمنانش پیروز می‌سازد، و در روز قیامت او را با منشوری گویا و رسا که خداوند آن را از درون قبر او بیرون آورده است برانگیزد، و در آن (منشور) امان نامه‌ای [از برای اوست تا بی‌هراس] از پلی که بر روی دوزخ کشیده شده است بگذرد و از آتش و خروش دوزخ [آسیبی به او نرسد]، و در آن روز بر چیزی نمی‌گذرد مگر آنکه او را بشارت دهد و او را خبر دهد به نیکی‌هایی که روبروی اوست، تا آنکه وارد بهشت شود، و در این دنیا آنقدر از درهای خیر به روی او می‌گشود که هرگز آرزوی آن را نداشته و تصوّر آن را نکرده است.