آیه وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ [3]
و سوگند به «شاهد» و «مشهود»! (پيامبر و اعمال امّت
الصّادقین (علیها السلام)- الشَّاهِدُ یَوْمُ الْجُمُعَهًِْ وَ الْمَشْهُودُ یَوْمُ عَرَفَهًَْ وَ الْمَوْعُودُ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ.
امام باقر و امام صادق (علیها السلام)- الشَّاهِدُ روز جمعه وَ الْمشْهُودُ روز عرفه، و «موعود» روز قیامت می‌باشد.
الصّادق (علیه السلام)- الشَّاهِدُ یَوْمُ الْجُمُعَهًِْ وَ الْمَشْهُودُ یَوْمُ عَرَفَهًْ.
امام صادق (علیه السلام)- الشَّاهِدُ روز جمعه و الْمشْهُودُ روز عرفه است.
الصّادق (علیه السلام)- الشَّاهِدُ یَوْمُ الْجُمُعَهًِْ.
امام صادق (علیه السلام)- الشَّاهِدُ روز جمعه است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الْجُمُعَهًُْ تَشْهَدُ عَلَی کُلِّ عَامِلٍ بِمَا عَمِلَ فِیهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- روز جمعه، بر هر عمل‌کننده‌ای به آنچه در آن انجام داده شهادت می‌دهد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَکْثِرُوا الصَّلَاهًَْ عَلَیَّ یَوْمَ الْجُمُعَهًِْ فَإِنَّهُ یَوْمٌ مَشْهُودٌ تَشْهَدُهُ الْمَلَائِکَهًُْ وَ إِنَّ أَحَداً لَا یُصَلِّی عَلَیَّ إِلَّا عُرِضَتْ عَلَیَّ صَلَاتُهُ حَتَّی یَفْرُغَ مِنْهَا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در روز جمعه زیاد بر من صلوات بفرستید؛ چون آن، روز الْمشْهُودُ است و فرشتگان آن را مشاهده می‌کنند و هیچ‌کس بر من صلوات نمی‌فرستد مگر آنکه صلواتش بر من عرضه می‌گردد تا از آن فارغ شود.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الشَّاهِدُ یَوْمُ الْجُمُعَهًِْ وَ الْمَشْهُودُ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الشَّاهِدُ روز جمعه و الْمشْهُودُ روز قیامت است.
الصّادق (علیه السلام)- الشَّاهِدُ یَوْمُ عَرَفَهًَْ.
امام صادق (علیه السلام)- الْمشْهُودُ روز عرفه است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- سَأَلَ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) عَنْ یَوْمِ الْجُمُعَهًِْ لِمَ سُمِّیَ بِهَا قَالَ هُوَ یَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النَّاسُ وَ ذلِکَ یَوْمٌ مَشْهُودٌ وَ یَوْمُ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درباره‌ی علّت نامگذاری روز جمعه پرسیدند. فرمود: «روزی است که مردم در آن جمع شوند، روز مشهودی است، روز شاهدی است [بر کارهای مردم]».
الباقر (علیه السلام)- سَأَلَهُ الْأَبْرَشُ‌الْکَلْبِیُّ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ فَقَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) مَا قِیلَ لَکَ فَقَالَ قَالُوا شَاهِدٌ یَوْمُ الْجُمُعَهًِْ وَ مَشْهُودٌ یَوْمُ عَرَفَهًَْ فَقَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) لَیْسَ کَمَا قِیلَ لَکَ الشَّاهِدُ یَوْمُ عَرَفَهًَْ وَ الْمَشْهُودُ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ أَ مَا تَقْرَأُ الْقُرْآنَ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ ذلِکَ یَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النَّاسُ وَ ذلِکَ یَوْمٌ مَشْهُودٌ.
امام باقر (علیه السلام)- ابرش کلبی از ایشان در مورد این آیه: وَ شَاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ پرسید. حضرت (علیه السلام) فرمود: «چه چیزی به تو گفته شده است»؟ عرض کرد: «گفته اند: شاهد، روز جمعه است، و المشْهُودٌ، روز عرفه است». امام باقر (علیه السلام) فرمود: «آن‌گونه که به تو گفته شده، نیست. الشَّاهِدُ، روز عرفه است، و المشْهُودٌ، روز قیامت است. مگر قرآن را نمی‌خوانی؟ خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: ذَلِکَ یَوْمٌ مَّجْمُوعٌ لَّهُ النَّاسُ وَ ذَلِکَ یَوْمٌ مَّشْهُودٌ».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فِی تَفْسِیرِهِ الْوَسِیطِ مَا یَرْفَعُهُ بِسَنَدِهِ أَنَّ رَجُلًا قَال دَخَلْتُ مَسْجِدَ الْمَدِینَهًِْ فَإِذَا أَنَا بِرَجُلٍ یُحَدِّثُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ النَّاسُ حَوْلَهُ فَقُلْتُ لَهُ أَخْبِرْنِی عَنْ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ فَقَالَ نَعَمْ أَمَّا الشَّاهِدُ فَیَوْمُ الْجُمُعَهًِْ وَ أَمَّا الْمَشْهُودُ فَیَوْمُ عَرَفَهًَْ فَجُزْتُهُ إِلَی آخَرَ یُحَدِّثُ فَقُلْتُ أَخْبِرْنِی عَنْ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ فَقَالَ نَعَمْ أَمَّا الشَّاهِدُ فَیَوْمُ الْجُمُعَهًِْ وَ أَمَّا الْمَشْهُودُ فَیَوْمُ النَّحْرِ فَجُزْتُهُمَا إِلَی غُلَامٍ کَانَ وَجْهُهُ الدِّینَارَ وَ هُوَ یُحَدِّثُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقُلْتُ أَخْبِرْنِی عَنْ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ فَقَالَ نَعَمْ أَمَّا الشَّاهِدُ فَمُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) وَ أَمَّا الْمَشْهُودُ فَیَوْمُ الْقِیَامَهًْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در تفسیر الوسیط حدیثی مرفوع آمده است: مردی گوید: وارد مسجدالنّبی شدم مردی را دیدم که از قول رسول خدا (صلی الله علیه و آله) حدیث می‌گفت و مردم در اطراف وی جمع شده‌اند. من به وی گفتم: «معنی این آیه: وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ چیست»؟ گفت: «معنی کلمه‌ی شاهِدٍ یعنی روز جمعه و معنی مَشْهُودٍ یعنی روز عرفه است». از وی گذشتم و به مرد دیگری که حدیث می‌گفت، رسیدم. از او پرسش کردم: «مرا از معنی: شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ آگاه کن». گفت: «شاهِدٍ یعنی روز جمعه و مَشْهُودٍ یعنی روز عید قربان». از ایشان گذشتم و با پسری مواجه شدم که صورتش نورانی و درخشنده بود. به او گفتم: «مرا از شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ آگاه کن». گفت: «آری معنی کلمه‌ی شاهِدٍ یعنی حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) و معنی مَشْهُودٍ یعنی روز قیامت».
السجّاد (علیه السلام)- وَ کَانَ مِنْ دُعَائِهِ (علیه السلام) عِنْدَ الصَّبَاحِ وَ الْمَسَاء وَ هَذَا یَوْمٌ حَادِثٌ جَدِیدٌ، وَ هُوَ عَلَیْنَا شَاهِدٌ عَتِیدٌ، إِنْ أَحْسَنَّا وَدَّعَنَا بِحَمْدٍ، وَ إِنْ أَسَأْنَا فَارَقَنَا بِذَم.
امام سجاد (علیه السلام) از دعای آن امام در بامدادان و شامگاهان: این روز روزی نو پدید و جدید است، و خود بر ما گواهی آماده است. اگر نیک باشیم با ستایش ما را بدرود می‌گوید، و اگر بد باشیم با نکوهش از ما جدا می‌شود.
السجّاد (علیه السلام)- وَ قِیلَ: الشَّاهِدُ الْأَیَّامُ وَ اللَّیَالِی وَ الْمَشْهُودُ بَنُو آدَمَ (علیه السلام)، وَ یُنْشِدُ لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ (علیه السلام) مَضَی أَمْسِکَ الْمَاضِی شَهِیداً مُعَدِّلًا وَ خُلِّفْتَ فِی یَوْمٍ عَلَیْکَ شَهِیدٌ فَإِنْ أَنْتَ بِالْأَمْسِ اقْتَرَفْتَ إِسَاءَهًًْ فَقَیِّدْ بِإِحْسَانٍ وَ أَنْتَ حَمِیدٌ فَلَا تُرْجِ فِعْلَ الْخَیْرِ یَوْماً إِلَی غَدٍ لَعَلَّ غَداً یَأْتِی وَ أَنْتَ فَقِیدٌ.
امام سجاد (علیه السلام)- گفته شده که شَاهِدٍ روزها و شب‌ها است و مَشْهُودٍ فرزندان آدم. و برای امام حسین (علیه السلام) این‌چنین سروده‌اند. دیروز گواه عادلی بود و گذشت. امروز برای تو گواهی دگر است. دیروز اگر که کرده‌ای کار بدی امروز نکویی کن و دارش در دست امید به کار خیر فردا تو مدار شاید که نباشی تو به فردایت هست
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ‌الرَّحْمَنِ‌بْنِ‌کَثِیر عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) وَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام).
امام صادق (علیه السلام)- عبدالرحمن‌بن‌کثیر از امام صادق (علیه السلام) در مورد این آیه: وَشَاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ نقل کرده است: فرمود: «منظور از شَاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ، پیامبر (صلی الله علیه و آله) و امیرالمؤمنین (علیه السلام) است».
الباقر (علیه السلام)- رَسُولُ الله (صلی الله علیه و آله) الشَّاهِدُ عَلَیْنَا بِمَا بَلَّغَنَا عَنِ اللَّهِ وَ نَحْنُ الشُّهَدَاءُ عَلَی النَّاسِ.
امام باقر (علیه السلام)- رسول خدا (صلی الله علیه و آله) گواه بر ماست نسبت بدان‌چه از جانب خدای تبارک‌وتعالی تبلیغ نموده‌ایم و ما بر مردم گواهیم.
الحسن (علیه السلام)- أَنَّ الشَّاهِدُ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) وَ الْمَشْهُودُ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ.
امام حسن (علیه السلام)- شَاهِدٍ محمّد (صلی الله علیه و آله) وَ مَشْهُودٍ روز قیامت است.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- خُطْبَهًٌْ لِأَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) خَطَبَ بِهَا یَوْمَ الْغَدِیرِ یَقُولُ (علیه السلام) فِیهَا: إِنَّ هَذَا یَوْمٌ عَظِیمُ الشَّأْنِ إِلَی قَوْلِهِ (علیه السلام) وَ یَوْمُ شَاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ.
امام علی (علیه السلام)- سخنرانی امیرالمؤمنین (علیه السلام) که در آن خطاب به روز عید غدیر کرد و فرمود: «همانا این به گفته‌ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روزی بزرگ است و روز الشَّاهِدُ و المَشْهُودُ است».