آیه وَ رَفَعْنا لَكَ ذِكْرَكَ [4]
و آوازه‌ی تو را بلند ساختيم!
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنِ الْحُسَیْنِ‌بْنِ‌عَلِی (علیه السلام) أَنَّ یَهُودِیّاً مِنْ یَهُودِ الشَّامِ وَ أَحْبَارِهِمْ کَانَ قَدْ قَرَأَ التَّوْرَاهًَْ وَ الْإِنْجِیلَ وَ الزَّبُورَ وَ صُحُفَ الْأَنْبِیَاءِ (علیه السلام) وَ عَرَفَ دَلَائِلَهُمْ جَاءَ إِلَی مَجْلِسٍ فِیهِ أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ فِیهِمْ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ ابْنُ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) وَ أَبُومَعْبَدٍ الْجُهَنِیُّ فَقَالَ یَا أُمَّهًَْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) مَا تَرَکْتُمْ لِنَبِیٍّ دَرَجَهًًْ وَ لَا لِمُرْسَلٍ فَضِیلَهًًْ إِلَّا نَحَلْتُمُوهَا نَبِیَّکُمْ فَهَلْ تُجِیبُونِّی عَمَّا أَسْأَلُکُمْ عَنْهُ فَکَاعَ الْقَوْمُ عَنْهُ فَقَالَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) نَعَمْ ... قَالَ لَهُ الْیَهُودِیُّ فَإِنَّ هَذَا إِدْرِیسُ (علیه السلام) رَفَعَهُ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ مَکَاناً عَلِیّاً وَ أَطْعَمَهُ مِنْ تُحَفِ الْجَنَّهًِْ بَعْدَ وَفَاتِهِ قَالَ لَهُ عَلِیٌّ (علیه السلام) لَقَدْ کَانَ کَذَلِکَ وَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) أُعْطِیَ مَا هُوَ أَفْضَلُ مِنْ هَذَا إِنَّ اللَّهَ جَلَّ ثَنَاؤُهُ قَالَ فِیهِ وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ فَکَفَی بِهَذَا مِنَ اللَّهِ رِفْعَهًًْ.
امام علی (علیه السلام)- از امام حسین (علیه السلام) نقل شده است: مردی یهودی از شام که تورات و انجیل و زبور و صحف انبیاء (علیهم السلام) را خوانده بود و اطّلاعاتی از استدلاهای آن‌ها داشت وارد مجلسی شد که اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله) در آن حضور داشتند. علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نیز بود و ابن‌عبّاس و ابومعبد جهنی. گفت: «ای امّت محمّد (صلی الله علیه و آله)! هیچ مقام و منزلتی را برای پیامبری وانگذاشتید جز اینکه تمام آن‌ها را برای پیامبر خود ادّعا کردید آیا پاسخ سؤال‌های مرا می‌دهید»؟ مردم از او روی برگردانیدند. امّا علی (علیه السلام) فرمود: «آری»! ... یهودی گفت: «ادریس را خداوند به مقام عالی رسانید و از تحفه‌های بهشت پس از مرگ به او خورانید». علی (علیه السلام) فرمود: «صحیح است! به حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) بهتر از او عنایت شده خداوند درباره‌ی آن‌جناب میفرماید: وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ؛ همین مقام و رفعت کافی است».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- یَرْفَعُهُ إِلَی الْإِمَامِ مُوسَی‌بْنِ‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی جَعْفَرٌ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ الْبَاقِرِ (علیه السلام) قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَلِیٌّ (علیه السلام) قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی الْحُسَیْنُ‌بْنُ‌عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) قَال بَیْنَمَا أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) جُلُوسٌ فِی مَسْجِدِهِ بَعْدَ وَفَاتِهِ (علیه السلام) یَتَذَاکَرُونَ فَضْلَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِذْ دَخَلَ عَلَیْنَا حِبْرٌ مِنْ أَحْبَارِ یَهُودِ أَهْلِ الشَّامِ قَدْ قَرَأَ التَّوْرَاهًَْ وَ الْإِنْجِیلَ وَ الزَّبُورَ وَ صُحُفَ إِبْرَاهِیمَ وَ الْأَنْبِیَاءِ وَ عَرَفَ دَلَائِلَهُمْ فَسَلَّمَ عَلَیْنَا وَ جَلَسَ ثُمَّ لَبِثَ هُنَیْئَهًًْ{هُنَیْهَهًًْ} ثُمَّ قَالَ یَا أُمَّهًَْ مُحَمَّدٍ مَا تَرَکْتُمْ لِنَبِیٍّ دَرَجَهًًْ وَ لَا لِمُرْسَلٍ فَضِیلَهًًْ إِلَّا وَ قَدْ تَحَمَّلْتُمُوهَا لِنَبِیِّکُمْ فَهَلْ عِنْدَکُمْ جَوَابٌ إِنْ أَنَا سَأَلْتُکُمْ فَقَالَ لَهُ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) سَلْ یَا أَخَا الْیَهُودِ مَا أَحْبَبْتَ فَإِنِّی أُجِیبُکَ عَنْ کُلِّ مَا تَسْأَلُ بِعَوْنِ اللَّهِ تَعَالَی ... وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ فَلَا یَرْفَعُ رَافِعٌ صَوْتَهُ بِکَلِمَهًِْ الْإِخْلَاصِ بِشَهَادَهًِْ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حَتَّی یَرْفَعَ صَوْتَهُ مَعَهَا بِأَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ فِی الْأَذَانِ وَ الْإِقَامَهًِْ وَ الصَّلَاهًِْ وَ الْأَعْیَادِ وَ الْجُمَعِ وَ مَوَاقِیتِ الْحَجِّ وَ فِی کُلِّ خُطْبَهًٍْ حَتَّی فِی خُطَبِ النِّکَاحِ وَ فِی الْأَدْعِیَهًِْ.
امام علی (علیه السلام)- امام موسی کاظم (علیه السلام) از امام صادق (علیه السلام) از پدر ارجمند (علیه السلام) خود از امام سجّاد (علیه السلام) از امام حسین (علیه السلام) نقل کرده که ایشان فرمود: پس از درگذشت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) اصحاب در مسجد حضرت نشسته بودند و از فضایل پیامبر (صلی الله علیه و آله) یاد می کردند. ناگاه یکی از علمای یهود از اهالی شام بر ما وارد شد. او تورات و انجیل و زبور و صُحُف ابراهیم و پیامبران را خواند بود و نشانه های آنان را می شناخت. بر ما سلام کرد و نشست. کمی درنگ کرد و سپس گفت: «ای امت محمد! شما هیچ مقامی از هیچ پیامبری را و هیچ فضیلتی از هیچ رسولی را وانگذاشته اید و همه را به پیامبر خود نسبت داده اید، اگر من از شما سؤال کنم پاسخی دارید»؟ امیرمومنان (علیه السلام) به او فرمود: «ای برادر یهودی! هرچه دوست داری بپرس، من به یاری و منّت خداوند متعال از هر چیزی بپرسی پاسخت را می دهم ... وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ؛ این چنین هرکس به کلامِ اخلاص ندا برآورَد و گواهی دهد که هیچ خدایی جز خدای یگانه نیست، به همراهش ندا بر می آورَد که محمّد (صلی الله علیه و آله) فرستاده‌ی خداست، چه در اذان و اقامه و نماز و چه در اعیاد و نمازهای جمعه و مراسم حج و نیز در همه‌ی خطبه ها حتّی در خطبه های نکاح و در دعاها».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ لَقَدْ کُنَّا فِی مَحْفِلٍ فِیهِ أَبُوسُفْیَانَ وَ قَدْ کُفَّ بَصَرُهُ وَ فِینَا عَلِیٌّ (علیه السلام) فَأَذَّنَ الْمُؤَذِّنُ فَلَمَّا قَالَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ قَالَ أَبُوسُفْیَانَ هَاهُنَا مَنْ یَحْتَشِمُ قَالَ وَاحِدٌ مِنَ الْقَوْمِ لَا فَقَالَ لِلَّهِ دَرُّ أَخِی بَنِی‌هَاشِمٍ انْظُرُوا أَیْنَ وَضَعَ اسْمَهُ فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) أَسْخَنَ اللَّهُ عَیْنَکَ یَا بَاسُفْیَانَ اللَّهُ فَعَلَ ذَلِکَ بِقَوْلِهِ عَزَّ مِنْ قَائِلٍ وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ.
امام علی (علیه السلام)- ابن‌عبّاس گوید: ما در مجلسی بودیم که ابوسفیان نیز حضور داشت درحالی‌که بینائی اش را از دست داده بود و علی (علیه السلام) نیز در میان ما بود. پس مؤذّن اذان گفت، هنگامی‌که موذّن گفت: «أشهد أن محمداً رسول الله»، ابوسفیان گفت: «در اینجا کسی هست که خشمگین باشد»؟ یکی از قوم گفت: «خیر»! ابوسفیان گفت: «چه خوب است! برادر بنی هاشم، بنگرید که اسمش را کجا قرار داده است»؟ علی (علیه السلام) فرمود: «خداوند چشمانت را به گریه بیندازد، ای اباسفیان! خداوند متعال اینگونه نامش را بزرگ گردانید آنجا که می فرماید: وَ رَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ».
أَمیر الْمؤمنین (علیه السلام)- عَنِ الْعِلَلِ لِمُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیِّ‌بْنِ‌إِبْرَاهِیمَ‌بْنِ‌هَاشِمٍ قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام): مَعْنَی قَوْلِهِ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِقْرَارٌ بِالتَّوْحِیدِ وَ نَفْیُ الْأَنْدَادِ وَ خَلْعُهَا وَ کُلُّ مَا یُعْبَدُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ مَعْنَی أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ إِقْرَارٌ بِالرِّسَالَهًِْ وَ النُّبُوَّهًِْ وَ تَعْظِیمٌ لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ أَیْ تُذْکَرُ مَعِی إِذَا ذُکِرْت.
امام علی (علیه السلام)- معنای اشهد ان لا إله الا الله اقرار به توحید و نفی شریکان و دور کردن آنان و نفی هرچیزی غیر از اوست که عبادت می شود، معنای اشهد ان محمّداً رسول الله اقرار به رسالت و نبوّت و تعظیم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است و آن این سخن خداوند است: وَ رَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ یعنی هرگاه که یاد شدم همراه من یاد می شوی.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ یَقُولُ صَوْتَکَ لَا یُذْکَرُ اللَّهُ إِلَّا ذُکِرْتَ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ یعنی صدای تو را، خداوند یاد نمی‌شود مگر اینکه تو یاد شوی.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ رَفَعْنا لَکَ ذِکْرَکَ قَالَ تُذْکَرُ إِذَا ذُکِرْتُ وَ هُوَ قَوْلُ النَّاسِ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله).
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ رَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ؛ به خاطر داشته باش که وقتی مردم میگویند: أشهد أن لا إله إلّا الله بلافاصله می گویند: أشهد أن محمّداً رسول الله.
الرّضا (علیه السلام)- وَ وَضَعْنا عَنْکَ وِزْرَکَ تَقْتُلُ مُقَاتِلَهًَْ الْکُفَّارِ وَ أَهْلَ التَّأْوِیلِ بِعَلِیٍّ (علیه السلام) وَ رَفَعْنا لَکَ بِذَلِکَ ذِکْرَکَ أَیْ رَفَعْنَا مَعَ ذِکْرِکَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) لَهُ رُتْبَهًًْ.
امام رضا (علیه السلام)- أَلَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ؛ ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! آیا حضرت علی (علیه السلام) را وصیّ تو قرار ندادیم؟ وَ وَضَعْنَا عَنکَ وِزْرَکَ؛ سنگینی نبرد با کفّار و اهل تأویل را به وسیلهی حضرت علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) [سبک گردانیدیم]. وَ رَفَعْنَا لَکَ ذِکْرَکَ یعنی همراه با یاد تو ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! برای او رتبه ای بالا بردیم.