آیه ۸ - سوره شرح

امام باقر (علیه السلام)- چون نمازت را به‌جا آوردی، پیش از آنکه سلام بدهی و در همان حال که نشستهای در کار دنیا و آخرت به دعا بکوش و چون از دعا فارغ شدی با اشتیاق به‌سوی خداوند تبارک و تعالی روی آور تا از تو آن را بپذیرد.

امام باقر و امام صادق (علیهم السلام)- پس به‌سوی حق جلّ و علا توجّه کن و به خواندن دعا رغبت نما و از خدای تعالی درخواست کن تا به تو آنچه خواهی ارزانی دارد و حاجتی را که داشته باشی، به موفّقیّت‌ها مقرون گرداند.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ؛ چون از نماز واجب فارغ شدی، در دعا به درگاه پروردگارت بکوش و در خواسته‌ی خود با اشتیاق به‌سویش روی آور.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- هنگامی‌که از واجبات فارغ می‌شوی، به اعمالی که خداوند برای تو راغب است بپرداز.

امام صادق (علیه السلام)- فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در حج بود، آنگاه نازل شد: هنگامی‌که از حجّ خود فارغ می‌شوی. حضرت علی (علیه السلام) را برای مردم [به جانشینی خود] منصوب کن».

امام صادق (علیه السلام)- ابوحاتم رازی از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده است که ایشان این آیه: فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ را قرائت کرد و سپس فرمود: «پس چون از کامل کردن شریعت فراغت یافتی، حضرت علی (علیه السلام) را برای آنان به امامت منصوب کن».

امام صادق (علیه السلام)- خداوند عزّوجلّ، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را به نماز و زکات و روزه و حجّ امر کرد سپس به او فرمان داد که چون این کارها را به انجام رساند، حضرت علی (علیه السلام) را به‌عنوان وصیّ خود منصوب کند.

امام صادق (علیه السلام)- چون خدای عزّوجلّ محمّد (صلی الله علیه و آله) را مبعوث کرد، مستحفظین پسین به او اسلام آوردند و بنی‌اسرائیل تکذیبش نمودند، او به‌سوی خدای عزّوجلّ دعوت کرد و در راهش جهاد نمود تا آنکه خدای متعال به او امر فرستاد که فضیلت وصیّت را آشکار کن، پیغمبر (صلی الله علیه و آله) عرض کرد: «پروردگارا! عرب مردمی خشنند، در میان ایشان کتابی نبوده و برای آن‌ها پیغمبری مبعوث نگشته و به فضیلت و شرف پیغمبران (علیهم السلام) آگاه نیستند، اگر من فضیلت اهل بیتم را به آن‌ها بگویم، ایمان نمی‌آورند». پس خدای متعال فرمود: غم آن‌ها را مخور. (نحل/۱۲۷) و بگو سلام شما در آینده می‌دانید. (زخرف/۸۹) پیغمبر (صلی الله علیه و آله) اندکی از فضیلت وصیّش را تذکّر داد و در دل‌ها نفاق افتاد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آن نفاق و گفتار ایشان را متوجّه شد، خدای متعال فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! محقّقا ما می‌دانیم که تو سینه‌ات از آنچه می‌گویند تنگ می‌شود. (حجر/۹۷). ایشان تو را تکذیب نمی‌کنند بلکه ستمگران آیات خدا را انکار می‌کنند. (انعام/۳۳) یعنی بلکه بدون اینکه دلیلی داشته باشند انکار می‌کنند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ایشان را الفت می‌داد و بعضی را یاور بعضی دیگر می‌ساخت و همیشه چیزی از فضیلت وصیّش را به آن‌ها گوشزد می‌کرد، تا آنکه این سوره (انشراح) نازل شد و پیغمبر (صلی الله علیه و آله) زمانی‌که از مرگ خود آگاه شد و گزارش آن را شنید، بر آن‌ها احتجاج کرد و خدای متعال فرمود: فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ* وَ إِلی رَبِّکَ فَارْغَبْ یعنی: چون [از تبلیغ رسالت] فراغ یافتی، پرچم و نشانه‌ات (یعنی علی (علیه السلام)) را نصب کن و وصیّتت را آشکار نما». پیغمبر (صلی الله علیه و آله) هم [در روز غدیر] فضیلت علی (علیه السلام) را آشکارا اعلام کرد و فرمود: «هرکس من مولای او هستم، علی (علیه السلام) مولای اوست، خدایا دوست او را دوست بدار و دشمن او را دشمن تا سه مرتبه. و باز [در جنگ خیبر بعد از آنکه چند تن را پرچمدار کرد و نتوانستند فتح کنند] فرمود: «همانا مردی را اعزام کنم که او خدا و رسولش را دوست دارد و خدا و رسولش او را، او فرارکننده نیست». با این جمله پیغمبر (صلی الله علیه و آله) به کسی که [از در قلعه‌ی خیبر] برگشت، کنایه می‌زند. او اصحابش را ترسو می‌شمرد و اصحابش او را.