آیه ۳۳ - سوره انعام

آیه قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذي يَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لا يُكَذِّبُونَكَ وَ لكِنَّ الظَّالِمينَ بِآياتِ اللهِ يَجْحَدُونَ [33]

به يقين مى‌دانيم كه گفتار آن‌ها، تو را غمگين مى‌كند؛ ولى [غم مخور؛ و بدان‌كه] آن‌ها تو را تكذيب نمى‌كنند؛ بلكه ستمكاران، آيات خدا را انكار مى‌نمايند.

۱
(انعام/ ۳۳)

الحسن (علیه السلام)- لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی فَقَالَ بَعْضُ الْقَوْمِ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ هَذَا إِنَّمَا یُرِیدُ أَنْ یَرْفَعَ بِضَبْعِ ابْنِ عَمِّهِ قَالُوهَا حَسَداً وَ بُغْضاً لِأَهْلِ بَیْتِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً فَإِنْ یَشَإِ اللهُ یَخْتِمْ عَلی قَلْبِکَ وَ لَا تَعْتَدَّ هَذِهِ الْمَقَالَ وَ لَا یَشُقَّ عَلَیْکَ مَا قَالُوا قَبْلُ مِنْ فَإِنَّ اللَّهَ یَمْحُو الْباطِلَ وَ یُحِقُّ الْحَقَّ بِکَلِماتِهِ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ فَشَقَّ ذَلِکَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ حَزَنَ عَلَی مَا قَالُوا وَ عَلِمَ أَنَّ الْقَوْمَ غَیْرُ تَارِکِینَ الْحَسَدَ وَ الْبَغْضَاءَ فَنَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَیَحْزُنُکَ الَّذِی یَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لا یُکَذِّبُونَکَ وَ لکِنَّ الظَّالِمِینَ بِآیاتِ اللهِ یَجْحَدُونَ.

امام حسن (علیه السلام)- هنگامی‌که این آیه: بگو: «من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی‌کنم جز دوست‌داشتن نزدیکانم [اهل بیتم]». (شوری/۲۳). نازل شد، گروهی از مردم گفتند: «این را خداوند نازل نکرده است. او می‌خواهد دست پسر عمویش را بالا ببرد [و جانشین خود معرفی کند]». این سخن را از روی حسادت و دشمنی با اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) گفتند؛ پس خدای تعالی نازل فرمود: آیا می‌گویند: «او بر خدا دروغ بسته است»؟! درحالی‌که اگر خدا بخواهد بر قلب تو مُهر می‌نهد. (شوری/۲۴). [ای پیامبر]! به این سخنان توجّه نکن و آنچه پیش از این گفتند، بر تو سخت نیاید. همانا خداوند باطل را محو می‌کند و حقّ را به فرمانش پابرجا می‌سازد چرا که او از آنچه درون سینه‌هاست آگاه است. (شوری/۲۴). پس آن (سخنان منافقان) بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سخت آمد و از آنچه گفتند غمگین شد و دانست که قوم، حسادت و دشمنی را رها نمی‌کنند؛ در نتیجه این آیه نازل شد: قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَیَحْزُنُکَ الَّذِی یَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لا یُکَذِّبُونَکَ وَ لکِنَّ الظَّالِمِینَ بِآیاتِ اللهِ یَجْحَدُون.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۶۶
بشارهًْ المصطفی، ص۱۹۶
۲
(انعام/ ۳۳)

الصّادق (علیه السلام)- فِی قَوْلِهِ تَعَالَی فَإِنَّهُمْ لا یُکَذِّبُونَکَ قَالَ لَا یَسْتَطِیعُونَ إِبْطَالَ قَوْلِکَ.

امام صادق (علیه السلام)- فَإِنَّهُمْ لا یُکَذِّبُونَکَ، نمی‌توانند سخن تو را باطل کنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۶۶
بحارالأنوار، ج۹، ص۲۰۲/ بحارالأنوار، ج۱۸، ص۲۳۲/ البرهان/ نورالثقلین/ العیاشی، ج۱، ص۳۵۹
۳
(انعام/ ۳۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- بَلَی وَ اللَّهِ لَقَدْ کَذَّبُوهُ أَشَدَّ التَّکْذِیبِ وَ لَکِنَّهَا مُخَفَّفَهًٌْ لا یُکَذِّبُونَکَ لَا یَأْتُونَ بِبَاطِلٍ یُکَذِّبُونَ بِهِ حَقَّکَ.

امام علی (علیه السلام)- بله، به خدا سوگند به شدّت او را تکذیب کردند ولکن آن [کلمه در این آیه] بدون تشدید است: لا یُکْذِبُونَکَ؛ [یعنی] باطلی را نمی‌آورند که به‌وسیله‌ی آن [دعوت] حقّ تو را تکذیب کنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۶۶
الکافی، ج۸، ص۲۰۰/ بحارالأنوار، ج۹، ص۲۰۲/ بحارالأنوار، ج۱۸، ص۲۳۱/ البرهان/ نورالثقلین/ العیاشی، ج۱، ص۳۵۹/ بحارالأنوار، ج۸۹، ص۶۵/ القمی، ج۱، ص۱۹۵
۴
(انعام/ ۳۳)

الصّادق (علیه السلام)- یَا حَفْصُ عَلَیْکَ بِالصَّبْرِ فِی جَمِیعِ أُمُورِکَ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بَعَثَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) فَأَمَرَهُ بِالصَّبْرِ وَ الرِّفْقِ فَصَبَرَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَتَّی نَالُوهُ بِالْعَظَائِمِ وَ رَمَوْهُ بِهَا فَضَاقَ صدْرُهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلَیْهِ وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّکَ یَضِیقُ صدْرُکَ بِما یَقُولُونَ فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ وَ کُنْ مِنَ السَّاجِدِینَ ثُمَّ کَذَّبُوهُ وَ رَمَوْهُ فَحَزِنَ لِذَلِکَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَیَحْزُنُکَ الَّذِی یَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لا یُکَذِّبُونَکَ وَ لکِنَّ الظَّالِمِینَ بِآیاتِ اللهِ یَجْحَدُونَ* وَ لَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ فَصَبَرُوا عَلی ما کُذِّبُوا وَ أُوذُوا حَتَّی أَتاهُمْ نَصْرُنا فَأَلْزَمَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) نَفْسَهُ الصَّبْرَ.

امام صادق (علیه السلام)- ای حفص! بر تو باد که در همه‌ی کارهایت صبر کنی؛ چون خدای عزّوجلّ، محمّد (صلی الله علیه و آله) را مبعوث فرمود و به او دستور داد صبر و مدارا کند؛ پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) صبر نمود تا اینکه امور بزرگی [مانند سحر و جنون و دروغ] را به او نسبت دادند و او را بدان‌ها متّهم کردند؛ پس سینه‌ی او تنگ شد. سپس خدای عزّوجلّ بر او نازل فرمود: وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّکَ یَضِیقُ صدْرُکَ بِما یَقُولُونَ فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ وَ کُنْ مِنَ السَّاجِدِینَ؛ ما می‌دانیم سینه‌ات از آنچه آن‌ها می‌گویند تنگ می‌شود [و تو را سخت ناراحت می‌کنند]. [برای دفع ناراحتی آنان] پروردگارت را تسبیح و حمد گو! و از سجده‌کنندگان باش!. (حجر/۹۸۹۷). سپس او را تکذیب کردند و متّهم ساختند و به خاطر این غمگین شد و خدای عزّوجلّ نازل فرمود: قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَیَحْزُنُکَ الَّذِی یَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لا یُکَذِّبُونَکَ وَلکِنَّ الظَّالِمِینَ بِآیاتِ اللهِ یَجْحَدُونَ وَ لَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ فَصَبَرُوا عَلی ما کُذِّبُوا وَ أُوذُوا حَتَّی أَتاهُمْ نَصْرُنا؛ پس پیامبر (صلی الله علیه و آله) خود را به صبرکردن ملزم نمود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۶۶
الکافی، ج۲، ص۸۸/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۵، ص۲۶۱/ بحارالأنوار، ج۹، ص۲۰۲/ نورالثقلین/ مشکاهًْ الأنوار، ص۲۵/ القمی، ج۱، ص۱۹۶؛ فیهم: «قابلوه بالعظام» بدلٌ «نالوه بالعظایم»/ البرهان
۵
(انعام/ ۳۳)

الصّادق (علیه السلام)- فَذَکَرَ مِنْ فَضْلِ وَصِیِّهِ ذِکْراً فَوَقَعَ النِّفَاقُ فِی قُلُوبِهِمْ فَعَلِمَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ذَلِکَ وَ مَا یَقُولُونَ فَقَالَ اللَّهُ جَلَّ ذِکْرُهُ یا محمد (صلی الله علیه و آله) وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّکَ یَضِیقُ صدْرُکَ بِما یَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لا یُکَذِّبُونَکَ وَ لکِنَّ الظَّالِمِینَ بِآیاتِ اللهِ یَجْحَدُونَ وَ لَکِنَّهُمْ یَجْحَدُونَ بِغَیْرِ حُجَّهًٍْ لَهُمْ.

امام صادق (علیه السلام)- [پیامبر (صلی الله علیه و آله)] اندکی از فضیلت وصیّش را بیان فرمود؛ پس در قلب آن‌ها (عرب) نفاق افتاد و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آن [نفاق] و گفتار آن‌ها را دانست. خداوند جلّ ذکره فرمود: «وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّکَ یَضِیقُ صدْرُکَ بِما یَقُولُونَ؛ ما می‌دانیم سینه‌ات از آنچه آن‌ها می‌گویند تنگ می‌شود [و تو را سخت ناراحت می‌کنند]. (حجر/۹۷). فَإِنَّهُمْ لا یُکَذِّبُونَکَ وَ لکِنَّ الظَّالِمِینَ بِآیاتِ اللهِ یَجْحَدُونَ ولکن آن‌ها بدون اینکه دلیلی داشته باشند، انکار می‌کنند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۶۸
نورالثقلین/ الکافی، ج۱، ص۲۹۳/ البرهان؛ فیه: «فذکر من فضل ... صدرک» محذوف
بیشتر