آیه مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها وَ مَنْ جاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلا يُجْزى إِلاَّ مِثْلَها وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ (160( ( النُّزُولُ [160]
هركس كار نيكى به‌جا آورد، ده‌برابر آن پاداش دارد، و هركس كار بدى انجام دهد، جز به‌مانند آن، كيفر نخواهد ديد؛ و ستمى بر آن‌ها نخواهد شد. (۱۶۰ ( سبب نزول
الصّادق (علیه السلام)- لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ عَلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) اللَّهُمَّ زِدْنِی فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) اللَّهُمَّ زِدْنِی فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً کَثِیرَةً فَعَلِمَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنَّ الْکَثِیرَ مِنَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ لَا یُحْصَی وَ لَیْسَ لَهُ مُنْتَهَی.
امام صادق (علیه السلام)- هنگامی‌که آیه: مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها به رسول گرامی (صلی الله علیه و آله) نازل شد، عرض کرد: «خدایا بیشتر از این عنایت فرما». خداوند این آیه را نازل فرمود: مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها پیامبر (صلی الله علیه و آله) عرض کرد: «خدایا بیش از این عنایت فرما». خداوند این آیه را نازل کرد: کیست که به خدا «قرض الحسنه‌ای» دهد، [و از اموالی که خدا به او بخشیده، انفاق کند]، تا آن را برای او، چندین برابر کند؟. (بقره/۲۴۵). پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) متوجّه شد که کثیر و زیاد از نظر خدا به قدری زیاد است که حدّ و نهایت نداشته و قابل احصاء نیست.
الصّادق (علیه السلام)- لَمَّا أَعْطَی اللَّهُ إِبْلِیسَ مَا أَعْطَاهُ مِنَ الْقُوَّهًِْ قَالَ آدَمُ (علیه السلام) یَا رَبِّ سَلَّطْتَ إِبْلِیسَ عَلَی وُلْدِی وَ أَجْرَیْتَهُ مِنْهُمْ مَجْرَی الدَّمِ فِی الْعُرُوقِ وَ أَعْطَیْتَهُ مَا أَعْطَیْتَهُ فَمَا لِی وَ لِوُلْدِی قَالَ لَکَ وَ لِوُلْدِکَ السَّیِّئَهًُْ بِوَاحِدَهًٍْ وَ الْحَسَنَهًُْ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا.
امام صادق (علیه السلام)- وقتی خداوند تبارک و تعالی به ابلیس آن قدرت را داد، آدم (علیه السلام) گفت: «پروردگارا، ابلیس را بر فرزندان من مسلّط کردی و او را مانند جاری شدن خون در رگ‌ها در وجود آنان جاری کردی و به او دادی آنچه دادی، پس من و فرزندانم چه خواهیم داشت»؟ پس فرمود: «تو و فرزندانت در مقابل بدی یک بدی و در مقابل هر خوبی ده برابر آن را خواهید داشت».
الصّادق (علیه السلام)- مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ قَالَ الْحَسَنَهًُْ حُبُّنَا وَ مَعْرِفَهًُْ حَقِّنَا وَ السَّیِّئَهًُْ بُغْضُنَا وَ انْتِقَاصُ حَقِّنَا.
امام صادق (علیه السلام)- مَنْ جاءَ بِالحَسَنَةِ؛ حسنه حبّ ما و معرفت حقّ ما است، و سیّئه بغض و ادا نکردن حقّ ما است.
الباقر (علیه السلام)- فِی رِوَایَهًِْ شَرِیفٍ عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِی (علیه السلام) الْحَسَنَهًُْ الَّتِی عَنَی اللَّهُ وَلَایَتُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ السَّیِّئَهًُْ عَدَاوَتُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ.
امام باقر (علیه السلام)- شریف نقل میکند: امام باقر (علیه السلام) فرمود: «حسنه‌ای که در این آیه آمده ولایت ما اهل بیت و سیّئه عداوت و دشمنی با ما اهل‌بیت است.
الباقر (علیه السلام)- الْحَسَنَةُ وَلَایَهًُْ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ حُبُّهُ وَ السَّیِّئَةُ عَدَاوَتُهُ وَ بُغْضُهُ.
امام باقر (علیه السلام)- الحَسَنَة ولایت علی (علیه السلام) و السَّیِّئَة بغض و دشمنی با اوست.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ کَثِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ: مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها. قَال هِیَ لِلْمُسْلِمِینَ عَامَّهًًْ وَ الْحَسَنَهًُْ الْوَلَایَهًُْ فَمَنْ عَمِلَ مِنْ حَسَنَهًٍْ کُتِبَتْ لَهُ عَشْراً فَإِنْ لَمْ یَکُنْ وَلَایَهًٌْ {لَهُ} دُفِعَ عَنْهُ بِمَا عَمِلَ مِنْ حَسَنَتِهِ فِی الدُّنْیَا وَ مَا لَهُ فِی الْآخِرَهًِْ مِنْ خَلَاقٍ.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالرّحمن‌بن‌کثیر از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: مَنْ جاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها روایت میکند که فرمود: «این آیه مربوط به عموم مسلمین است. و حَسَنَةِ عبارت از ولایت است؛ هرکس کار نیکی انجام دهد، برای او ده برابر نوشته می‌شود، اگر ولایت نداشته باشد، پاداش او را در مقابل عمل نیکش در دنیا می دهند و در آخرت او را بهره‌ای نیست».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ قَال سُئِلَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) وَ أَنَا جَالِسٌ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ مَنْ جاءَ بِالحَسَنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها یَجْرِی لِهَؤُلَاءِ مِمَّنْ لَا یَعْرِفُ مِنْهُمْ هَذَا الْأَمْرَ فَقَالَ لَا إِنَّمَا هَذِهِ لِلْمُؤْمِنِینَ خَاصَّهًًْ قُلْتُ لَهُ أَصْلَحَکَ اللَّهُ أَ رَأَیْتَ مَنْ صامَ وَ صلَّی وَ اجْتَنَبَ الْمَحَارِمَ وَ حَسُنَ وَرَعُهُ مِمَّنْ لَا یَعْرِفُ وَ لَا یَنْصِبُ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ یُدْخِلُ أُولَئِکَ الْجَنَّهًَْ بِرَحْمَتِهِ.
امام صادق (علیه السلام)- زراره گوید: در حالی که من نیز حضور داشتم، از حضرت صادق (علیه السلام) سؤال کردند: «آیا این آیه مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها شامل کسانی که اعتقاد به امامت نداشته باشند هم می‌شود»؟ فرمود: «نه، این اختصاص به مؤمنین دارد». عرض کردم: «خدا خیرت دهد، کسی که روزه بدارد و نماز بخواند و از کارهای حرام پرهیز کند و پرهیزکار باشد، امّا اعتقاد به امامت نداشته باشد، ولی ناصبی و دشمن هم نباشد چطور»؟ فرمود: «خداوند آن‌ها را به رحمت خود وارد بهشت می کند».
الصّادق (علیه السلام)- مَنْ جاءَ بِالحَسَنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها فَإِذَا جَاءَ بِهَا مَعَ الْوَلَایَهًِْ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ جَهَنَّمَ لَا یُخْرَجُ مِنْهَا وَ لَا یُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ مِنْ غَیْرِهِمْ لَا یُجَازَی إِلَّا مِثْلَهَا وَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِهِ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یَوْمَئِذٍ آمِنُونَ مَا هِیَ الْحَسَنَهًُْ الَّتِی مَنْ جَاءَ بِهَا أَمِنَ مِنْ فَزَعِ یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ قَالَ الْحَسَنَهًُْ وَلَایَتُنَا وَ حُبُّنَا وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ و وَ لَمْ یَقْبَلْ لَهُمْ عَمَلًا وَ لَا صَرْفاً وَ لَا عَدْلًا فَهُوَ بُغْضُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ هل یجزون إلا ما کانوا یعملون
امام صادق (علیه السلام)- مَنْ جاءَ بِالحَسَنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها؛ زمانی‌که آن را همراه ولایت بیاورد، ده برابر آن پاداش دارد. وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی النَّارِ، در آتش جهنّم که از آن بیرون نمی‌آید و عذاب آن‌ها تخفیف داده نمی‌شود. وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ از غیر آن‌ها، جز به‌مانند آن مجازات نمی‌شود. و از ایشان درباره‌ی کلام خداوند: مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یَوْمَئِذٍ آمِنُونَ پرسیدم که آن کار نیک چیست که هرکس آن را بیاورد، از وحشت روز قیامت در امان می‌ماند؟ فرمود: «حَسَنَةِ ولایت ما و محبّت ما است. وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی النَّار؛ ِ هیچ عملی، هزینه مالی و غرامتی از آن‌ها پذیرفته نمی‌شود و آن (اعمال بد)، کینه و دشمنی ما اهل بیت است. آیا جز آنچه را عمل می‌کردند پاداش داده می‌شوند؟!. (اعراف/۱۴۷)».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ إِسْحَاقَ‌بْنِ‌عَمَّارٍ الصَّیْرَفِیِّ قَالَ قَالَ لِی أَبُوعَبْدِ اللَّه (علیه السلام) فَمَا الْحَسَنَهًُْ وَ السَّیِّئَهًُْ قَالَ قُلْتُ أَخْبِرْنِی یَا ابْنَ‌رَسُولِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ الْحَسَنَهًُْ السِّتْرُ وَ السَّیِّئَهًُْ إِذَاعَهًُْ حَدِیثِنَا.
امام صادق (علیه السلام)- اسحاق‌بن‌عمّار صیرفی گوید: امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: «حَسَنَةِ و سَّیِّئَةِ چیست»؟ عرض کردم: «مرا آگاه بفرما». فرمود: «حَسَنَةِ پنهان‌نمودن و سَّیِّئَةِ افشا و پرده‌دری از حدیث ماست».
الصّادق (علیه السلام)- الْحَسَنَاتُ فِی کِتَابِ اللَّهِ عَلَی وَجْهَیْنِ وَ السَّیِّئَاتُ عَلَی وَجْهَیْنِ فَمِنَ الْحَسَنَاتِ الَّتِی ذَکَرَهَا اللَّهُ الصِّحَّهًُْ وَ السَّلَامَهًُْ وَ الْأَمْنُ وَ السَّعَهًُْ فِی الرِّزْقِ وَ قَدْ سَمَّاهَا اللَّهُ حَسَنَاتٍ وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَعْنِی بِالسَّیِّئَهًِْ هَاهُنَا الْمَرَضَ وَ الْخَوْفَ وَ الْجُوعَ وَ الشِّدَّهًَْ یَطَّیَّرُوا بِموسی وَ مَنْ مَعَهُ أَیْ یَتَشَاءَمُوا بِهِ وَ الْوَجْهُ الثَّانِی مِنَ الحسناتِ یَعْنِی بِهِ أَفْعَالَ الْعِبَادِ وَ هُوَ قَوْلُهُ مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها وَ مِثْلُهُ کَثِیرٌ. (المُؤمِنُ یُجزَی عَشرُ أمثَالُهَا
امام صادق (علیه السلام)- حسنات در کتاب خداوند به دو معنا و سیّئات نیز به دو معنا می باشند: یکی از معانی حسنات در قرآن، همان صحّت و سلامت و امنیّت و رزق زیاد است که خداوند این ها را با نام حسنات آورده است. و سَّیِّئَةِ در این کلام خداوند: و اگر سیّئه [و شکستی] برسد. (نساء/۷۸). به‌معنای مرض و ترس و گرسنگی و سختی است [که فرعونیان آن را] از شومی موسی و کسان او می‌دانستند. (اعراف/۱۳۱). یعنی آن را به نحوست آنان نسبت می دادند. و معنای دیگر حسنات، افعال بندگان است؛ مانند این کلام خداوند: مَنْ جاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها، و مانند آن [در قرآن] زیاد است. (مؤمن ده برابر پاداش داده می‌شود.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ حُمْرَانَ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَ رَأَیْتَ الْمُؤْمِنَ لَهُ فَضْلٌ عَلَی الْمُسْلِمِ فِی شَیْءٍ مِنَ الْمَوَارِیثِ وَ الْقَضَایَا وَ الْأَحْکَامِ حَتَّی یَکُونَ لِلْمُؤْمِنِ أَکْثَرُ مِمَّا یَکُونُ لِلْمُسْلِمِ فِی الْمَوَارِیثِ أَوْ غَیْرِ ذَلِکَ قَالَ لَا هُمَا یَجْرِیَانِ فِی ذَلِکَ مَجْرًی وَاحِداً إِذَا حَکَمَ الْإِمَامُ عَلَیْهِمَا وَ لَکِنَّ لِلْمُؤْمِنِ فَضْلًا عَلَی الْمُسْلِمِ فِی أَعْمَالِهِمَا وَ مَا یَتَقَرَّبَانِ بِهِ إِلَی اللَّهِ قَالَ فَقُلْتُ أَ لَیْسَ اللَّهُ یَقُولُ مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها وَ زَعَمْتُ أَنَّهُمْ مُجْتَمِعُونَ عَلَی الصَّلَاهًِْ وَ الزَّکَاهًِْ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ مَعَ الْمُؤْمِنِ قَالَ فَقَالَ أَ لَیْسَ اللَّهُ قَدْ قَالَ وَ اللهُ یُضاعِفُ لِمَنْ یَشاءُ أَضْعَافاً کَثِیرَةً فَالْمُؤْمِنُونَ هُمُ الَّذِینَ یُضَاعِفُ اللَّهُ لَهُمُ الحسناتِ لِکُلِّ حَسَنَهًٍْ سَبْعِینَ ضِعْفاً فَهَذَا مِنْ فَضْلِهِمْ وَ یَزِیدُ اللَّهُ الْمُؤْمِنَ فِی حَسَنَاتِهِ عَلَی قَدْرِ صحَّهًِْ إِیمَانِهِ أَضْعَافاً مُضَاعَفَهًًْ کَثِیرَهًًْ وَ یَفْعَلُ اللَّهُ بِالْمُؤْمِنِینَ مَا یَشَاءُ قُلْتُ لأَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فَهَلْ لِلْمُؤْمِنِ فَضْلٌ عَلَی الْمُسْلِمِ فِی شَیْءٍ مِنَ الْفَضَائِلِ وَ الْأَحْکَامِ وَ الْحُدُودِ وَ غَیْرِ ذَلِکَ فَقَالَ لَا هُمَا یَجْرِیَانِ فِی ذَلِکَ مَجْرَی وَاحِدٍ وَ لَکِنْ لِلْمُؤْمِنِ فَضْلٌ عَلَی الْمُسْلِمِ فِی أَعْمَالِهِمَا وَ مَا یَتَقَرَّبَانِ بِهِ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ قُلْتُ أَ لَیْسَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها وَ زَعَمْتَ أَنَّهُمْ مُجْتَمِعُونَ عَلَی الصَّلَاهًِْ وَ الزَّکَاهًِْ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ مَعَ الْمُؤْمِنِ قَالَ أَ لَیْسَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً کَثِیرَةً فَالْمُؤْمِنُونَ هُمُ الَّذِینَ یُضَاعِفُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُمْ حَسَنَاتِهِمْ لِکُلِّ حَسَنَهًٍْ سَبْعُونَ ضِعْفاً فَهَذَا فَضْلُ الْمُؤْمِنِ.
امام باقر (علیه السلام)- حمران گوید: به امام باقر (علیه السلام) عرض کردم: «آیا به نظر شما مؤمن در چیزی از ارث، و قضاوت و احکام بر مسلمان برتری دارد تا اینکه مثلاً بیش از مسلمان ارث ببرد یا نه»؟ فرمود: «نه! در این مسائل وقتی امام فرمانی دهد هر دو یکسانند، ولی مؤمن در اعمال و آنچه مایه‌ی تقرّب به خداست بر مسلمان برتری دارد». عرض کردم: «مگر خدا نمی‌فرماید: مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها؟ و چنانچه فرمودید، در نماز و زکات و روزه و حج برابرند». فرمود: «مگر خدا نمی‌فرماید: وَ اللهُ یُضاعِفُ لِمَنْ یَشاءُ أَضْعَافاً کَثِیرَةً پس مؤمنین آن‌هایی هستند که خدا کار خیر آن‌ها را هفتاد برابر میکند، و این فضیلت آن‌هاست، و خداوند حسنات مؤمن را به میزان درستی ایمانش به چندین برابر می‌افزاید، و با مؤمنین هرچه خواهد میکند». گفتم: «آیا مؤمن بر مسلمان برتری دارد و در احکام و حدود و فضیلت‌ها با هم فرق دارند». فرمود: «خیر آن‌ها در این‌گونه موارد با هم یکسان میباشند ولی مؤمن بر مسلمان برتری دارد و در کارهایی که انجام می‌دهد و عبادت‌هایی که میکند بر مسلمان فضیلت دارد». گفتم: «مگر خداوند متعال نفرموده است: مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها، من گمان می‌کنم که آن‌ها در نماز و زکات و روزه و حج با مؤمن برابر هستند». فرمود: «مگر مشاهده نمی‌کنی که خداوند فرموده: [و از اموالی که خدا به او بخشیده، انفاق کند]، تا آن را برای او، چندین برابر کند؟. (بقره/۲۴۵). خداوند برای مؤمنان در حسناتی که انجام داده‌اند به‌طور مضاعف می‌دهد، برای هر حسنه‌ای هفتاد برابر عطا میکند، و این فضیلتی برای مؤمن می‌باشد».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ وَ حُمْرَانَ وَ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) وَ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالُوا سَأَلْنَاهُمَا عَنْ قَوْلِهِ مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها أَ هِیَ لِضُعَفَاءِ الْمُسْلِمِینَ قَالَ لَا وَ لَکِنَّهَا لِلْمُؤْمِنِینَ وَ إِنَّهُ لَحَقٌّ عَلَی اللَّهِ أَنْ یَرْحَمَهُمْ. (الصَّوْمِ یُجْزی عشراً
امام باقر (علیه السلام)- زراره نقل میکند: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی این کلام خداوند عزّوجلّ: مَن جَاء بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا پرسیدم که آیا در مورد مسلمانانی که ایمانشان ضعیف است، نازل شده است؟ فرمود: «خیر، بلکه درباره‌ی همه‌ی مؤمنان نازل شده است و بر خدا حق است که آنان را مورد رحمت خویش قرار دهد». (در برابر روزه ده برابر پاداش داده می‌شود.
الصّادق (علیه السلام)- سَأَلَ أباعبدالله (علیه السلام) عَنِ الصَّوْمِ فِی الْحَضَرِ فَقَالَ ثَلَاثَهًُْ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ الْخَمِیسُ مِنْ جُمْعَهًٍْ وَ الْأَرْبِعَاءُ مِنْ جُمْعَهًٍْ وَ الْخَمِیسُ مِنْ جُمْعَهًٍْ فَقَالَ لَهُ الْحَلَبِیُّ هَذَا مِنْ کُلِّ عَشَرَهًِْ أَیَّامٍ یَوْمٌ قَالَ نَعَمْ وَ قَدْ قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) صیَامُ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ ثَلَاثَهًِْ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ یَذْهَبْنَ بِبَلَابِلِ الصَّدْرِ إِنَّ صیَامَ ثَلَاثَهًِْ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرِ یَعْدِلُ صیَامَ الدَّهْرِ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها.
امام صادق (علیه السلام)- حلبی از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی روزه در وطن پرسید، حضرت در پاسخ فرمود: «سه روز در ماه: پنجشنبه از یک هفته، چهارشنبه از هفته‌ای دیگر و پنجشنبه از یک هفته دیگر». پس حلبی به حضرت عرض کرد: «از هر ده روز یک روز»؟ فرمود: «آری، امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرموده است: «روزه‌ی ماه رمضان و سه روز در هر ماه وسوسه‌های سینه را از بین میبرد». سه روز روزه در هر ماه [برابر با] روزه‌ی دهر است. خداوند عزوجلّ می‌فرماید: مَن جَاء بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌حَمْزَهًَْ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبدِاللهِ (علیه السلام) عَمَّا جَرَتْ بِهِ السُّنَّهًُْ فِی الصَّوْمِ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ ثَلَاثَهًُْ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ خَمِیسٌ فِی الْعَشْرِ الْأُوَلِ وَ أَرْبِعَاءُ فِی الْعَشْرِ الْأَوْسَطِ {الْوُسَطِ} وَ خَمِیسٌ فِی الْعَشْرِ الْأَخِیرِ {الْأُخَرِ} یَعْدِلُ صیَامُهُنَّ صیَامَ الدَّهْرِ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها فَمَنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَیْهَا لِضَعْفٍ فَصَدَقَهًُْ دِرْهَمٍ أَفْضَلُ لَهُ مِنْ صیَامِ یَوْمٍ.
امام صادق (علیه السلام)- علی‌بن‌ابی‌حمزه از پدرش نقل میکند: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «روش رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در روزه چه بود»؟ فرمود: «هر ماهی سه روز پنجشنبه دهه اوّل و چهارشنبه دهه دوّم و پنجشنبه دهه‌ی آخر، و روزه این سه روز معادل روزه‌ی تمام سال است چون خدای عزّوجلّ می‌فرماید: مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها و هرکس به‌واسطه‌ی ناتوانی نتواند این روزها را روزه بگیرد اگر یک درهم صدقه بدهد اجرش بیشتر از یک روز روزه است».
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ ابْنِ‌یَسَارٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: یَا یَسَارُ تَدْرِی مَا صیَامُ ثَلَاثَهًِْ أَیَّامٍ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا أَدْرِی قَالَ الهانی إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حِینَ قُبِضَ أَوَّلُ خَمِیسٍ مِنْ أَوَّلِ الشَّهْرِ وَ أَرْبِعَاءُ فِی أَوْسَطِهِ وَ خَمِیسٌ فِی آخِرِهِ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها هُوَ الدَّهْرَ صائِمٌ لَا یُفْطِرُ ثُمَّ قَالَ مَا أَغْبَطَ عِنْدِیَ الصَّائِمَ یَظَلُّ فِی طَاعَهًِْ اللَّهِ وَ یُمْسِی یَشْتَهِی الطَّعَامَ وَ الشَّرَابَ إِنَّ الصَّوْمَ نَاصِرٌ لِلْجَسَدِ حَافِظٌ وَ رَاعٍ لَهُ.
امام صادق (علیه السلام)- یسار نقل میکند: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «ای یسار! آیا می‌دانی، روزه‌گرفتن سه روز یعنی چه»؟ گفتم: «فدایت شوم، نمی‌دانم». فرمود: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در هنگام وفاتش، [روزه‌گرفتن] روز پنجشنبه از اوّل ماه، و چهارشنبه در وسط هر ماه و پنجشنبه در آخر ماه را به ارمغان آورده است و این همان کلام خداوند تبارک‌وتعالی: مَن جَاء بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا است. او همه‌ی عمرش را روزه‌دار بود». سپس فرمود: «من به روزه‌دار خیلی غبطه می‌خورم، چراکه او درحال اطاعت از خداست و درحالی‌که به غذا و خوردنی و نوشیدنی اشتها دارد، وارد شامگاه می‌شود! به‌درستی‌که روزه به بدن یاری می‌رساند و از آن حفاظت و مراقبت میکند».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ صَامَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَتَّی قِیلَ مَا یُفْطِرُ ثُمَ أَفْطَرَ حَتَّی قِیلَ مَا یَصُومُ ثُمَ صَامَ صَوْمَ دَاوُدَ (علیه السلام) یَوْماً وَ یَوْماً لَا ثُمَّ قُبِضَ عَلَی صِیَامِ ثَلَاثَهًِْ أَیَّامٍ فِی الشَّهْرِ وَ قَالَ یَعْدِلْنَ صَوْمَ الدَّهْرِ وَ یَذْهَبْنَ بِوَحَرِ الصَّدْرِ قَالَ حَمَّادٌ فَقُلْتُ فَمَا الْوَحَرُ فَقَالَ الْوَحَرُ الْوَسْوَسَهًُْ قَالَ حَمَّادٌ فَقُلْتُ أَیُّ الْأَیَّامِ هِیَ قَالَ أَوَّلُ خَمِیسٍ فِی الشَّهْرِ وَ أَوَّلُ أَرْبِعَاءَ بَعْدَ الْعَشْرِ وَ آخِرُ خَمِیسٍ فِیهِ فَقُلْتُ لِمَ صَارَتْ هَذِهِ الْأَیَّامُ الَّتِی تُصَامُ فَقَالَ إِنَّ مَنْ قَبْلَنَا مِنَ الْأُمَمِ کَانَ إِذَا نَزَلَ عَلَی أَحَدِهِمُ الْعَذَابُ نَزَلَ فِی هَذِهِ الْأَیَّامِ الْمَخُوفَهًِْ.
امام صادق (علیه السلام)- حمّادبن‌عثمان گوید: شنیدم امام صادق (علیه السلام) فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روزه می‌گرفت، تا جایی‌که به وی گفته شد افطار کند. پس افطار کرد تا آنکه به وی امر به روزه شد، سپس مانند روزه‌ی داود (علیه السلام)، یک روز در میان روزه می‌گرفت و درحالی‌که سه روز از ماه را روزه می‌گرفت، قبض روح شد. این روزه ها برابر با روزه همه‌ی عمر است و وَحَر را از بین می برد». گفتم: «وحر چیست»؟ حضرت فرمود: «وحر به‌معنای وسوسه است». من گفتم: «آن‌ها چه روزهایی هستند»؟ فرمود: «اوّلین پنجشنبه‌ی هر ماه و اوّلین چهارشنبه‌ی وسط ماه و آخرین پنجشنبه‌ی ماه». گفتم: «چرا این روزها برای روزه انتخاب شده است»؟ فرمود: «زیرا هرگاه قرار بود بر هریک از امّت های پیشین، عذاب نازل شود، در این روزهای ترسناک نازل می شد».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَحْمَدَ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ قَالَ: سَأَلْتُهُ کَیْفَ یُصْنَعُ فِی الصَّوْمِ صوْمِ السُّنَّهًِْ فَقَالَ صوْمُ ثَلَاثَهًِْ أَیَّامٍ فِی الشَّهْرِ خَمِیسٍ مِنْ عَشْرٍ وَ أَرْبِعَاءَ مِنْ عَشْرٍ وَ خَمِیسٍ مِنْ عَشْرٍ الْأَرْبِعَاءُ بَیْنَ خَمِیسَیْنِ إِنَّ اللَّهَ یَقُولُ مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها ثَلَاثَهًُْ أَیَّامٍ فِی الشَّهْرِ صوْمُ الدَّهْرِ.
امام صادق (علیه السلام)- احمدبن‌محمّد گوید: از امام صادق (علیه السلام) سؤال کردم: «درباره‌ی روزه‌ی مستحبی چه کار باید بکنیم»؟ گفت: «روزه‌داری در سه روز از هر ماه: پنجشنبه‌ی اوّل ماه، و چهارشنبه‌ی وسط ماه، و پنجشنبه‌ی آخر ماه، و چهارشنبه میان دو پنجشنبه است. خدای عزّوجلّ می‌فرماید: مَن جَاء بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا و سه روز در هر ماه، برابر با روزه‌ی همه‌ی عمر است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ صامَ ثَلَاثَهًَْ أَیَّامٍ مِنْ کُلِّ شَهْرٍ کَانَ کَمَنْ صامَ الدَّهْرَ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها.
امام صادق (علیه السلام)- از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روایت شده است؛ کسی که سه روز از هر ماه را روزه بگیرد مانند این است که تمام عمر را روزه گرفته است؛ زیرا خداوند عزوجلّ می‌فرماید: مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها.
الصّادق (علیه السلام)- سُئِلَ الصَّادِقُ (علیه السلام) عَنْ تَأْوِیلِ هَذَا الْقَوْلِ وَ کَیْفَ صَارَ صَوْمُ ثَلَاثَهًِْ أَیَّامٍ فِی کُلِّ شَهْرٍ یَعْدِلُ صَوْمَ الدَّهْرِ؟ فَقَالَ (علیه السلام): لِأَنَّهُ کُلَّمَا صَامَ یَوْماً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ صَوْمَ عَشَرَهًِْ أَیَّامٍ فَإِذَا صَامَ فِی کُلِّ شَهْرٍ ثَلَاثَهًَْ أَیَّامٍ عَلَی مَا رَتَّبْنَاهُ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ صِیَامَ الشَّهْرِ کُلِّهِ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِهَا.
امام صادق (علیه السلام)- از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی تأویل این سخن سؤال شد: «چگونه روزه‌ی سه روز در هر ماهی، با روزه‌ی تمام مدّت زندگی برابری میکند»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «چون هرگاه یک روز، روزه بگیرد، خداوند روزه‌ی ده روز را برای او می‌نویسد و وقتی در هر ماه سه روز با ترتیبی که ما گفتیم روزه بگیرد، خداوند روزه همه‌ی ماه را برای او می‌نویسد. خدای عزّوجلّ فرمود: مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَوْماً لِأَصْحَابِهِ أَیُّکُمْ یَصُومُ الدَّهْرَ فَقَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) أَنَا یَا رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَأَیُّکُمْ یُحْیِی اللَّیْلَ قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) أَنَا یَا رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ فَأَیُّکُمْ یَخْتِمُ الْقُرْآنَ فِی کُلِّ یَوْمٍ فَقَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) أَنَا یَا رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و آله) فَغَضِبَ بَعْضُ أَصْحَابِهِ فَقَالَ یا رسول الله (صلی الله علیه و آله) إِنَّ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) رَجُلٌ مِنَ الْفُرْسِ یُرِیدُ أَنْ یَفْتَخِرَ عَلَیْنَا مَعَاشِرَ قُرَیْشٍ قُلْتَ أَیُّکُمْ یَصُومُ الدَّهْرَ فَقَالَ أَنَا وَ هُوَ أَکْثَرَ أَیَّامِهِ یَأْکُلُ وَ قُلْتَ أَیُّکُمْ یُحْیِی اللَّیْلَ فَقَالَ أَنَا وَ هُوَ أَکْثَرَ لَیْلَتِهِ نَائِمٌ وَ قُلْتَ أَیُّکُمْ یَخْتِمُ الْقُرْآنَ فِی کُلِّ یَوْمٍ فَقَالَ أَنَا وَ هُوَ أَکْثَرَ نَهَارِهِ صامِتٌ فَقَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) مَهْ یَا فُلَانُ أَنَّی لَکَ بِمِثْلِ لُقْمَانَ الْحَکِیمِ (رحمة الله علیه) سَلْهُ فَإِنَّهُ یُنَبِّئُکَ فَقَالَ الرَّجُلُ لِسَلْمَانَ (رحمة الله علیه) یَا أَبَاعَبْدِاللَّهِ أَ لَیْسَ زَعَمْتَ أَنَّکَ تَصُومُ الدَّهْرَ فَقَالَ نَعَمْ فَقَالَ رَأَیْتُکَ فِی أَکْثَرِ نَهَارِکَ تَأْکُلُ فَقَالَ لَیْسَ حَیْثُ تَذْهَبُ إِنِّی أَصُومُ الثَّلَاثَهًَْ فِی الشَّهْرِ وَ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مَنْ جاءَ بِالحسنةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- روزی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به اصحابش فرمود: «کدام‌یک شما همه‌ی عمر روزه می‌دارد»؟ سلمان (رحمة الله علیه) عرض کرد: «من! ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «کدام‌یک از شما همه‌ی شب‌ها را بیدار است». سلمان (رحمة الله علیه) گفت: «من! ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)». فرمود: «کدام‌یک از شما هر شب قرآن را ختم میکند»؟ سلمان (رحمة الله علیه) گفت: «من! ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) یکی از اصحاب آن حضرت خشمگین شد و گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) !سلمان (رحمة الله علیه) مردی عجمی است و می‌خواهد به ما قریشیان ببالد، فرمودی: «کدام‌یک از شما همه‌ی عمرش روزه می‌دارد». گفت: «من». با اینکه بیشتر روزها را غذا می‌خورد. و فرمودی: «کدام‌یک از شما همه‌ی شب را بیدار است». گفت: «من». با اینکه بیشتر شب‌ها خواب است. و فرمودی: «کدام‌یک از شما هر روز یک ختم قرآن می‌خواند»؟ گفت: «من»! با اینکه بیشتر روزها خاموش است. پیغمبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «خاموش باش ای فلانی تو کجا و لقمان حکیم کجا؟ از او بپرس تا به تو خبر دهد» آن مرد به سلمان (رحمة الله علیه) گفت: «ای اباعبدالله! تو نگفتی همه روز روزهای»؟! گفت: «چرا»؟ گفت: «ولی من دیده‌ام بیشتر روزها را غذا می‌خوری»؟ گفت: «چنان هست که تو گمان بردی، من در هر ماه سه روز روزه می‌گیرم و خدای عزّوجلّ می‌فرماید: مَنْ جاءَ بِالحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها».