آیه ۹۷ - سوره انعام

آیه وَ هُوَ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها في ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ [97]

او كسى است كه ستارگان را براى شما آفريد، تا در تاريكي‌هاى صحرا و دريا، به‌وسيله‌ی آن‌ها راه يابيد. ما نشانه‌ها [ى خود] را براى گروهى كه آگاهند، [و اهل فكر و انديشه‌اند] بيان داشتيم.

۱
(انعام/ ۹۷)

ابن‌عباس (رحمة الله علیه)- هُوَ الَّذی جَعَلَ لَکُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها فِی ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ قَالَ النُّجُومُ آلُ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله).

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُواْ بِهَا فِی ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ، النُّجُومَ یعنی آل محمّد (علیهم السلام).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۰۴
بحرالعرفان، ج۱۳، ص۲۵۳
۲
(انعام/ ۹۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- مَثَلُ أَهْلِ بَیْتِی (علیهم السلام) مَثَلُ النُّجُومِ کُلَّمَا أَفَلَ نَجْمٌ طَلَعَ نَجْمٌ.

امام علی (علیه السلام)- مثل اهل بیت (علیهم السلام) مثل ستارگان است، هر زمان‌که یکی غروب کند دیگری طلوع می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۰۴
المناقب، ج۴، ص۱۷۸
۳
(انعام/ ۹۷)

الرسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ الرِّضَا (علیه السلام) قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لِعَلِیٍّ (علیه السلام) أَنْتَ نَجْمُ بَنِی هَاشِم.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از امام رضا (علیه السلام) روایت است: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به علی (علیه السلام) فرمود: «تو ستاره‌ی بنی‌هاشمی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۰۴
بحرالعرفان، ج۱۳، ص۲۵۳
۴
(انعام/ ۹۷)

الرّضا (علیه السلام)- النَّجْمُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ الْعَلَامَاتُ الْأَئِمَّهًْ (علیهم السلام).

امام رضا (علیه السلام)- ستاره، پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) و علامات، امامان (علیهم السلام) بعد از او هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۰۴
نهج البلاغهًْ، ص۱۰۵
۵
(انعام/ ۹۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَیُّهَا النَّاسُ إِیَّاکُمْ وَ تَعَلُّمَ النُّجُومِ إِلَّا مَا یُهْتَدَی بِهِ فِی بَرٍّ أَوْ بَحْرٍ فَإِنَّهَا تَدْعُو إِلَی الْکَهَانَهًِْ وَ الْمُنَجِّمُ کَالْکَاهِنِ وَ الْکَاهِنُ کَالسَّاحِرِ وَ السَّاحِرُ کَالْکَافِرِ وَ الْکَافِرُ فِی النَّارِ.

امام علی (علیه السلام)- ای مردم، از فرا گرفتن علم ستاره‌شناسی برای پیشگویی‌های دروغین، بپرهیزید، جز آن مقدار از علم نجوم که در دریانوردی و صحرانوردی به آن نیاز دارید، چه اینکه ستاره‌شناسی شما را به غیب‌گویی و غیب‌گویی به جادوگری می‌کشاند، و ستاره‌شناس چون غیب‌گو، و غیب‌گو چون جادوگر و جادوگر چون کافر و کافر در آتش جهنّم است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۰۴
بحار الأنوار، ج۵۵، ص۲۴۳
۶
(انعام/ ۹۷)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: سُئِلَ عَنِ النُّجُومِ فَقَالَ مَا یَعْلَمُهَا إِلَّا أَهْلُ بَیْتٍ مِنَ الْعَرَبِ وَ أَهْلُ بَیْتٍ مِنَ الْهِنْدِ.

امام صادق (علیه السلام)- جمیل‌بن‌صالح از کسی که برایش حدیث کرده، نقل می‌کند: از امام صادق (علیه السلام) در مورد علم نجوم پرسیده شد، فرمود: «آن را جز خاندانی از عرب و خاندانی از هند کسی نمی‌داند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۰۴
الإحتجاج، ج۲، ص۳۴۸
۷
(انعام/ ۹۷)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَکَمِ عَن أَبِی‌عَبدِ اللّهِ (علیه السلام) فِی حَدِیثٍ قَالَ السَّائِلُ: فَمَا تَقُولُ فِی عِلْمِ النُّجُومِ؟ قَالَ هُوَ عِلْمٌ قَلَّتْ مَنَافِعُهُ وَ کَثُرَتْ مَضَرَّاتُهُ لِأَنَّهُ لَا یُدْفَعُ بِهِ الْمَقْدُورُ وَ لَا یُتَّقَی بِهِ الْمَحْذُورُ إِنَّ الْمُنَجِّمَ بِالْبَلَاءِ لَمْ یُنْجِهِ التَّحَرُّزُ مِنَ الْقَضَاءِ إِنْ أَخْبَرَ هُوَ بِخَیْرٍ لَمْ یَسْتَطِعْ تَعْجِیلَهُ وَ إِنْ حَدَثَ بِهِ سُوءٌ لَمْ یُمْکِنْهُ صَرْفُهُ وَ الْمُنَجِّمُ یُضَادُّ اللَّهَ فِی عِلْمِهِ بِزَعْمِهِ أَنْ یَرُدَّ قَضَاءَ اللَّهِ عَنْ خَلْقِهِ.

امام صادق (علیه السلام)- هشام‌بن‌حکم نقل می‌کند: از امام صادق (علیه السلام) پرسیده شد: «درباره‌ی علم ستارگان نظر شما چیست»؟ فرمود: «علمی است با منافع اندک، و زیان بسیار، زیرا به دفع تقدیر شده نیست و از محذور آن نمی‌شود پرهیز کرد، اگر خبر از بلایی دهد تحرّز از قضا او را نجات نمی‌دهد، و اگر از خیری خبر دهد قادر به تعجیل آن نشود، و اگر گرفتار مشکلی شود قادر به تغییر آن نیست، و منجّم با علم خود با خدا مخالفت می‌کند، می‌پندارد می‌تواند قضای حتمی را از خلق خدا بازگرداند»!.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۰۴
بحرالعرفان، ج۱۳، ص۲۵۳
۸
(انعام/ ۹۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- رُوِیَ أَنَّهُ (عَلِیّاً (علیه السلام)) لَمَّا أَرَادَ المَسِیرَ إِلَی الْخَوَارِجِ قَالَ لَهُ بَعْضُ أَصحَابِهِ إِنْ سِرْتَ فِی هَذَا الْوَقْتِ خَشِیتُ أَنْ لَا تَظْفَرَ بِمُرَادِکَ مِنْ طَرِیقِ عِلْمِ النُّجُومِ فَقَالَ (علیه السلام) أَ تَزْعُمُ أَنَّکَ تَهْدِی إِلَی السَّاعَهًِْ الَّتِی مَنْ سَارَ فِیهَا صرِفَ عَنْهُ السُّوءُ وَ تُخَوِّفُ مِنَ السَّاعَهًِْ الَّتِی مَنْ سَارَ فِیهَا حَاقَ بِهِ الضُّرُّ فَمَنْ صدَّقَکَ بِهَذَا فَقَدْ کَذَّبَ الْقُرْآنَ وَ اسْتَغْنَی عَنِ الِاسْتِعَانَهًِْ بِاللَّهِ تَعَالَی فِی نَیْلِ الْمَحْبُوبِ وَ دَفْعِ الْمَکْرُوهِ وَ یَنْبَغِی فِی قَوْلِکَ لِلْعَامِلِ بِأَمْرِکَ أَنْ یُولِیَکَ الْحَمْدَ دُونَ رَبِّهِ لِأَنَّکَ بِزَعْمِکَ أَنْتَ هَدَیْتَهُ إِلَی السَّاعَهًِْ الَّتِی نَالَ فِیهَا النَّفْعَ وَ أَمِنَ الضُّرَّ ثُمَّ أَقْبَلَ (علیه السلام) عَلَی النَّاسِ فَقَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِیَّاکُمْ وَ تَعَلُّمَ النُّجُومِ إِلَّا مَا یُهْتَدَی بِهِ فِی بَرٍّ أَوْ بَحْرٍ فَإِنَّهَا تَدْعُو إِلَی الْکِهَانَهًِْ الْمُنَجِّمُ کَالْکَاهِنِ وَ الْکَاهِنُ کَالسَّاحِرِ وَ السَّاحِرُ کَالْکَافِرِ وَ الْکَافِرُ فِی النَّارِ سِیرُوا عَلَی اسْمِ اللَّهِ وَ عَوْنِهِ.

امام علی (علیه السلام)- نقل است که امام علی (علیه السلام) قصد حرکت به سوی خوارج را نمود یکی از اصحاب به او عرض کرد: «اگر این ساعت حرکت کنی می‌ترسم که به مراد خود نرسیده و پیروز نگردی، و من این سخن را از علم نجوم دریافته‌ام». امام (علیه السلام) فرمود: «گمان می‌کنی تو از آن ساعتی آگاهی که اگر کسی حرکت کند زیان نخواهید دید و می‌ترسانی از ساعتی که اگر کسی حرکت کند ضرری دامنگیر او خواهد شد. کسی که گفتار تو را تصدیق کند، قرآن را تکذیب کرده است، و از یاری‌طلبیدن خدا در رسیدن به هدف‌های دوست داشتنی، و محفوظ ماندن از ناگواری‌ها، بی‌نیاز شده است. برای عملکننده به فرمانت لازم است که به‌جای خداوند، تو را ستایش کنند چون به گمان خود مردم را به ساعتی آشنا کردی که منافعشان را به دست می‌آورند و از ضرر و زیان در امان می‌مانند». سپس به مردم رو کرد و فرمود: «ای مردم، از فرا گرفتن علم ستاره‌شناسی برای پیشگویی‌های دروغین، بپرهیزید، جز آن مقدار از علم نجوم که در دریانوردی و صحرانوردی به آن نیاز دارید، چه اینکه ستاره‌شناسی شما را به غیب‌گویی و غیب‌گویی به جادوگری می‌کشاند، و ستاره‌شناس چون غیب‌گو، و غیب‌گو چون جادوگر و جادوگر چون کافر و کافر در آتش جهنّم است. با نام خدا و یاری او حرکت کنید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۰۴
بحار الأنوار، ج۲۵، ص۷۰
۹
(انعام/ ۹۷)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَ رُوحَ الْقُدُسِ وَ لَمْ یَخْلُقْ خَلْقاً أَقْرَبَ إِلَیْهِ مِنْهَا وَ لَیْسَتْ بِأَکْرَمِ خَلْقِهِ عَلَیْهِ فَإِذَا أَرَادَ أَمْراً أَلْقَاهُ إِلَیْهَا فَأَلْقَاهُ إِلَی النُّجُومِ فَجَرَتْ بِهِ.

امام صادق (علیه السلام)- خداوند تبارک‌وتعالی روح‌القدس را آفرید مخلوقی از او نزدیک‌تر به خدا نیست نه اینکه بهترین مخلوق خدا باشد؛ هرگاه تصمیمی بگیرد به او القا می‌کند آنگاه او تحویل به نجوم (یعنی ائمه (علیهم السلام)) می‌دهد و آن‌ها طبق آن رفتار می‌کنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۰۶
القمی، ج۱، ص۲۱۱/ نورالثقلین/ البرهان
بیشتر