آیه ۵۹ - سوره انعام

آیه وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلاَّ هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ في ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلاَّ في كِتابٍ مُبينٍ [59]

كليدهاى غيب، تنها نزد اوست؛ و جز او، كسى آن‌ها را نمى‌داند. او آنچه را در خشكى و درياست مى‌داند؛ هيچ برگى [از درختى] نمى‌افتد، مگر اينكه از آن آگاه است؛ و هيچ دانه‌اى در تاريكي‌هاى زمين، و هيچ‌تر و خشكى وجود ندارد، جز اينكه در كتابى آشكار (در كتاب علم خدا) ثبت است.

کلیدهای غیب، تنها نزد اوست؛ و جز او، کسی آن‌ها را نمی‌داند. او آنچه را در خشکی و دریاست می‌داند

۱ -۱
(انعام/ ۵۹)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَ وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ الْآیَهًَْ فَقَالَ مَفَاتِحُ الْغَیْبِ خَمْسَهًٌْ وَ هِیَ لَا یَعْلَمُ مَتَی یَأْتِی الْمَطَرُ إِلَّا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ لَا یَعْلَمُ ما تَغِیضُ الْأَرْحامُ إِلَّا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ لَا یَعْلَمُ مَا تَکْسِبُ نَفْسٌ غَداً إِلَّا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ لَا یَعْلَمُ نَفْسٌ بِأَیِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِلَّا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ لَا یَعْلَمُ مَتَی تَقُومُ السَّاعَهًُْ إِلَّا اللَّهُ تَعَالَی.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیْبِ لا یَعْلَمُها إِلَّا هُوَ؛ که خزانه‌های غیب را غیر از خدا کسی بر آن مطّلع نیست و آن پنج چیز است؛ اوّل آنکه کسی نمی‌داند در چه زمان باران می‌بارد مگر خدا. کسی از آنچه رحم‌ها کم می‌کنند. (رعد/۸) نمی‌داند مگر خدا. عاقبت امر هیچ نفس را نمی‌داند مگر خدا. نمی‌داند در چه سرزمینی می‌میرد؟. (لقمان/۳۴) مگر خدا. نمی‌داند چه زمان قیامت برپا خواهد شد، مگر خدا.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۰۸
معدن الجواهر، ص۴۸

هیچ برگی [از درختی] نمی‌افتد، مگر اینکه از آن آگاه است؛ و هیچ دانه‌ای در تاریکی‌های زمین، و هیچ‌تر و خشکی وجود ندارد، جز اینکه در کتابی آشکار در کتاب علم خدا) ثبت است

۲ -۱
(انعام/ ۵۹)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌الرَّبِیعِ الشَّامِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّه (علیه السلام) عَنْ قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا یَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فِی ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ قَالَ فَقَالَ الْوَرَقَهًُْ السِّقْطُ وَ الْحَبَّهًُْ الْوَلَدُ وَ ظُلُمَاتُ الْأَرْضِ الْأَرْحَامُ وَ الرَّطْبُ مَا یَحْیَا وَ الْیَابِسُ مَا یَغِیضُ وَ کُلٌّ فِی کِتَابٍ مُبِینٍ.

امام صادق (علیه السلام)- ابوربیع شامی گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی فرموده خداوند: وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا یَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فِی ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ، پرسیدم. فرمود: «وَرَقَةٍ؛ افتادن جنین ناقص از شکم (مادر)، و حَبَّةٍ؛ فرزند، و ظُلُماتِ الْأَرْضِ؛ زهدان (شکم یا پرده‌ای که جنین در آن است) و رَطْبٍ؛ آنچه زنده می‌شود، و یابِسٍ؛ جنین ناقص الخلقه که از شکم (مادر) افتد؛ و چیز کم، و تمامی این‌ها در کتاب آشکار [علم خدا، یا لوح محفوظ] هست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۰۸
بحارالأنوار، ج۴، ص۸۰/ معانی الأخبار، ص۲۱۵/ القمی، ج۱، ص۲۰۲/ العیاشی، ج۱، ص۳۶۱
۲ -۲
(انعام/ ۵۹)

الرّضا (علیه السلام)- عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الحَسَنِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا یَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فِی ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ فَقَالَ الْوَرَقُ السِّقْطُ یَسْقُطُ مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُهِلَ الْوَلَدُ قَالَ فَقُلْتُ وَ قَوْلُهُ وَ لا حَبَّةٍ قَالَ یَعْنِی الْوَلَدَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ إِذَا أَهَلَّ وَ یَسْقُطُ مِنْ قَبْلِ الْوِلَادَهًِْ قَال قُلْتُ قَوْلُهُ وَ لا رَطْبٍ قَالَ یَعْنِی الْمُضْغَهًَْ إِذَا اسْتَکَنَّتْ فِی الرَّحِمِ قَبْلَ أَنْ یَتِمَّ خَلْقُهَا قَبْلَ أَنْ یَنْتَقِلَ قَالَ قَوْلُهُ وَ لا یابِسٍ قَالَ الْوَلَدُ التَّامُّ قَالَ قُلْتُ فِی کِتابٍ مُبِینٍ قَالَ فِی إِمَامٍ مُبِینٍ.

امام رضا (علیه السلام)- حسین‌بن‌خالد گوید: از امام رضا (علیه السلام) پرسیدم: «تفسیر آیه: وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا یَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فِی ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ چیست»؟ فرمود: «وَرَقَةٍ؛ کودکی است که از شکم مادرش سقط شده باشد و در هنگام سقط فریادی نکند». گفتم: «لا حَبَّةٍ چیست»؟ فرمود: «فرزندی است که در شکم مادرش باشد و قبل از اینکه موعدش باشد سقط کند و در هنگام سقط فریاد بزند». عرض کردم: «وَ لا رَطْبٍ چه معنی دارد»؟ فرمود: «مضغه» است، و این در هنگامی است که نطفه در رحم جای می‌گیرد قبل از اینکه هیکل بچّه به کمال برسد». گفتم: «وَ لا یابِسٍ چه معنی دارد»؟ فرمود: «کودکی که به کمال رسیده باشد و تمام اعضاء و جوارح او پیدا باشد». گفتم: «فِی کِتابٍ مُبِینٍ چیست»؟ فرمود: «یعنی در نزد امام مبین است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۱۰
العیاشی، ج۱، ص۳۶۱/ بحارالأنوار، ج۴، ص۹۰
۲ -۳
(انعام/ ۵۹)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَمِیرِالمُؤمِنِینَ (علیه السلام) قُلْ کَفی بِاللهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ وَ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ وَ عِلْمُ هَذَا الْکِتَابِ عِنْدَهُ.

امام علی (علیه السلام)- امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) فرمود: بگو: «کافی است که خداوند، و کسی که علم کتاب [و آگاهی بر قرآن] نزد اوست، میان من و شما گواه باشند»!. (رعد/۴۳) و نیز خداوند می‌فرماید: وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ. ای عبداللَّه علم این کتاب بی‌شبهه و بدون شک در نزد آن ولیّ ملک الوهّاب است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۱۰
بحارالأنوار، ج۳۵، ص۴۲۹/ الاحتجاج، ج۲، ص۳۷۵/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۲۴۳
۲ -۴
(انعام/ ۵۹)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ قَالَ لِمُوسَی (علیه السلام): وَ کَتَبْنا لَهُ فِی الْأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ وَ لَمْ یَقُلْ: کُلَّ شَیْءٍ وَ فِی عِیسَی (علیه السلام) وَ لِأُبَیِّنَ لَکُمْ بَعْضَ الَّذِی تَخْتَلِفُونَ فِیهِ وَ قَالَ فِی عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ. وَ قَالَ وَ لَا رَطْبٍ وَ لَا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ فَعِنْدَ عَلِیٍّ (علیه السلام) عِلْمُ کُلِّ رَطْبٍ وَ یَابِسٍ.

امام صادق (علیه السلام)- خداوند به موسی (علیه السلام) فرمود: و برای او در الواح اندرزی از هر موضوعی نوشتیم. (اعراف/۱۴۵). و نفرمود: «هر موضوعی». و در مورد عیسی (علیه السلام) [فرمود]: تا برخی از آنچه را که در آن اختلاف دارید روشن کنم. (زخرف/۶۳). و در مورد علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) فرمود: کسی که علم کتاب [و آگاهی بر قرآن] نزد اوست. (رعد/۴۳). و فرمود: وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ؛ پس علم هر تر و خشکی نزد علی (علیه السلام) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۱۰
الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۱۱
۲ -۵
(انعام/ ۵۹)

الصّادق (علیه السلام)- مِصْبَاحُ الْأَنْوَارِ بِإِسْنَادِهِ إِلَی الْمُفَضَّلِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی الصَّادِقِ (علیه السلام) ذَاتَ یَوْمٍ فَقَالَ لِی یَا مُفَضَّلُ هَلْ عَرَفْتَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیّاً (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ الْحَسَنَ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنَ (علیه السلام) کُنْهَ مَعْرِفَتِهِمْ قُلْتُ یَا سَیِّدِی وَ مَا کُنْهُ مَعْرِفَتِهِمْ قَالَ یَا مُفَضَّلُ مَنْ عَرَفَهُمْ کُنْهَ مَعْرِفَتِهِمْ کَانَ مُؤْمِناً فِی السَّنَامِ الْأَعْلَی قَالَ قُلْتُ عَرِّفْنِی ذَلِکَ یَا سَیِّدِی قَالَ یَا مُفَضَّلُ تَعْلَمُ أَنَّهُمْ عَلِمُوا مَا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ذَرَأَهُ وَ بَرَأَهُ وَ أَنَّهُمْ کَلِمَهًُْ التَّقْوَی وَ خُزَّانُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرَضِینَ وَ الْجِبَالِ وَ الرِّمَالِ وَ الْبِحَارِ وَ عَلِمُوا کَمْ فِی السَّمَاءِ مِنْ نَجْمٍ وَ مَلَکٍ وَ وَزْنِ الْجِبَالِ وَ کَیْلِ مَاءِ الْبِحَارِ وَ أَنْهَارِهَا وَ عُیُونِهَا وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا عَلِمُوهَا وَ لا حَبَّةٍ فِی ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ وَ هُوَ فِی عِلْمِهِمْ وَ قَدْ عَلِمُوا ذَلِک.

امام صادق (علیه السلام)- مفضّل گوید: روزی خدمت امام صادق (علیه السلام) رسیدم به من فرمود: «آیا محمّد و علی و فاطمه و حسن و حسین (علیهم السلام) را خوب می‌شناسی»؟ عرض کردم: «شناسایی واقعی آن‌ها چگونه است». فرمود: «ای مفضّل هرکس آن‌ها را با کنه معرفت بشناسد در درجه اعلی مؤمن خواهد بود». عرض کردم: «آقا مرا به کنه معرفت ایشان آشنا کن». فرمود: «مفضّل! آیا می‌دانی آن‌ها از آنچه خدا آفریده و بوجود آورده، اطّلاع دارند و آن‌ها کلمه‌ی تقوی و خازنان آسمان‌ها و زمین‌ها و کوه‌ها و ریگستان‌ها و دریاها هستند. و می‌دانند در آسمان چقدر ستاره و فرشته است. و وزن کوه‌ها و مقدار آب دریاها و نهرها و چشمه‌ها و هر برگی که بیافتد را آن‌ها می‌دانند؛ وَ لا حَبَّةٍ فِی ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ؛ همه را می‌دانند و به آن اطّلاع دارند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۱۰
بحرالعرفان، ج۶، ص۳۲۷/ بحارالأنوار، ج۲۶، ص۱۱۶
۲ -۶
(انعام/ ۵۹)

الکاظم (علیه السلام)- أَمَّا الْکِتابُ الْمُبِینُ فَهُوَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام).

امام کاظم (علیه السلام)- کِتابٍ مُبِینٍ حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۱۰
الکافی، ج۱، ص۴۷۹
بیشتر