آیه ۱۱۵ - سوره انعام

آیه وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صدْقاً وَ عَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّميعُ الْعَليمُ (115( ( الإمَامُ [115]

و كلام پروردگار تو، با صدق و عدل، به حدّ تمام حاصل شد؛ هيچ‌كس نمى‌تواند كلمات او را دگرگون سازد؛ و او شنونده‌ی داناست. (۱۱۵ ( امام

۱
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ ثُمَّ قَالَ: هَذَا حَرْفٌ فِی الْأَئِمَّهًِْ خَاصَّهًًْ ثُمَّ قَالَ یَا یُونُسُ إِنَّ الْإِمَامَ یَخْلُقُهُ اللَّهُ بِیَدِهِ لَا یَلِیهِ أَحَدٌ غَیْرُهُ وَ هُوَ جَعَلَهُ یَسْمَعُ وَ یَرَی فِی بَطْنِ أُمِّهِ حَتَّی إِذَا صارَ إِلَی الْأَرْضِ خَطَّ بَیْنَ کَتِفَیْهِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ.

امام صادق (علیه السلام)- یونس‌بن‌ظبیان گوید: امام صادق (علیه السلام) تلاوت کرد: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ؛ سپس فرمود: «این حرف اختصاص به امامان (علیهم السلام) دارد». و بعد فرمود: «ای یونس! امام (علیه السلام) را خداوند به دست خود می‌آفریند و آفرینشش را به احدی نمی‌سپارد، و اوست که در شکم مادر، شنوا و بینایش میکند. وقتی که بر زمین قرار گرفت، بر شانه‌اش نوشته می‌شود: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۰
الخرایج و الجرایح، ج۲، ص۵۶۹
۲
(انعام/ ۱۱۵)

الباقر (علیه السلام)- أَنَ لِلْإِمَامِ عَشْرَ دَلَائِلَ أَوَّلُهَا أَنَّهُ یُولَدُ مَخْتُوناً وَ ثَانِیهَا أَوَّلُ مَا یَقَعُ عَلَی الْأَرْضِ یَنْظُرُ إِلَی السَّمَاءِ وَ یَشْهَدُ الشَّهَادَتَیْنِ وَ ثَالِثُهَا أَنَّهُ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ مَکْتُوبٌ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ وَ رَابِعُهَا أَنَّهُ لَا یَتَمَطَّی وَ خَامِسُهَا أَنَّهُ لَا یَتَثَاءَبُ وَ سَادِسُهَا أَنَّهُ لَا یَحْتَلِمُ أَبَداً وَ الشَّیْطَانُ لَا یَقْرَبُهُ وَ سَابِعُهَا أَنَّ رَائِحَهًَْ نَجْوِهِ مِثْلُ الْمِسْکِ وَ الْأَرْضَ تَسْتُرُهُ بِابْتِلَاعِهِ کُلِّهِ وَ ثَامِنُهَا أَنَّهُ لَا یَکُونُ لَهُ ظِلٌّ إِذَا قَامَ فِی الشَّمْسِ لِأَنَّهُ نُورٌ مِنَ النُّورِ لَیْسَ لَهُ ظِلٌّ وَ تَاسِعُهَا أَنَّهُ یَخْتِمُ عَلَی الْحَجَرِ مِثْلَ مَا کَانَ یَفْعَلُ آبَاؤُهُ وَ عَاشِرُهَا أَنَّهُ یَکُونُ مُسْتَجَابَ الدَّعْوَهًِْ.

امام باقر (علیه السلام)- امام ده دلیل و برهان دارد؛ اوّل اینکه ختنه شده به دنیا می‌آید و دوّم: ابتدای زمانی‌که بر روی زمین قرار می‌گیرد، به آسمان نگاه می‌کند و شهادتین را می‌گوید. سوّم اینکه بر بازوی راست او نوشته شده است: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ. و چهارم اینکه خرامان و متکبّرانه راه نمی‌رود. و پنجم اینکه خمیازه نمی‌کشد. و ششم اینکه او هرگز محتلم نمی‌شود و شیطان به او نزدیک نمی‌شود. و هفتم اینکه بوی آنچه از شکمش خارج می‌شود مانند مشک است و زمین آن را با بلعیدن همه آن می‌پوشاند. و هشتم اینکه او وقتی در آفتاب بایستد سایه ندارد؛ چون او نوری از نور است و سایه ندارد و نهم اینکه بر روی سنگ مهر می‌زند مانند آنچه پدرانش انجام می‌دادند. و دهم اینکه دعایش مستجاب است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۲
الصراط المستقیم، ج۱، ص۱۰۸
۳
(انعام/ ۱۱۵)

الباقر (علیه السلام)- لِلْإِمَامِ عَشْرُ دَلَائِلَ: یُولَدُ مَخْتُوناً وَ نَاطِقاً بِالشَّهَادَتَیْنِ وَ مَکْتُوبٌ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا وَ لَا یَتَمَطَّی وَ لَا یَتَثَاءَبُ وَ لَا یَحْتَلِمُ وَ لَا ظِلَّ لَهُ وَ رَائِحَهًٌْ نَجْوَهًٌْ کَالْمِسْکِ وَ تَسْتُرُهُ الْأَرْضُ وَ یَخْتِمُ الْحَجَرَ وَ یُسْتَجَابُ دَعْوَتُهُ.

امام باقر (علیه السلام)- امام (علیه السلام) ده دلیل و برهان دارد؛ ختنه شده و درحال گفتن شهادتین به دنیا می‌آید و بر بازوی راستش نوشته شده است: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا و خرامان و متکبّرانه راه نمی‌رود و خمیازه نمی‌کشد و محتلم نمی‌شود و سایه ندارد و بوی چیزی که از شکمش خارج می‌شود مانند مشک است و زمین آن را می‌پوشاند و بر سنگ مهر می‌زند [و اثر آن می‌ماند] و دعایش مستجاب می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۲
بحارالأنوار، ج۲۵، ص۳۶/ القمی، ج۱، ص۲۱۴/ البرهان
۴
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِذَا خَلَقَ اللَّهُ الْإِمَامَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ یَکْتُبُ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ.

امام صادق (علیه السلام)- وقتی خداوند امام را در رحم مادر می‌آفریند بر بازوی راست او نوشته می‌شود: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۲
بحارالأنوار، ج۲۵، ص۴۱/ بصایرالدرجات، ص۴۳۸
۵
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِذَا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یُحْبَلَ بِإِمَامٍ أُوتِیَ بِسَبْعِ وَرَقَاتٍ مِنَ الْجَنَّهًِْ فَأَکَلَهُنَّ قَبْلَ أَنْ یَقَعَ فَإِذَا وَقَعَ فِی الرَّحِمِ سَمِعَ الْکَلَامَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ فَإِذَا وَضَعَتْهُ رُفِعَ لَهُ عَمُودٌ مِنْ نُورٍ فِیمَا بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ کَتَبَ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ.

امام صادق (علیه السلام)- وقتی خدا بخواهد مادر امام، به امام باردار شود هفت برگ از بهشت برای پدرش می‌آورند و قبل از آمیزش آن‌ها را می‌خورد. وقتی امام در رحم مادر قرار گرفت در شکم مادر سخن را می‌شنود. وقتی متولّد شد، استوانه‌ای از نور بین او و آسمان بلند می‌شود. و بر بازوی راستش نوشته می‌شود: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۲
بحارالأنوار، ج۲۵، ص۴۲/ بصایرالدرجات، ص۴۳۹/ الکافی، ج۱، ص۳۸۵/ المحاسن، ج۲، ص۳۱۴/ نورالثقلین؛ فیهم «إذا سکنت ... الرّوح» بدلٌ «إذا إستقرّت ... أمّه»
۶
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِذَا اسْتَقَرَّتْ نُطْفَهًُْ الْإِمَامِ فِی الرَّحِمِ أَرْبَعِینَ لَیْلَهًًْ نَصَبَ اللَّهُ لَهُ عَمُوداً مِنْ نُورٍ فِی بَطْنِ أُمِّهِ فَإِذَا تَمَّ لَهُ أَرْبَعَهًُْ أَشْهُرٍ فِی بَطْنِ أُمِّهِ أَتَاهُ مَلَکٌ یُقَالُ لَهُ حَیَوَانُ فَیَکْتُبُ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ.

امام صادق (علیه السلام)- وقتی نطفه چهل شبانه روز در رحم استقرار یافت خداوند استوانه‌ای از نور را در رحم مادر برایش قرار می‌دهد. با آن نور به‌اندازه‌ی دید چشم می‌بیند پس از چهار ماه در شکم مادر فرشته‌ای به نام حیوان می‌آید و بر بازوی راست او می‌نویسد: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۲
دلایل الإمامهًْ، ص۱۴۶
۷
(انعام/ ۱۱۵)

الکاظم (علیه السلام)- إِنَّ نُطْفَهًَْ الْإِمَامِ حِینَ تَکُونُ فِی الرَّحِمِ أَرْبَعِینَ یَوْماً وَ لَیْلَهًًْ نُصِبَ لَهَا عَمُودٌ مِنْ نُورٍ فِی بَطْنِ أُمِّهِ یَنْظُرُ بِهِ مَدَّ بَصَرِهِ فَإِذَا تَمَّتْ أَرْبَعَهًُْ أَشْهُرٍ أَتَاهُ مَلَکٌ یُقَالُ لَهُ الْخَیْرُ فَکَتَبَ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا الْآیَهًَْ فَإِذَا وَضَعَتْهُ أُمُّهُ اتَّقَی الْأَرْضَ بِیَدِهِ رَافِعاً رَأْسَهُ إِلَی السَّمَاءِ وَ یَشْهَدُ أَنْ لَا إِلهَ إِلَّا اللهُ.

امام کاظم (علیه السلام)- نطفه امام (علیه السلام) زمانی‌که چهل روز و شب در رحم می‌باشد، ستونی از نور برای او در شکم مادرش نصب می‌شود که با آن تا جایی‌که چشمش کار می‌کند می‌بیند و زمانی‌که چهار ماه تمام شد، فرشته‌ای نزد او می‌آید که به او «خیر» گفته می‌شود و بر بازوی راستش می‌نویسد: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ. و زمانی‌که مادرش او را به دنیا می‌آورد، دست بر زمین گذاشته سر به آسمان بلند می‌کند و گواهی می‌دهد که معبودی جز الله نیست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۲
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۷۸/ البرهان
۸
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَقُول إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ إِذَا أَرَادَ أَنْ یَخْلُقَ الْإِمَامَ مِنَ الْإِمَامِ بَعَثَ مَلَکاً فَأَخَذَ شَرْبَهًًْ مِنْ مَاءٍ تَحْتَ الْعَرْشِ ثُمَّ أَوْقَعَهَا أَوْ دَفَعَهَا إِلَی الْإِمَامِ فَشَرِبَهَا فَیَمْکُثُ فِی الرَّحِمِ أَرْبَعِینَ یَوْماً لَا یَسْمَعُ الْکَلَامَ ثُمَّ یَسْمَعُ الْکَلَامَ بَعْدَ ذَلِکَ فَإِذَا وَضَعَتْهُ أُمُّهُ بَعَثَ اللَّهُ إِلَیْهِ ذَلِکَ الْمَلَکَ الَّذِی أَخَذَ الشَّرْبَهًَْ فَکَتَبَ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ فَإِذَا قَامَ بِهَذَا الْأَمْرِ رَفَعَ اللَّهُ لَهُ فِی کُلِّ بَلْدَهًٍْ مَنَاراً یَنْظُرُ بِهِ إِلَی أَعْمَالِ الْعِبَادِ.

امام صادق (علیه السلام)- یونس‌بن‌ظبیان گوید: شنیدم امام صادق (علیه السلام) می‌فرمود: خدای عزّوجلّ هرگاه بخواهد امام را از امام خلق کند، فرشته‌ای را می‌فرستد و این فرشته جرعه‌ای از آب زیر عرش بر می‌دارد. سپس آن را در امام قرار میدهد یا گفت: می‌دهد و امام آن را می‌نوشد و به مدّت چهل روز در رحم باقی می‌ماند درحالی‌که سخن را نمی‌شنود، سپس سخن را می‌شنود. پس هرگاه که مادرش او را زایید، خدا آن فرشته را که آن جرعه را برداشته بود، می‌فرستد و بر روی بازوی راستش [این آیه را] می‌نویسد: وَ تَمَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ صِدْقًا وَ عَدْلاً لاَّ مُبَدِّلِ لِکَلِمَاتِهِ پس هرگاه به این امر قیام کرد، خدا در هر شهری مناره‌ای برای او برافراشته میسازد که به‌وسیله‌ی آن اعمال بندگان را نظاره کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۴
الکافی، ج۱، ص۳۸۷/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۷۱/ نورالثقلین
۹
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی إِذَا أَحَبَّ أَنْ یَخْلُقَ الْإِمَامَ أَمَرَ مَلَکاً فَأَخَذَ شَرْبَهًًْ مِنْ مَاءٍ تَحْتَ الْعَرْشِ فَیَسْقِیهَا أَبَاهُ فَمِنْ ذَلِکَ یَخْلُقُ الْإِمَامَ فَیَمْکُثُ أَرْبَعِینَ یَوْماً وَ لَیْلَهًًْ فِی بَطْنِ أُمِّهِ لَا یَسْمَعُ الصَّوْتَ ثُمَّ یَسْمَعُ بَعْدَ ذَلِکَ الْکَلَامَ فَإِذَا وُلِدَ بَعَثَ ذَلِکَ الْمَلَکَ فَیَکْتُبُ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ فَإِذَا مَضَی الْإِمَامُ الَّذِی کَانَ قَبْلَهُ رُفِعَ لِهَذَا مَنَارٌ مِنْ نُورٍ یَنْظُرُ بِهِ إِلَی أَعْمَالِ الْخَلَائِقِ فَبِهَذَا یَحْتَجُّ اللَّهُ عَلَی خَلْقِهِ.

امام صادق (علیه السلام)- خداوند تبارک‌وتعالی هرگاه قصد داشته باشد امام را بیافریند، به یکی از فرشتگان دستور می‌دهد که جرعه‌ای از آب از زیر عرش بردارد، آن را به پدرش می‌نوشاند و از آن (آب) امام آفریده می‌شود. او به مدّت چهل‌روز و شب در شکم مادرش باقی می‌ماند و صدا را نمی‌شنود، سپس سخن را می‌شنود. و چون متولّد شود، خدا آن فرشته را می‌فرستد و میان چشم‌هایش [این آیه] را می‌نویسد: وَ تَمَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ صِدْقًا وَ عَدْلاً لاَّ مُبَدِّلِ لِکَلِمَاتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ پس هرگاه امامی که قبل از او بوده است رحلت کند، برای او مناره‌ای از نور برافراشته می‌شود و به‌وسیله‌ی آن اعمال بندگان را می‌بیند و از همین روست که خدا بر خلقش احتجاج می‌کند [چرا که حجّت را بر آنان تمام کرده است].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۴
الکافی، ج۱، ص۳۸۷/ بحارالأنوار، ج۲۵، ص۳۹/ بصایرالدرجات، ص۴۳۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۷۰/ نورالثقلین/ البرهان
۱۰
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ إِذَا أَحَبَّ أَنْ یَخْلُقَ الْإِمَامَ أَخَذَ شَرْبَهًًْ مِنْ تَحْتِ الْعَرْشِ فَأَعْطَاهَا مَلَکاً فَسَقَاهَا إِیَّاهَا فَمِنْ ذَلِکَ یَخْلُقُ الْإِمَامَ فَإِذَا وُلِدَ بَعَثَ اللَّهُ ذَلِکَ الْمَلَکَ إِلَی الْإِمَامِ فَکَتَبَ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ فَإِذَا مَضَی ذَلِکَ الْإِمَامُ الَّذِی قَبْلَهُ رَفَعَ لَهُ مَنَاراً یُبْصِرُ بِهِ أَعْمَالَ الْعِبَادِ فَلِذَلِکَ یَحْتَجُّ بِهِ عَلَی خَلْقِهِ.

امام صادق (علیه السلام)- حسن‌بن‌راشد نقل کرده، امام صادق (علیه السلام) فرمود: «وقتی خداوند بخواهد امام را بیافریند شربتی از زیر عرش بر میگیرد و به فرشته‌ای میدهد تا به مادر او بخوراند و امام از آن شربت آفریده می‌شود. پس از تولّد، خداوند همان فرشته را میفرستد، تا در پیشانی امام بنویسد: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ و وقتی آن امام قبلی از دنیا برود برایش ستونی میافرازد که اعمال بندگان را ببیند و از همین طریق، خداوند به خلقش احتجاج میکند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۴
بحارالأنوار، ج۲۵، ص۳۷/ القمی، ج۱، ص۲۱۵/ البرهان
۱۱
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِذَا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یَقْبِضَ رُوحَ إِمَامٍ (علیه السلام) وَ یَخْلُقَ مِنْ بَعْدِهِ إِمَاماً أَنْزَلَ قَطْرَهًًْ مِنْ مَاءٍ تَحْتَ الْعَرْشِ إِلَی الْأَرْضِ فَیُلْقِیهَا عَلَی ثَمَرَهًٍْ أَوْ عَلَی بَقْلَهًٍْ فَیَأْکُلُ تِلْکَ الثَّمَرَهًَْ أَوْ تِلْکَ الْبَقْلَهًَْ الْإِمَامُ الَّذِی یَخْلُقُ اللَّهُ مِنْهُ نُطْفَهًَْ الْإِمَامِ الَّذِی یَقُومُ مِنْ بَعْدِهِ قَالَ فَیَخْلُقُ اللَّهُ مِنْ تِلْکَ الْقَطْرَهًِْ نُطْفَهًًْ فِی الصُّلْبِ ثُمَّ یَصِیرُ إِلَی الرَّحِمِ فَیَمْکُثُ فِیهَا أَرْبَعِینَ لَیْلَهًًْ فَإِذَا مَضَی لَهُ أَرْبَعُونَ لَیْلَهًًْ سَمِعَ الصَّوْتَ فَإِذَا مَضَی لَهُ أَرْبَعَهًُْ أَشْهُرٍ کُتِبَ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ فَإِذَا خَرَجَ إِلَی الْأَرْضِ أُوتِیَ الْحِکْمَهًَْ وَ زُیِّنَ بِالْعِلْمِ وَ الْوَقَارِ وَ أُلْبِسَ الْهَیْبَهًَْ وَ جُعِلَ لَهُ مِصْبَاحٌ مِنْ نُورٍ یَعْرِفُ بِهِ الضَّمِیرَ وَ یَرَی بِهِ أَعْمَالَ الْعِبَادِ.

امام صادق (علیه السلام)- هنگامی‌که خدا می‌خواهد روح امامی را بگیرد و امام دیگری را پس از وی بیافریند، قطره‌ای را از زیر عرش به زمین فرود می‌آورد و آن را بر روی ثمره‌ای یا یکی از حبوبات می‌اندازد. خدا از آن قطره، نطفه‌ای در صلب خلق می‌کند، سپس آن نطفه به رحم منتقل می‌شود و چهل روز در آن می‌ماند و پس از گذشت این چهل روز، صداها را می‌شنود و پس از چهار ماه بر روی بازوی راستش این آیه نوشته می‌شود: وَ تَمَّتْ کَلِمَة رَبِّکَ صِدْقًا وَ عَدْلاً لاَّ مُبَدِّلِ لِکَلِمَاتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ و هرگاه پای بر زمین بگذارد، حکمت نصیب وی می‌گردد و به بردباری و متانت زینت داده می‌شود و جامه‌ی هیبت و شکوه بر تن او پوشانده می‌شود و برای او چراغی از نور قرار داده می‌شود که به‌وسیله‌ی آن [درون انسانها را] می‌شناسد و اعمال بندگان را می‌بیند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۴
بحارالأنوار، ج۲۵، ص۳۹/ بصایرالدرجات، ص۴۳۱/ العیاشی، ج۱، ص۳۷۴؛ فیه: «یوما» بدلٌ «لیلهًْ» و «الحکم» بدلٌ «العلم»/ البرهان؛ فیه: «یوما» بدلٌ «لیلهًْ» و «الحلم» بدلٌ «العلم»/ بحارالأنوار، ج۵۷، ص۳۵۸
۱۲
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ إِذَا أَرَادَ أَنْ یَخْلُقَ الْإِمَامَ أَنْزَلَ قَطْرَهًًْ مِنْ مَاءِ الْجَنَّهًِْ فِی الْمُزْنِ فَتَسْقُطُ فِی ثَمَرَهًٍْ مِنْ ثِمَارِ الْجَنَّهًِْ فَیَأْکُلُهَا الْحُجَّهًُْ فِی الزَّمَانِ فَإِذَا اسْتَقَرَّتْ فِیهِ فَیَمْضِی لَهُ أَرْبَعُونَ یَوْماً سَمِعَ الصَّوْتَ فَإِذَا آنَتْ لَهُ أَرْبَعَهًُْ أَشْهُرٍ وَ قَدْ حُمِلَ کُتِبَ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ فَإِذَا وُلِدَ قَامَ بِأَمْرِ اللَّهِ وَ رُفِعَ لَهُ عَمُودٌ مِنْ نُورٍ فِی کُلِّ مَکَان.

امام صادق (علیه السلام)- چون خداوند متعال اراده‌ی آفرینش امامی کند، قطره‌ای از آب بهشت در ابری فرو می‌فرستد و در میوه‌ای از میوه‌های بهشتی می‌چکد و امام آن را می‌خورد [و از این میوه نطفه امام بسته می‌شود] چون در مشیمه‌ی مادر قرار گرفت، چهل روزه سخن مردم را می‌شنود، و موقعی‌که چهار ماه بگذرد بر بازوی راستش نوشته می‌شود: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ و هنگامی‌که متولّد می‌گردد به امر خداوند می‌ایستد و نوری از او به اطراف جهان می‌تابد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۶
بحارالأنوار، ج۵۱، ص۲۴
۱۳
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ إِذَا أَرَادَ خَلْقَ إِمَامٍ أَنْزَلَ قَطْرَهًًْ مِنْ تَحْتِ عَرْشِهِ عَلَی بَقْلَهًٍْ مِنْ بَقْلِ الْأَرْضِ أَوْ ثَمَرَهًٍْ مِنْ ثِمَارِهَا فَأَکَلَهَا الْإِمَامُ الَّذِی یَکُونُ مِنْهُ الْإِمَامُ فَکَانَتِ النُّطْفَهًُْ مِنْ تِلْکَ الْقَطْرَهًِْ فَإِذَا مَکَثَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ أَرْبَعِینَ یَوْماً سَمِعَ الصَّوْتَ فَإِذَا مَضَی أَرْبَعَهًُْ أَشْهُرٍ کُتِبَ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ فَإِذَا سَقَطَ مِنْ بَطْنِ أُمِّهِ أُوتِیَ الْحِکْمَهًَْ وَ جُعِلَ لَهُ مِصْبَاحٌ یَرَی بِهِ أَعْمَالَهُمْ.

امام صادق (علیه السلام)- یونس روایت کرده، امام صادق (علیه السلام) فرمود: «وقتی خداوند بخواهد امامی را خلق کند، قطرهای را از زیر عرش خود بر دانهای از دانههای زمین یا میوهای از میوههای زمین فرو میریزد و امامی که قرار است امام بعدی از او متولّد شود، آن را میخورد و نطفه از همان قطره شکل میگیرد. وقتی چهل روز در شکم مادر بر او بگذرد، صدا را میشنود و وقتی چهار ماه بگذرد، بر بازوی راستش نوشته می‌شود: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ و وقتی از شکم مادر متولّد شد به او حکمت داده میشود و چراغی برایش افروخته میشود که اعمالشان را میبیند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۶
بحارالأنوار، ج۲۵، ص۴۱/ بحارالأنوار، ج۲۵، ص۱۴۸؛ فیه: «وضعته أمّهًْ ... بالحکمهًْ» بدلٌ «فإذا سقط ... الحکمهًْ»/ بصایرالدرجات، ص۴۳۳
۱۴
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِذَا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یَخْلُقَ إِمَاماً أَخَذَ اللَّهُ بِیَدِهِ شَرْبَهًًْ مِنْ تَحْتِ عَرْشِهِ فَدَفَعَهُ إِلَی مَلَکٍ مِنْ مَلَائِکَتِهِ (علیهم السلام) فَأَوْصَلَهَا إِلَی الْإِمَامِ فَکَانَ الْإِمَامُ مِنْ بَعْدِهِ مِنْهَا فَإِذَا مَضَتْ عَلَیْهِ أَرْبَعُونَ یَوْماً سَمِعَ الصَّوْتَ وَ هُوَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ فَإِذَا وُلِدَ أُوتِیَ الْحِکْمَهًَْ وَ کُتِبَ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ فَإِذَا کَانَ الْأَمْرُ یَصِلُ إِلَیْهِ أَعَانَهُ اللَّهُ بِثَلَاثِمِائَهًٍْ وَ ثَلَاثَهًَْ عَشَرَ مَلَکاً بِعَدَدِ أَهْلِ بَدْرٍ وَ کَانُوا مَعَهُ وَ مَعَهُمْ سَبْعُونَ رَجُلًا وَ اثْنَا عَشَرَ نَقِیباً فَأَمَّا السَّبْعُونَ فَیَبْعَثُهُمْ إِلَی الْآفَاقِ یَدْعُونَ النَّاسَ إِلَی مَا دَعَوْا إِلَیْهِ أَوَّلًا وَ یَجْعَلُ اللَّهُ لَهُ فِی کُلِّ مَوْضِعٍ مِصْبَاحاً یُبْصِرُ بِهِ أَعْمَالَهُمْ.

امام صادق (علیه السلام)- وقتی خداوند بخواهد امامی را بیافریند به دست خویش شربتی از زیر عرش می‌گیرد و در اختیار فرشته‌ای از فرشتگان می‌گذارد. و او به امام می‌رساند. نطفه‌ی امام بعد از آن شربت است. وقتی چهل‌روز گذشت در رحم مادر صدا را می‌شنود. بعد از تولّد به او حکمت داده می‌شود و بر بازوی راستش می‌نویسند: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ. وقتی امامت به او رسید خداوند به‌وسیله‌ی سیصدوسیزده فرشته مطابق تعداد جنگجویان بدر او را یاری می‌کند و با او هستند. و هفتاد مرد و دوازده نقیب و سرپرست با اوست که هفتاد مرد را به اطراف می‌فرستد تا مردم را به راه او دعوت کنند و برایش در محلّی چراغی است که به‌وسیله‌ی آن اعمال مردم را مشاهده می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۶
بحارالأنوار، ج۲۵، ص۱۳۹/ الخرایج والجرایح، ج۲، ص۷۸۱/ بصایرالدرجات، ص۴۴۰
۱۵
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ الْإِمَامَ یَسْمَعُ الصَّوْتَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ فَإِذَا وُلِدَ خُطَّ عَلَی مَنْکِبَیْهِ خَطٌّ ثُمَّ قَالَ هَکَذَا بِیَدِهِ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ.

امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن‌مروان از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده که فرمود: «ای محمّد! امام صدا را در شکم مادرش میشنود؛ وقتی متولّد شود بر دو کتفش چیزی نوشته میشود». سپس فرمود: «بر دستانش این کلام خداوند نوشته میشود: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۸
بحارالأنوار، ج۲۵، ص۴۱/ بصایرالدرجات، ص۴۳۸
۱۶
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ الْإِمَامَ (علیه السلام) لَیَسْمَعُ فِی بَطْنِ أُمِّهِ فَإِذَا وُلِدَ خُطَّ بَیْنَ کَتِفَیْهِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ فَإِذَا صارَ الْأَمْرُ إِلَیْهِ جَعَلَ اللَّهُ لَهُ عَمُوداً مِنْ نُورٍ یُبْصِرُ بِهِ مَا یَعْمَلُ أَهْلُ کُلِّ بَلْدَهًٍْ.

امام صادق (علیه السلام)- امام در شکم مادرش می‌شنود و هرگاه که متولّد شد میان شانه‌هایش این [آیه] نوشته می‌شود: وَ تَمَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ صِدْقًا وَ عَدْلاً لاَّ مُبَدِّلِ لِکَلِمَاتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ. هرگاه که امر (مقام امامتش) به وی واگذار گردید، خدا برای او ستونی از نور قرار می‌دهد که با آن اعمال اهل هر شهر را نظاره می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۸
الکافی، ج۱، ص۳۸۷/ بصایرالدرجات، ص۴۳۷/ بحارالأنوار، ج۲۶، ص۱۳۴/ البرهان/ نورالثقلین
۱۷
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أُوَدِّعُهُ فَقَالَ اجْلِسْ شِبْهَ الْمُغْضَبِ ثُمَّ قَالَ یَا إِسْحَاقُ کَأَنَّکَ تَرَی أَنَّا مِنْ هَذَا الْخَلْق أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ الْإِمَامَ مِنَّا بَعْدَ الْإِمَامِ یَسْمَعُ فِی بَطْنِ أُمِّهِ فَإِذَا وَضَعَتْهُ أُمُّهُ کَتَبَ اللَّهُ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ فَإِذَا شَبَّ وَ تَرَعْرَعَ نُصِبَ لَهُ عَمُودٌ مِنَ السَّمَاءِ إِلَی الْأَرْضِ یَنْظُرُ بِهِ إِلَی أَعْمَالِ الْعِبَادِ.

امام صادق (علیه السلام)- اسحاق‌بن‌عمّار گوید: برای وداع به محضر امام صادق (علیه السلام) رسیدم. با حالتی شبیه به عصبانیت فرمود: «بنشین»! آنگاه فرمود: «ای اسحاق! مثل اینکه تو فکر می‌کنی من هم مانند همین مردمم؟ مگر نمیدانی امامان یکی پس از دیگری در شکم مادر صدا را میشنوند وقتی از مادر متولد شدند، بر بازوی راست آنها نوشته می‌شود: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ همین که بزرگ شد و شروع به حرکت و رشد کرد، ستونی از آسمان تا زمین برایش نصب می‌شود که با آن اعمال بندگان را می‌بیند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۸
بحارالأنوار، ج۲۵، ص۴۰/ بصایرالدرجات، ص۴۳۳/ بحارالأنوار، ج۲۶، ص۱۳۶
۱۸
(انعام/ ۱۱۵)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ الْإِمَامَ لَیَسْمَعُ الْکَلَامَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ حَتَّی إِذَا سَقَطَ عَلَی الْأَرْضِ أَتَاهُ مَلَکٌ فَیَکْتُبُ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ فَإِذَا شَبَّ رَفَعَ اللَّهُ فِی کُلِّ قَرْیَهًٍْ عَمُوداً مِنْ نُورِ مَقَامِهِ فِی قَرْیَهًٍْ وَ یَعْلَمُ مَا یُعْمَلُ فِی الْقَرْیَهًِْ الْأُخْرَی.

امام باقر (علیه السلام)- امام در شکم مادرش کلام را می‌شنود، تا اینکه وقتی به دنیا آمد فرشته‌ای نزد او آمده و بر بازوی راستش می‌نویسد: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ تا اینکه وقتی به جوانی رسید، خداوند برای او در هر قریه‌ای ستونی از نور مقامش را در آنجا بلند می‌کند؛ می‌بیند و می‌داند آنچه را که در قریه‌ی دیگر انجام می‌پذیرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۸
بحارالأنوار، ج۲۶، ص۱۳۳/ بصایرالدرجات، ص۴۳۶
۱۹
(انعام/ ۱۱۵)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ الْإِمَامَ مِنَّا لَیَسْمَعُ الْکَلَامَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ حَتَّی إِذَا سَقَطَ عَلَی الْأَرْضِ أَتَاهُ مَلَکٌ فَیَکْتُبُ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ حَتَّی إِذَا شَبَّ رَفَعَ اللَّهُ لَهُ عَمُوداً مِنْ نُورٍ یَرَی فِیهِ الدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا لَا یُسْتَرُ عَنْهُ مِنْهَا شَیْءٌ.

امام باقر (علیه السلام)- امام ما در شکم مادرش کلام را می‌شنود، تا اینکه وقتی به دنیا آمد فرشته‌ای نزد او آمده و سپس بر بازوی راستش می‌نویسد: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ. تا اینکه وقتی به جوانی رسید، خداوند برای او ستونی از نور را بلند می‌کند و در آن دنیا و هرچه در آن است را می‌بیند و از او چیزی را نمی‌پوشاند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۸
بحارالأنوار، ج۲۶، ص۱۳۳/ بصایرالدرجات، ص۴۳۵
۲۰
(انعام/ ۱۱۵)

الصّادق (علیه السلام)- الْإِمَامُ یَسْمَعُ الصَّوْتَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ فَإِذَا سَقَطَ إِلَی الْأَرْضِ کُتِبَ عَلَی عَضُدِهِ الْأَیْمَنِ وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ فَإِذَا تَرَعْرَعَ نَصَبَ لَهُ عَمُوداً {نُصِبَ لَهُ عَمُودٌ} مِنْ نُورٍ مِنَ السَّمَاءِ إِلَی الْأَرْضِ یَرَی بِهِ أَعْمَالَ الْعِبَادِ.

امام صادق (علیه السلام)- اسحاق‌بن‌عمار از امام صادق (علیه السلام) روایت کرده که فرمود: «امام در شکم مادر صداها را میشنود و وقتی به زمین پای گذارد، بر بازوی راست او نوشته میشود: وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ و وقتی بر پای خود بایستد، ستونی از نور از زمین به آسمان برایش نصب می‌شود که اعمال بندگان را با آن میبیند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۵۸
بحارالأنوار، ج۲۵، ص۳۹/ بصایرالدرجات، ص۴۳۱
بیشتر