آیه ۶۸ - سوره انعام

آیه وَ إِذا رَأَيْتَ الَّذينَ يَخُوضُونَ في آياتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا في حَديثٍ غَيْرِهِ وَ إِمَّا يُنْسِيَنَّكَ الشَّيْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرى مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمينَ [68]

هرگاه كسانى را ديدى كه آيات ما را استهزا مى‌كنند، از آن‌ها روى‌بگردان تا به سخن ديگرى بپردازند. و اگر شيطان تو را به فراموش افكند، پس از ياد‌آورى با اين گروه ستمكار منشين.

۱
(انعام/ ۶۸)

الصّادق (علیه السلام)- أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَرَضَ الْإِیمَانَ عَلَی جَوَارِحِ ابْنِ آدَمَ (علیه السلام) وَ قَسَّمَهُ عَلَیْهَا وَ فَرَّقَهُ فِیهَا فَلَیْسَ مِنْ جَوَارِحِهِ جَارِحَهًٌْ إِلَّا وَ قَدْ وُکِّلَتْ مِنَ الْإِیمَانِ بِغَیْرِ مَا وُکِّلَتْ بِهِ أُخْتُهَا فَمِنْهَا مَا فَرَضَ اللَّهَُ عَلَی السَّمْعِ أَنْ یَتَنَزَّهَ عَنِ الِاسْتِمَاعِ إِلَی مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَ أَنْ یُعْرِضَ عَمَّا لَا یَحِلُّ لَهُ مِمَّا نَهَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَنْهُ وَ الْإِصْغَاءِ إِلَی مَا أَسْخَطَ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ ... ثُمَّ اسْتَثْنَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مَوْضِعَ النِّسْیَانِ فَقَالَ وَ إِمَّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْری مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِین.

امام صادق (علیه السلام)- خداوند متعال ایمان را بر جوارح فرزندان آدم (علیه السلام) واجب گردانید و آن را بر اعضاء تقسیم فرمود: و برای هریک سهمی معیّن کرد. هریک از وظایف آدمیان را به یکی از جوارح اختصاص داده، و هر عضوی تکلیف مخصوصی دارد که عضو دیگرش به آن مکلّف نیست... خداوند بر گوش نیز چیزهایی واجب کرده است، و آن این است که نخست گوش‌های خود را از آنچه پروردگار حرام کرده است باز دارد، و از منهیّات دوری کند، و به سخنانی که مورد خشم خداوند می‌گردد گوش فرا ندهد ... امّا هرگاه حکم خدا را فراموش کردید و با بدکاران و بد زبانان هم‌نشینی نمودید و اگر شیطان تو را به فراموش افکند، پس از یادآوری با این گروه ستمکار منشین.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۲۴
الکافی، ج۲، ص۳۵/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۵، ص۱۶۴؛ فیه: «و فرض» بدلٌ «ما فرض»/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۲۵ إنّ الله تبارک و تعالی ... أختها فمنها» محذوفٌ/ نورالثقلین؛ فیه: «فلیس من ... أختها فمنها» محذوفٌ/ العیاشی، ج۱، ص۲۸۲
۲
(انعام/ ۶۸)

الصّادق (علیه السلام)- فَرَضَ عَلَی السَّمْعِ الْإِصْغَاءَ إِلَی مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ وَ أَنْ یَتَنَزَّهَ عَنِ الِاسْتِمَاعِ إِلَی مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَ مَا لَا یَحِلُّ لَهُ مِمَّا نَهَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهُ وَ عَنِ الْإِصْغَاءِ إِلَی مَا أَسْخَطَ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ ثُمَ اسْتَثْنَی فِی مَوْضِعٍ آخَرَ وَ قَالَ وَ إِمَّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْری مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ.

امام صادق (علیه السلام)- خداوند بر گوش واجب کرد که به آنچه خداوند به آن دستور داده گوش فرا دهد و از شنیدن آنچه خداوند حرام کرده و بر آن حلال نیست از چیزهایی که خدای عزّوجلّ از آن نهی فرموده دوری گزیند و از گوش‌دادن به آنچه خدای عزّوجلّ را به خشم می‌آورد [دوری گزیند]. سپس در جای دیگر استثنا کرد و فرمود: وَ امّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْری مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۲۶
دعایم الإسلام، ج۱، ص۶
۳
(انعام/ ۶۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ أَمَّا مَا فَرَضَهُ عَلَی الْأُذُنَیْنِ فَالِاسْتِمَاعُ لِذِکْرِ اللَّهِ وَ الْإِنْصَاتُ إِلَی مَا یُتْلَی مِنْ کِتَابِهِ وَ تَرْکُ الْإِصْغَاءِ إِلَی مَا یُسْخِطُهُ فَقَالَ سُبْحَانَهُ وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ وَ قَالَ تَعَالَی وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ فِی الْکِتابِ‌أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آیاتِ اللهِ یُکْفَرُ بِها وَ یُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ ثُمَّ اسْتَثْنَی بِرَحْمَتِهِ لِمَوْضِعِ النِّسْیَانِ فَقَالَ وَ إِمَّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْری مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ.

امام علی (علیه السلام)- و امّا آنچه بر گوش‌ها فرض فرموده است عبارت است از گوش فرادادن به ذکر خدا و خاموش‌ماندن به هنگام تلاوت آیاتش و ترک استماع چیزهایی که او را به خشم می‌آورد. خداوند سبحان فرمود: هنگامی‌که قرآن خوانده شود، گوش فرا دهید و خاموش باشید شاید مشمول رحمت خدا شوید!. (اعراف/۲۰۴). و نیز فرمود: و خداوند [این حکم را] در قرآن بر شما نازل کرده که هرگاه بشنوید افرادی آیات خدا را انکار و استهزا می‌کنند، با آن‌ها ننشینید تا به سخن دیگری بپردازند!. (نساء/۱۴۰). خداوند با رحمت خود جایگاه فراموشی را جدا کرد و فرمود: وَ امّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْری مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۲۶
العیاشی، ج۱، ص۲۸۲/ بحارالأنوار، ج۹۷، ص۹۷/ مستدرک الوسایل، ج۱۱، ص۱۴۶/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۷۳
۴
(انعام/ ۶۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَدْ فَرَضَ عَلَی جَوَارِحِکَ کُلِّهَا فَرَائِضَ یَحْتَجُّ بِهَا عَلَیْکَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ یَسْأَلُکَ عَنْهَا وَ ذَکَّرَهَا وَ وَعَظَهَا وَ حَذَّرَهَا وَ أَدَّبَهَا وَ لَمْ یَتْرُکْهَا سُدًی و خَصَّ کُلَّ جَارِحَهًٍْ مِنْ جَوَارِحِکَ بِفَرْضٍ وَ نَصَّ عَلَیْهَا فَفَرَضَ عَلَی السَّمْعِ أَنْ لَا تُصْغِیَ بِهِ إِلَی الْمَعَاصِی فَقَالَ عزّوَجَلَّ وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ فِی الْکِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آیاتِ اللهِ یُکْفَرُ بِها وَ یُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ إِنَّکُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ وَ قَالَ عزَّوَجَلَّ وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ ثُمَّ اسْتَثْنَی عَزَّوَجَلَّ مَوْضِعَ النِّسْیَانِ فَقَالَ وَ إِمَّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْری مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ.

امام علی (علیه السلام)- خدای تعالی بر کلّیه‌ی اعضاء تو وظایف و واجباتی را مقرّر و مفروض داشته است که در روز قیامت به‌وسیله‌ی آن‌ها بر تو احتجاج می‌کند، و از آن‌ها سؤال می‌نماید. و آن اعضاء را تذکّر داده، و موعظه کرده، و برحذر داشته، و تأدیب نموده، و آن‌ها را بیهوده رها نکرده است... سپس خدای عزّوجلّ هر عضو از اعضای تو را به فرضی اختصاص داده، و به آن فرض تصریح کرده است، چنان‌که بر گوش واجب کرده است که معاصی را نشنود، و دراین‌باره خدای عزّوجلّ فرموده است: و خداوند [این حکم را] در قرآن بر شما نازل کرده که هرگاه بشنوید افرادی آیات خدا را انکار و استهزا می‌کنند، با آن‌ها ننشینید تا به سخن دیگری بپردازند! وگرنه، شما هم مثل آنان خواهید بود. (نساء/۱۴۰). و نیز فرموده است: وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ سپس خدای بزرگ آنچه از فراموشی پیش می‌آید مستثنی کرده و گفته است: وَ امّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْری مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۲۶
من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۶۲۶/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۵، ص۱۶۸
۵
(انعام/ ۶۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلَا یَجْلِسْ فِی مَجْلِسٍ یُسَبُّ فِیهِ إِمَامٌ أَوْ یُغْتَابُ فِیهِ مُسْلِمٌ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ وَ إِمَّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْری مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکه به خدا و روز قیامت ایمان دارد، نباید در مجلسی بنشیند که در آن به امام دشنام می‌دهند، یا در آن مجلس، غیبت فردی مسلمانی را می‌کنند. خداوند در کتابش می‌فرماید: وَ إِذَا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیَاتِنَا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی یَخُوضُواْ فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ وَ إِمَّا یُنسِیَنَّکَ الشَّیْطَانُ فَلاَ تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْرَی مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۲۶
مستدرک الوسایل، ج۱۲، ص۳۱۵/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۲۰۹/ البرهان/ نورالثقلین/ مستطرفات السرایر، ص۶۳۹/ المؤمن، ص۷۰/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۶، ص۲۶۶؛ فیهما «یعاب» بدلٌ «یغتاب»
۶
(انعام/ ۶۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- رَوَی جَابِرُ‌بْنُ‌عَبْدِ اللَّهِ (رحمة الله علیه) عَنْهُ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ قَال: قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ یَا بُنَیَّ صاحِبِ الْعُلَمَاءَ وَ اقْرَبْ مِنْهُمْ وَ جَالِسْهُمْ وَ زُرْهُمْ فِی بُیُوتِهِمْ فَلَعَلَّکَ تُشْبِهُهُمْ فَتَکُونَ مَعَهُمْ وَ اجْلِسْ مَعَ صُلَحَائِهِمْ فَرُبَّمَا أَصَابَهُمُ اللَّهُ بِرَحْمَهًٍْ فَتَدْخُلُ فِیهَا فَیُصِیبُکَ وَ إِنْ کُنْتَ صالِحاً فَابْعُدْ مِنَ الْأَشْرَارِ وَ السُّفَهَاءِ فَرُبَّمَا أَصَابَهُمُ اللَّهُ بِعَذَابٍ فَیُصِیبُکَ مَعَهُمْ فَقَدْ أَفْصَحَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی بِقَوْلِهِ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْری مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از جابر (رحمة الله علیه) روایت است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: لقمان به پسرش گفت: «فرزندم! به یاد علماء باش، به آن‌ها نزدیک شو و همنشین شو و در خانه‌شان از آن‌ها دیدار کن تا اینکه مانند آن‌ها بشوی و با آن‌ها باشی، با نیکانشان بنشین چه بسا خدا رحمتی به آن‌ها رساند و شامل تو هم بشود و اگر خود خوبی از بدان و سفیهان دور باش که چه بسا عذابی به آن‌ها از جانب خدا رسد و به تو هم برسد. پس از یادآوری با این گروه ستمکار منشین.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۲۶
بحارالأنوار، ج۷۱، ص۱۸۹/ أعلام الدین، ص۲۷۲
۷
(انعام/ ۶۸)

السّجّاد (علیه السلام)- لَیْسَ لَکَ أَنْ تَقْعُدَ مَعَ مَنْ شِئْتَ لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ وَ إِمَّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْری مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ.

امام سجاد (علیه السلام)- برای تو شایسته نیست که با هرکه بخواهی بنشینی [هرجا بروی و سخن هرکه را گوش دهی] زیرا خدای منزّه و پاک و برتر می‌فرماید: وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ وَ امّا یُنْسِیَنَّکَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْری مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۲۸
بحارالأنوار، ج۷۱، ص۱۹۳/ نورالثقلین/ علل الشرایع، ج۲، ص۶۰۵/ مسایل علی بن جعفر (ع)، ص۳۴۳/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۶، ص۲۶۴/ البرهان
۸
(انعام/ ۶۸)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ إِسْحَاقَ‌بْنِ‌مُوسَی قَالَ حَدَّثَنِی أَخِی وَ عَمِّی عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَال: ثَلَاثَهًُْ مَجَالِسَ یَمْقُتُهَا اللَّهُ وَ یُرْسِلُ نَقِمَتَهُ عَلَی أَهْلِهَا فَلَا تُقَاعِدُوهُمْ وَ لَا تُجَالِسُوهُمْ مَجْلِساً فِیهِ مَنْ یَصِفُ لِسَانُهُ کَذِباً فِی فُتْیَاهُ وَ مَجْلِساً ذِکْرُ أَعْدَائِنَا فِیهِ جَدِیدٌ وَ ذِکْرُنَا فِیهِ رَثٌّ وَ مَجْلِساً فِیهِ مَنْ یَصُدُّ عَنَّا وَ أَنْتَ تَعْلَمُ قَالَ ثُمَّ تَلَا أَبُوعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) ثَلَاثَ آیَاتٍ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ کَأَنَّمَا کُنَّ فِی فِیهِ أَوْ قَالَ کَفِّهِ وَ لا تَسُبُّوا الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللهِ فَیَسُبُّوا اللهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ. وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ. وَ لا تَقُولُوا لِما تَصِفُ أَلْسِنَتُکُمُ الْکَذِبَ هذا حَلالٌ وَ هذا حَرامٌ لِتَفْتَرُوا عَلَی اللهِ الْکَذِبَ.

امام صادق (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) فرمود: «سه مجلس است که خدا دشمنشان می‌دارد، و نقمتش را بر اهل آن میفرستد؛ با آن‌ها ننشینید و با آن‌ها هم‌مجلس نشوید: مجلس کسی که زبانش به دروغ فتوی میدهد؛ مجلسی که یاد دشمنان ما در آن نوآوری، و یاد ما در آن کهنه‌پرستی به حساب میآید؛ مجلسی که در آن بازدارنده از ما باشد و تو میدانی». آنگاه امام صادق (علیه السلام) سه آیه از قرآن را خواند که گویا در دهان مبارکش حاضر بود یا در مشتش بود: وَ لا تَسُبُّوا الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ الله ِ فَیَسُبُّوا اللهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْم و آیه: وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ و آیه: به خاطر دروغی که بر زبانتان جاری می‌شود [و چیزی را مجاز و چیزی را ممنوع می‌کنید]، نگویید: «این حلال است و آن حرام»، تا بر خدا افترا ببندید. (نحل/۱۱۶)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۲۸
بحارالأنوار، ج۷۱، ص۲۱۵/ الکافی، ج۲، ص۳۷۸/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۶، ص۲۶۲/ نورالثقلین
۹
(انعام/ ۶۸)

الصّادق (علیه السلام)- مَا اجْتَمَعَ ثَلَاثَهًٌْ مِنَ الْجَاحِدِینَ إِلَّا حَضَرَهُمْ عَشَرَهًُْ أَضْعَافِهِمْ مِنَ الشَّیَاطِینِ فَإِنْ تَکَلَّمُوا تَکَلَّمَ الشَّیْطَانُ بِنَحْوِ کَلَامِهِمْ وَ إِذَا ضَحِکُوا ضَحِکُوا مَعَهُمْ وَ إِذَا نَالُوا مِنْ أَوْلِیَاءِ اللَّهِ نَالُوا مَعَهُمْ فَمَنِ ابْتُلِیَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ بِهِمْ فَإِذَا خَاضُوا فِی ذَلِکَ فَلْیَقُمْ وَ لَا یَکُنْ شِرْکَ شَیْطَانٍ وَ لَا جَلِیسَهُ فَإِنَّ غَضَبَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لَا یَقُومُ لَهُ شَیْءٌ وَ لَعْنَتَهُ لَا یَرُدُّهَا شَیْءٌ ثُمَّ قَالَ (علیه السلام) فَإِنْ لَمْ یَسْتَطِعْ فَلْیُنْکِرْ بِقَلْبِهِ وَ لْیَقُمْ وَ لَوْ حَلْبَ شَاهًٍْ أَوْ فُوَاقَ نَاقَهًٍْ.

امام صادق (علیه السلام)- و سه منکر گرد هم جمع نمی‌شوند جز دهها برابر آن‌ها شیطان کنار آن‌ها حاضر شود و اگر سخن بگویند شیاطین با آن‌ها به سخن می‌آیند، و با آن‌ها هم‌خنده می‌شوند، و اگر از دوستان خدا بد بگویند با آن‌ها هم سخن می‌شوند، لذا اگر از مؤمنین در مجلس آن‌ها گرفتار شد؛ چون به این چیزها پرداختند، آن مؤمن باید برخیزد و کناره بگیرد و شریک و همنشین شیطان نشود، زیرا چیزی از خشم خدا جلوگیری نمی‌کند و لعنت او را برنمی‌گرداند، اگر نتواند جدا شود، باید در دلش گفته‌ی آن‌ها را منکر باشد و برخیزد؛ گرچه به اندازه‌ی مدّت زمان دوشیدن یک گوسفند یا نهادن پستان‌بند و باز کردن آن در هنگام دوشیدن شتر باشد که آن را فواق ناقه گویند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۲۸
الکافی، ج۲، ص۱۸۷/ نورالثقلین
۱۰
(انعام/ ۶۸)

الباقر (علیه السلام)- فِی قَوْلِ اللَّهِ وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیاتِنا قَالَ الْکَلَامُ فِی اللَّهِ وَ الْجِدَالُ فِی الْقُرْآنِ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ قَالَ مِنْهُمُ الْقَصَّاصُ.

امام باقر (علیه السلام)- وَ إِذَا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیَاتِنَا سخن درباره‎ی خداست و جدال درباره‌ی قرآن. فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی یَخُوضُواْ فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ؛ و از جمله حدیث غیر، سخن قصّه‌گویان است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۲۸
مستدرک الوسایل، ج۱۲، ص۲۴۷/ بحارالأنوار، ج۳، ص۲۶۰/ العیاشی، ج۱، ص۳۶۲/ نورالثقلین/ البرهان
۱۱
(انعام/ ۶۸)

الرّضا (علیه السلام)- وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ یَعْنِی الَّذِینَ یُکَذِّبُونَ بِالْقُرْآنِ وَ یَسْتَهْزِءُونَ بِهِ ثُمَّ قَالَ فَإِنْ أَنْسَاکَ الشَّیْطَانُ فِی ذَلِکَ الْوَقْتِ عَمَّا أَمَرْتُکَ بِهِ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْری مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ.

امام رضا (علیه السلام)- وَ إِذَا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیَاتِنَا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی یَخُوضُواْ فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ؛ یعنی کسانی که قرآن را تکذیب می‌کنند و به استهزا می‌گیرند. و اگر شیطان در آن زمان باعث شود که تو دستور من را فراموش کنی، پس از یادآوری با این گروه ستمکار منشین.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۳۰
البرهان/ بحارالأنوار، ج۹، ص۲۰۵؛ فیه: «ثم قال فإن ... الظالمین» محذوفٌ
۱۲
(انعام/ ۶۸)

الصّادق (علیه السلام)- لَا یَنْبَغِی لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یَجْلِسَ مَجْلِساً یُعْصَی اللَّهُ فِیهِ وَ لَا یَقْدِرُ عَلَی تَغْیِیرِهِ.

امام صادق (علیه السلام)- سزاوار نیست برای مؤمن در مجلسی نشیند که در آن نافرمانی خدا می‌شود و نتواند آن را دگرگون سازد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۳۰
الکافی، ج۲، ص۳۷۴/ نورالثقلین
۱۳
(انعام/ ۶۸)

الکاظم (علیه السلام)- عَنِ الْجَعْفَرِیِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاالْحَسَنِ (علیه السلام) یَقُولُ مَا لِی رَأَیْتُکَ عِنْدَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ یَعْقُوبَ فَقَالَ إِنَّهُ خَالِی فَقَالَ إِنَّهُ یَقُولُ فِی اللَّهِ قَوْلًا عَظِیماً یَصِفُ اللَّهَ وَ لَا یُوصَفُ فَإِمَّا جَلَسْتَ مَعَهُ وَ تَرَکْتَنَا وَ إِمَّا جَلَسْتَ مَعَنَا وَ تَرَکْتَهُ فَقُلْتُ هُوَ یَقُولُ مَا شَاءَ أَیُّ شَیْءٍ عَلَیَّ مِنْهُ إِذَا لَمْ أَقُلْ مَا یَقُولُ فَقَالَ أَبُو الْحَسَنِ (علیه السلام) أَ مَا تَخَافُ أَنْ تَنْزِلَ بِهِ نَقِمَهًٌْ فَتُصِیبَکُمْ جَمِیعاً.

امام کاظم (علیه السلام)- جعفری گوید: شنیدم امام کاظم (علیه السلام) به پدرم می‌فرمود: «چرا من تو را نزد عبدالرحمن‌بن‌یعقوب می‌بینم»؟ گفت: «او دایی من است». فرمود: «او درباره‌ی خدا گفتار ناهنجاری دارد، خدا را وصف می‌کند با اینکه او را وصفی نمی‌باشد یا با او بنشین و ما را واگذار و یا با ما بنشین و او را رها کن». گفتم: «او هرچه خواهد بگوید، آیا گناهی بر من است که آنچه او گوید، نمی‌گویم». امام فرمود: «نمی‌ترسی که بر او بلایی فرود آید و به همه‌ی شماها برسد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۳۰
الکافی، ج۲، ص۳۷۴/ نورالثقلین
۱۴
(انعام/ ۶۸)

الباقر (علیه السلام)- رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ قَالَ مَرَّ بِی أَبُو جَعْفَرٍ (علیه السلام) وَ أَنَا جَالِسٌ عِنْدَ الْقَاضِی بِالْمَدِینَهًِْ فَدَخَلْتُ عَلَیْهِ مِنَ الْغَدِ فَقَالَ لِی مَا مَجْلِسٌ رَأَیْتُکَ فِیهِ أَمْسِ قَالَ قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ هَذَا الْقَاضِیَ بِیَ مُکْرِمٌ فَرُبَّمَا جَلَسْتُ إِلَیْهِ فَقَالَ لِی وَ مَا یُؤْمِنُکَ أَنْ تَنْزِلَ اللَّعْنَهًُْ فَتَعُمَّکَ مَعَهُ.

امام باقر (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم گوید: امام باقر (علیه السلام) از کنار من گذر کرد و من نزد قاضی‌ای در مدینه نشسته بودم؛ فردا [ی آن روز] خدمت امام (علیه السلام) رسیدم، به من فرمود: «مجلسی که دیروز تو را در آن دیدم چیست»؟ به ایشان عرض کردم: «فدایت شوم! این قاضی مرا گرامی می‌دارد؛ پس گاهی به‌سوی او می‌روم و نزدش می‌نشینم». به من فرمود: «چه چیز تو را ایمن می‌کند که لعنت [خدا] فرود آید و همه‌ی کسانی را که در مجلس هستند فرا بگیرد»؟

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۳۰
روضهًْ المتقین، ج۶، ص۱۹/ نورالثقلین
۱۵
(انعام/ ۶۸)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَاصِمٍ قَالَ سَمِعْتُ الرِّضَا (علیه السلام) یَقُولُ یَا مُحَمَّدَ بْنَ عَاصِمٍ بَلَغَنِی أَنَّکَ تُجَالِسُ الْوَاقِفَهًَْ قُلْتُ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاکَ أُجَالِسُهُمْ وَ أَنَا مُخَالِفٌ لَهُمْ قَالَ لَا تُجَالِسْهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ فِی الْکِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آیاتِ اللهِ یُکْفَرُ بِها وَ یُسْتَهْزَأُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ إِنَّکُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ یَعْنِی بِالْآیَاتِ الْأَوْصِیَاءَ (علیهم السلام) الَّذِینَ کَفَرُوا بِهَا الْوَاقِفَهًُْ.

امام رضا (علیه السلام)- محمّدبن‌عاصم گوید: شنیدم امام رضا (علیه السلام) فرمود: «ای محمّدبن‌عاصم! به من خبر رسیده که تو با واقفیّه همنشینی می‌کنی». عرض کردم: «بله فدایت شوم. با آن‌ها همنشینی می‌کنم و درحالی‌که من با آن‌ها مخالف هستم». فرمود: «با آن‌ها همنشینی نکن؛ چون خدای عزّوجلّ می‌فرماید: و خداوند [این حکم را] در قرآن بر شما نازل کرده که هرگاه بشنوید افرادی آیات خدا را انکار و استهزا می‌کنند، با آن‌ها ننشینید تا به سخن دیگری بپردازند! وگرنه، شما هم مثل آنان خواهید بود. (نساء/۱۴۰). مقصود از «آیات» اوصیاء و کسانی هستند که واقفیّه به آن‌ها کافر شدند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۳۰
بحار الأنوار، ج۴۸، ص۲۶۴
۱۶
(انعام/ ۶۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- مُجَالَسَهًُْ الْأَشْرَارِ تُورِثُ سُوءَ الظَّنِ بِالْأَخْیَارِ.

امام علی (علیه السلام)- همنشینی با بدان مایه‌ی بدبینی به خوبان است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۳۰
الأمالی للصدوق، ص۴۴۶/ نورالثقلین
۱۷
(انعام/ ۶۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِیَّاکَ وَ مُصَاحَبَهًَْ الْفُسَّاقِ فَإِنَ الشَّرَّ بِالشَّرِّ مُلْحَقٌ.

امام علی (علیه السلام)- از رفاقت با نابکاران بپرهیز که بدی پشت سر بدی می‌آید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۳۰
نهج البلاغهًْ، ص۴۶۰/ نورالثقلین
۱۸
(انعام/ ۶۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الثَّانِی مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ أَقْبَلَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) ذَاتَ یَوْمٍ وَ مَعَهُ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ سَلْمَانُ الْفَارِسِیُّ (رحمة الله علیه) وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) مُتَّکِئٌ عَلَی یَدِ سَلْمَانَ (رحمة الله علیه) فَدَخَلَ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ فَجَلَسَ إِذْ أَقْبَلَ رَجُلٌ حَسَنُ الْهَیْئَهًِْ وَ اللِّبَاسِ فَسَلَّمَ عَلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فَرَدَّ عَلَیْهِ السَّلَامَ فَجَلَسَ ثُمَّ قَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أَسْأَلُکَ عَنْ ثَلَاثِ مَسَائِلَ إِنْ أَخْبَرْتَنِی بِهِنَ عَلِمْتُ أَنَّ الْقَوْمَ رَکِبُوا مِنْ أَمْرِکَ مَا أَقْضِی عَلَیْهِمْ أَنَّهُمْ لَیْسُوا بِمَأْمُونِینَ فِی دُنْیَاهُمْ وَ لَا فِی آخِرَتِهِمْ وَ إِنْ تَکُنِ الْأُخْرَی عَلِمْتُ أَنَّکَ وَ هُمْ شَرَعٌ سَوَاءٌ فَقَالَ لَهُ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) سَلْنِی عَمَّا بَدَا لَکَ فَقَالَ أَخْبِرْنِی عَنِ الرَّجُلِ إِذَا نَامَ أَیْنَ تَذْهَبُ رُوحُهُ وَ عَنِ الرَّجُلِ کَیْفَ یَذْکُرُ وَ یَنْسَی وَ عَنِ الرَّجُلِ کَیْفَ یُشْبِهُ وَلَدُهُ الْأَعْمَامَ وَ الْأَخْوَالَ فَالْتَفَتَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) إِلَی أَبِی مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ (علیه السلام) فَقَالَ یَا أَبَامُحَمَّدٍ (علیه السلام) أَجِبْهُ فَقَالَ (علیه السلام) وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ مِنْ أَمْرِ الذُّکْرِ وَ النِّسْیَانِ فَإِنَّ قَلْبَ الرَّجُلِ فِی حُقٍّ وَ عَلَی الْحُقِّ طَبَقٌ فَإِنْ صَلَّی الرَّجُلُ عِنْدَ ذَلِکَ عَلَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) صَلَاهًًْ تَامَّهًًْ انْکَشَفَ ذَلِکَ الطَّبَقُ عَنْ ذَلِکَ الْحُقِّ فَأَضَاءَ الْقَلْبُ وَ ذَکَرَ الرَّجُلُ مَا کَانَ نَسِیَهُ وَ إِنْ هُوَ لَمْ یُصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) أَوْ نَقَّصَ مِنَ الصَّلَاهًِْ عَلَیْهِمْ انْطَبَقَ ذَلِکَ الطَّبَقُ عَلَی ذَلِکَ الْحُقِّ فَأَظْلَمَ الْقَلْبُ وَ نَسِیَ الرَّجُلُ مَا کَانَ ذَکَرَ.

امام علی (علیه السلام)- از امام جواد (علیه السلام) روایت است: «روزی امیرالمؤمنین (علیه السلام) درحالی‌که فرزندش حسن (علیه السلام) را به همراه داشت و به دست سلمان فارسی (رحمة الله علیه) تکیه داده بود داخل مسجدالحرام شد و نشست که ناگاه مردی خوش قیافه و خوش لباس آمد و به امیرالمؤمنین (علیه السلام) سلام داد و در مقابلش نشست و عرض کرد: «یا امیرالمؤمنین (علیه السلام) سه پرسش از شما دارم». امیرالمؤمنین فرمود: «هرچه می‌خواهی بپرس». عرض کرد: «آدمی وقتی می‌خوابد روحش به کجا می‌رود؟ و چگونه آدمی چیزی را به یاد می‌آورد و فراموش می‌کند؟ و چه می‌شود که فرزند کسی به عموها و دایی‌ها شبیه می‌شود»؟ امیرالمؤمنین (علیه السلام) روی به حسن (علیه السلام) کرد و فرمود: «ای ابامحمّد (علیه السلام) پاسخ این مرد را بگو». امام حسن (علیه السلام) به آن مرد فرمود: «امّا آنچه می‌پرسی که آدمی وقتی می‌خوابد روحش به کجا می‌رود؟ همانا روح وابسته به باد است و باد وابسته به هوا است تا هنگامی‌که صاحب روح می‌خواهد بیدار شود، اگر خداوند اجازه بدهد که آن روح به آن بدن باز گردد آن روح، باد را جذب می‌کند و باد هوا را و روح در بدن صاحبش ساکن می‌شود و اگر خدا اجازه نفرمود که آن روح به آن بدن باز گردد هوا باد را جذب می‌کند و باد هم روح را می‌کشد و روح به بدن صاحبش تا به هنگام رستاخیز باز نمی‌گردد. و امّا آنچه از یادآوری و فراموشی پرسیدی همانا قلب آدمی در حقّه‌ای است و بر سر آن حقّه طبقی نهاده شده است؛ هنگامی‌که بر محمّد و آل محمّد (علیهم السلام) درود کامل فرستاده شود آن طبق از روی آن حقّه برداشته می‌شود و دل روشن می‌شود و آنچه فراموش شده است به یاد آدمی می‌آید. و اگر او بر محمّد و آل محمّد (علیهم السلام) درود نفرستاد و یا از درود بر آنان کم کرده و پاره‌ای را نگفت آن سرپوش بر آن حقّه می‌افتد و دل تاریک می‌گردد و آدمی به اشتباه می‌افتد و آنچه را که می‌داند فراموش می‌کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۳۰
کمال الدین، ج۱، ص۳۱۳/ نورالثقلین
بیشتر