آیه ۱۹ - سوره انعام

آیه قُلْ أَيُّ شَيْ‌ءٍ أَكْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللهُ شَهيدٌ بَيْني وَ بَيْنَكُمْ وَ أُوحِيَ إِلَيَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ أَ إِنَّكُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللهِ آلِهَةً أُخْرى قُلْ لا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ وَ إِنَّني بَري‌ءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ [19]

بگو: «بالاترين گواهى، گواهى كيست»؟ [سپس] بگو: «خداوند، گواه ميان من و شماست؛ و [بهترين دليل اين است كه] اين قرآن بر من وحى شده، تا شما و تمام كسانى را كه اين [قرآن] به آن‌ها مى‌رسد، با آن بيم دهم. آيا به‌راستى شما گواهى مى‌دهيد كه معبودان ديگرى با خداست»؟! بگو: «من هرگز چنين گواهى نمى‌دهم». بگو: «اوست تنها معبود يگانه؛ و من از آنچه همتاى او قرار مى‌دهيد، بيزارم».

بگو: «بالاترین گواهی، گواهی کیست»؟ [سپس] بگو: «خداوند، گواه میان من و شماست

۱ -۱
(انعام/ ۱۹)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی بْنِ عُبَیْدٍ قَالَ قَالَ لِی أَبُو الْحَسَنِ (علیه السلام) مَا تَقُولُ إِذَا قِیلَ لَکَ أَخْبِرْنِی عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ شَیْءٌ هُوَ أَمْ لَا قَالَ فَقُلْتُ لَهُ قَدْ أَثْبَتَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَفْسَهُ شَیْئاً حَیْثُ یَقُولُ قُلْ أَیُّ شَیْءٍ أَکْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللهُ شَهِیدٌ بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ فَأَقُولُ إِنَّهُ شَیْءٌ لَا کَالْأَشْیَاءِ إِذْ فِی نَفْیِ الشَّیْئِیَّهًِْ عَنْهُ إِبْطَالُهُ وَ نَفْیُهُ قَالَ لِی صَدَقْتَ وَ أَصَبْتَ ثُمَّ قَالَ لِیَ الرِّضَا (علیه السلام) لِلنَّاسِ فِی التَّوْحِیدِ ثَلَاثَهًُْ مَذَاهِبَ نَفْیٌ وَ تَشْبِیهٌ وَ إِثْبَاتٌ بِغَیْرِ تَشْبِیهٍ فَمَذْهَبُ النَّفْیِ لَا یَجُوزُ وَ مَذْهَبُ التَّشْبِیهِ لَا یَجُوزُ لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَا یُشْبِهُهُ شَیْءٌ وَ السَّبِیلُ فِی الطَّرِیقَهًِْ الثَّالِثَهًِْ إِثْبَاتٌ بِلَا تَشْبِیهٍ.

امام رضا (علیه السلام)- محمّدبن‌عیسی گوید: امام رضا (علیه السلام) به من فرمود: «هنگامی‌که به تو گفته شود: «از خدای عزّوجلّ به من خبر بده که [آیا] او، «شیء» است یا نه؟ چه می‌گویی»؟ به ایشان عرض کردم: «خدای عزّوجلّ خود را «شیء» ثابت کرده است در آنجا که می‌فرماید: قُلْ أَیُّ شَیْءٍ أَکْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللهُ شَهیدٌ بَیْنی وَ بَیْنَکُمْ؛ پس می‌گویم: او «شیء» است ولی نه مانند اشیا؛ چون انکار «شیء» بودن او، ابطال وجود او و انکار اوست». به من فرمود: «راست گفتی و به حقیقت رسیدی». سپس امام رضا (علیه السلام) به من فرمود: «مردم در مورد توحید سه مذهب دارند: انکار، تشبیه و اثبات بدون تشبیه. مذهب انکار جایز نیست و مذهب تشبیه جایز نیست؛ چون چیزی شبیه خدای تبارک‌وتعالی نیست و راه [درست] در روش سوّم است [یعنی]: اثبات [وجود خدای تعالی] بدون تشبیه [به اشیاء]».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۴۴
التوحید، ص۱۰۷/ البرهان؛ فیه: «أحسنت» بدلٌ «أصبت»/ بحارالأنوار، ج۳، ص۲۶۲/ نورالثقلین؛ فیه: «ثم قال إلی الرضا ... بلا تشبیه» محذوفٌ/ العیاشی، ج۱، ص۳۵۶
۱ -۲
(انعام/ ۱۹)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْخُرَاسَانِیِّ خَادِمِ الرِّضَا (علیه السلام) قَالَ: قَالَ بَعْضُ الزَّنَادِقَهًِْ لِأَبِی الْحَسَنِ (علیه السلام) هَلْ یُقَالُ لِلَّهِ إِنَّهُ شَیْءٌ فَقَالَ نَعَمْ وَ قَدْ سَمَّی نَفْسَهُ بِذَلِکَ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ قُلْ أَیُّ شَیْءٍ أَکْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللهُ شَهِیدٌ بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ فَهُوَ شَیْءٌ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ.

امام رضا (علیه السلام)- محمّدبن‌علی خراسانی گوید: یکی از زندیق‌ها به امام رضا (علیه السلام) گفت: «آیا به خداوند گفته می‌شود که او «شیء» است»؟ فرمود: «بله و خداوند در کتابش خود را «شیء» نامیده و فرموده: قُلْ أَیُّ شَیْءٍ أَکْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللهُ شَهیدٌ بَیْنی وَ بَیْنَکُمْ؛ پس او شیئی است که هیچ‌چیز همانند او نیست. (شوری/۱۱)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۴۴
عیون أخبار الرضا (ع)، ج۱، ص۱۳۴/ بحارالأنوار، ج۳، ص۲۵۹
۱ -۳
(انعام/ ۱۹)

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- ثُمَّ قَالَ قُلْ لَهُمْ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) أَیُّ شَیْءٍ أَکْبَرُ شَهادَةً یَعْنِی أَیُّ شَیْءٍ أَصْدَقُ قَوْلاً.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- خداوند فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! به آن‌ها بگو: أَیُّ شَیْءٍ أَکْبَرُ شَهادَةً؛ منظور این است که چه کسی در گفتار راستگوتر است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۴۴
القمی، ج۱، ص۱۹۵
۱ -۴
(انعام/ ۱۹)

الباقر (علیه السلام)- فِی قَوْلِهِ تَعَالَی قُلْ أَیُّ شَیْءٍ أَکْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللهُ شَهِیدٌ بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ ذَلِکَ أَنَّ مُشْرِکِی أَهْلِ مَکَّهًَْ قَالُوا یا محمد (صلی الله علیه و آله) مَا وَجَدَ اللَّهُ رَسُولًا یُرْسِلُهُ غَیْرَکَ مَا نَرَی أَحَداً یُصَدِّقُکَ بِالَّذِی تَقُولُ وَ ذَلِکَ فِی أَوَّلِ مَا دَعَاهُمْ وَ هُوَ یَوْمَئِذٍ بِمَکَّهًَْ قَالُوا وَ لَقَدْ سَأَلْنَا عَنْکَ الْیَهُودَ وَ النَّصَارَی فَزَعَمُوا أَنَّهُ لَیْسَ لَکَ ذِکْرٌ عِنْدَهُمْ فَأْتِنَا بِمَنْ یَشْهَدُ أَنَّکَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) اللهُ شَهِیدٌ بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ الْآیَهًَْ قَالَ أَ إِنَّکُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللَّهِ آلِهَهًًْ أُخْری یَقُولُ اللَّهُ لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَإِنْ شَهِدُوا فَلا تَشْهَدْ مَعَهُمْ قَالَ قُلْ لا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ وَ إِنَّنِی بَرِیءٌ مِمَّا تُشْرِکُونَ.

امام باقر (علیه السلام)- قُلْ أَیُّ شَیْءٍ أَکْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللهُ شَهیدٌ بَیْنی وَ بَیْنَکُمْ؛ [شأن نزول] آن این است که مشرکان اهل مکّه گفتند: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! خداوند پیامبری غیر از تو پیدا نکرد که بفرستد؟ هیچ‌کس را نمی‌بینیم که تو را در مورد آنچه می‌گویی تصدیق کند» و آن در اوّل دعوت آن‌ها [به اسلام] بود و پیامبر (صلی الله علیه و آله) در آن روز در مکّه بود. گفتند: «درباره‌ی تو از یهود و نصاری پرسیده‌ایم و آن‌ها گمان می‌کنند که یادی از تو نزد آن‌ها [و در کتاب‌هایشان] نیست؛ پس برای ما کسی را بیاور تا گواهی دهد که تو رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هستی». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: اللهُ شَهیدٌ بَیْنی وَ بَیْنَکُمْ وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ. فرمود: أَ إِنَّکُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللهِ آلِهَةً أُخْری قُلْ لا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ وَ إِنَّنی بَریءٌ مِمَّا تُشْرِکُون، خداوند به محمّد (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «اگر آن‌ها [به دروغ] گواهی دهند، تو با آنان [هم صدا نشو. و] گواهی نده. [همچنین] فرمود: قُلْ لا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ وَ إِنَّنِی بَرِیءٌ مِمَّا تُشْرِکُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۴۴
بحارالأنوار، ج۹، ص۲۰۱/ بحارالأنوار، ج۱۸، ص۲۳۴/ القمی، ج۱، ص۱۹۵/ نورالثقلین/ البرهان؛ فیه: «قال أإنّکم لتشهدون ... مما تشرکون» محذوفٌ

[بهترین دلیل آن این است که] این قرآن بر من وحی شده، تا شما و تمام کسانی را که این قرآن به آن‌ها می‌رسد، بیم دهم [و از مخالفت فرمان خدا بترسانم]

۲ -۱
(انعام/ ۱۹)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مَالِکٍ الْجُهَنِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ قَالَ مَنْ بَلَغَ أَنْ یَکُونَ إِمَاماً مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) فَهُوَ یُنْذِرُ بِالْقُرْآنِ کَمَا أَنْذَرَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله).

امام صادق (علیه السلام)- مالک جهنی گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه: وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ، پرسیدم. فرمود: «یعنی کسی که به او برسد که امام از آل محمّد باشد، پس او به‌وسیله‌ی قرآن بیم میدهد، همان‌طورکه پیامبر (صلی الله علیه و آله) به‌وسیله‌ی آن بیم داد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۴۶
الکافی، ج۱، ص۴۱۶/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۶۸/ المناقب، ج۴، ص۲۸۴/ المناقب، ج۴، ص۳۷۸/ نورالثقلین/ المناقب، ج۴، ص۱۸۰/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۱۹۰/ البرهان /بصایرالدرجات، ص۵۱۱
۲ -۲
(انعام/ ۱۹)

الرّضا (علیه السلام)- وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ قال قَالَ مَنْ بَلَغَ هُوَ الْإِمَامُ قَالَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) یُنْذِرُ وَ إِنَّا نُنْذِرُ کَمَا أَنْذَرَ بِهِ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله).

امام رضا (علیه السلام)- وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ، منظور، امام است. محمّد (صلی الله علیه و آله) بیم می‌داد و ما همانگونه می‌گوییم که پیامبر (صلی الله علیه و آله) با آن بیم داده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۴۶
بحار الأنوار، ج۲۳، ص۱۹۰/ القمی، ج۱، ص۱۹۵
۲ -۳
(انعام/ ۱۹)

الصّادق (علیه السلام)- فِی قَوْلِهِ وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ یَعْنِی الْأَئِمَّهًَْ (علیهم السلام) مِنْ بَعْدِهِ وَ هُمْ یُنْذِرُونَ بِهِ النَّاسَ.

امام صادق (علیه السلام)- وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ، منظور [از مَنْ بَلَغَ] امامان بعد از پیامبر (صلی الله علیه و آله) هستند و آن‌ها با قرآن مردم را بیم می‌دهند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۴۶
بحارالأنوار، ج۹، ص۲۰۱/ بحارالأنوار، ج۸۹، ص۱۰۱/ العیاشی، ج۱، ص۳۵۶/ البرهان
۲ -۴
(انعام/ ۱۹)

الباقر (علیه السلام)- فِی قَوْلِ اللَّهِ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ قَالَ (علیه السلام)لِیٌّ (علیه السلام) مِمَّنْ بَلَغَ.

امام باقر (علیه السلام)- لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ، علی (علیه السلام) از جمله مَنْ بَلَغَ است. [یعنی از کسانی است که به مقام امامت رسیده است].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۴۶
بحارالأنوار، ج۸۹، ص۱۰۱/ العیاشی، ج۱، ص۳۵۶/ البرهان
۲ -۵
(انعام/ ۱۹)

الصّادق (علیه السلام)- سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ قَالَ بِکُلِّ لِسَانٍ.

امام صادق (علیه السلام)- [از امام صادق (علیه السلام)] درباره‌ی کلام خداوند عزّوجلّ وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ، سؤال شد، فرمود: با هر زبانی [که برسد، او را بیم داده‌ام و حجّت بر او تمام است].

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۴۶
بحارالأنوار، ج۱۶، ص۱۳۱/ بصایرالدرجات، ص۲۲۶/ علل الشرایع، ج۱، ص۱۲۵/ البرهان
۲ -۶
(انعام/ ۱۹)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ یَحْیَی بْنِ عِمْرَانَ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ؟ قَالَ: لِکُلِّ إِنْسَانٍ.

امام صادق (علیه السلام)- عمران حلبی نقل می‌کند: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی کلام خداوند عزّوجلّ: وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ، سؤال شد، فرمود: «برای هر انسانی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۴۶
نورالثقلین

آیا به‌راستی شما گواهی می‌دهید که معبودان دیگری با خداست»؟! بگو: «من هرگز چنین گواهی نمی‌دهم». بگو: «اوست تنها معبود یگانه و من از آنچه برای او شریک قرار می‌دهید، بیزارم»

۳ -۱
(انعام/ ۱۹)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ اعْلَمْ یَا بُنَیَ أَنَّهُ لَوْ کَانَ لِرَبِّکَ شَرِیکٌ لَأَتَتْکَ رُسُلُهُ وَ لَرَأَیْتَ آثَارَ مُلْکِهِ وَ سُلْطَانِهِ وَ لَعَرَفْتَ أَفْعَالَهُ وَ صِفَاتِهِ وَ لَکِنَّهُ إِلَهٌ وَاحِدٌ کَمَا وَصَفَ نَفْسَهُ لَا یُضَادُّهُ فِی مُلْکِهِ أَحَدٌ وَ لَا یَزُولُ أَبَداً.

امام علی (علیه السلام)- ای فرزندم! بدان‌که اگر برای پروردگارت شریکی بود، پیامبرانش به‌سوی تو می‌آمدند و نشانه‌های حکومت و سلطنتش را می‌دیدی و کارها و ویژگی‌های او را می‌شناختی ولکن او همانگونه که خود را توصیف فرموده خدای یگانه است هیچ‌کس با او در حکومتش مخالفت نمی‌کند و هرگز از بین نمی‌رود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۴۸
نهج البلاغهًْ، ص۳۹۶/ نورالثقلین
۳ -۲
(انعام/ ۱۹)

الرّضا (علیه السلام)- إِنَّکُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللهِ آلِهَةً أُخْری یَقُولُ اللَّهُ لِمُحَمَّدٍ فَإِنْ شَهِدُوا فَلا تَشْهَدْ مَعَهُمْ قَالَ لا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ وَ إِنَّنِی بَرِیءٌ مِمَّا تُشْرِکُونَ.

امام رضا (علیه السلام)- أَ إِنَّکُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللهِ آلِهَةً أُخْری، خداوند به محمّد (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: اگر آن‌ها [به دروغ] گواهی دهند، تو با آنان [هم‌صدا نشو. و] گواهی نده، قُلْ لا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ وَ إِنَّنی بَریءٌ مِمّا تُشْرِکُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۴۸
القمی، ج۱، ص۱۹۵/ البرهان
۳ -۳
(انعام/ ۱۹)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- التَّوْحِیدُ نِصْفُ الدِّینِِِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- توحید و یکتاپرستی نصف دین است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۴۸
التوحید، ص۶۸
بیشتر