آیه ۸۴ - سوره انعام

آیه وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ كُلاًّ هَدَيْنا وَ نُوحاً هَدَيْنا مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَيْمانَ وَ أَيُّوبَ وَ يُوسُفَ وَ موسى وَ هارُونَ وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنينَ [84]

و اسحاق و يعقوب را به او (ابراهيم) بخشيديم؛ و همه را هدايت كرديم؛ و نوح را [نيز] پيش از آن هدايت نموديم؛ و از فرزندان او، داود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون را [هدايت كرديم]؛ اين‌گونه نيكوكاران را پاداش مى‌دهيم.

۱
(انعام/ ۸۴)

الباقر (علیه السلام)- وَ قَوْلُهُ وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ کُلًّا هَدَیْنا لِنَجْعَلَهَا فِی أَهْلِ بَیْتِهِ وَ نُوحاً هَدَیْنا مِنْ قَبْلُ لِنَجْعَلَهَا فِی أَهْلِ بَیْتِهِ فَآمَنَ الْعَقِبُ مِنْ ذُرِّیَّهًِْ الأَنبِیَاءِ (علیهم السلام) مَنْ کَانَ قَبْلَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) لِإِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ کَانَ بَیْنَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ هُودٍ مِنَ الانبیاء (علیهم السلام).

امام باقر (علیه السلام)- وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ کُلًّا هَدَیْنا وَ نُوحاً هَدَیْنا مِنْ قَبْلُ تا آن را در خاندان او قرار دهیم، و دستور نسل پیامبران پیش از ابراهیم (علیه السلام) برای ابراهیم (علیه السلام) مقرّر شد، و میان ابراهیم و هود (پیامبرانی بودند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۷۰
الکافی، ج۸، ص۱۱۵/ بحارالأنوار، ج۱۱، ص۴۷/ کمال الدین، ج۱، ص۲۱۶/ نورالثقلین
۲
(انعام/ ۸۴)

الباقر (علیه السلام)- وَ قَوْلُهُ وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ کُلًّا هَدَیْنا لِنَجْعَلَهَا فِی أَهْلِ بَیْتِهِ وَ نُوحاً هَدَیْنا مِنْ قَبْلُ لِنَجْعَلَهَا فِی أَهْلِ بَیْتِهِ فَآمَنَ الْعَقِبُ مِنْ ذُرِّیَّهًِْ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) مَنْ کَانَ قَبْلَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) لِإِبْرَاهِیمَ (علیه السلام).

امام باقر (علیه السلام)- وَ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَقَ وَ یَعْقُوبَ کُلاًّ هَدَیْنَا تا آن را در اهل بیت او قرار دهیم. وَ نُوحًا هَدَیْنَا مِن قَبْلُ تا آن را در اهل بیت او قرار دهیم. پس امر [رسالت] را در نسل آینده‌ی خاندان انبیاء (علیهم السلام)، آنان که قبل از ابراهیم (علیه السلام) و از ابراهیم (علیه السلام) بودند، قرار داد و به آن امر فرمود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۷۰
الکافی، ج۸، ص۱۱۶/ العیاشی، ج۱، ص۳۶۷/ البرهان
۳
(انعام/ ۸۴)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌الْجَارُودِ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: قَالَ {لِی} أَبُو جَعْفَر (علیه السلام) یَا أَبَاالْجَارُودِ مَا یَقُولُونَ لَکُمْ فِی الحَسَنِ (علیه السلام) وَ الحُسَینِ (علیه السلام) قُلْتُ یُنْکِرُونَ عَلَیْنَا أَنَّهُمَا ابْنَا رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ فَأَیَّ شَیْءٍ احْتَجَجْتُمْ عَلَیْهِمْ قُلْتُ احْتَجَجْنَا عَلَیْهِمْ بِقَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فِی عِیسَی‎ابْنِ‎مَرْیَمَ (علیه السلام) وَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَیْمانَ وَ أَیُّوبَ وَ یُوسُفَ وَ موسی وَ هارُونَ وَ کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ* وَ زَکَرِیَّا وَ یَحْیی وَ عِیسی فَجَعَلَ عِیسَی‎ابْنَ‌مَرْیَمَ (علیه السلام) مِنْ ذُرِّیَّهًِْ نُوحٍ (علیه السلام).

امام باقر (علیه السلام)- در روایت ابوجارود آمده است: امام باقر (علیه السلام) فرمود: «ای ابوجارود! درباره‎ی حسن و حسین (به شما چه می‌گویند»؟ گفتم: «انکار می‌کنند که آنان پسران رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هستند». فرمود: «به‌وسیله‌ی چه چیزی بر آنان احتجاج کردی»؟ عرض کردم: «با این کلام خداوند عزّوجلّ درباره‌ی عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام): وَ مِن ذُرِّیَّتِهِ دَاوُودَ وَ سُلَیْمَانَ وَ أَیُّوبَ وَ یُوسُفَ وَ مُوسَی وَ هَارُونَ وَ کَذَلِکَ نَجْزِی المُحْسِنِینَ * وَ زَکَرِیَّا وَ یَحْیَی وَ عِیسَی احتجاج کردم، زیرا که عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام) را از نسل نوح (علیه السلام) معرفی کرده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۷۰
بحارالأنوار، ج۴۳، ص۲۳۲/ الاحتجاج، ج۲، ص۳۲۴/ القمی، ج۱، ص۲۰۹/ نورالثقلین/ البرهان؛ فیهم: «أبراهیم» بدلٌ «نوح»/ الکافی، ج۸، ص۳۱۷/ العددالقویهًْ، ص۴۰
۴
(انعام/ ۸۴)

الکاظم (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ نَسَبَ الْمَسِیحَ عِیسَی‌ابْنَ‎مَرْیَمَ (علیه السلام) إِلَی خَلِیلِهِ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) بِأُمِّهِ مَرْیَمَ (سلام الله علیها) الْبِکْرِ الْبَتُولِ الَّتِی لَمْ یَمَسَّهَا بَشَرٌ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَیْمانَ وَ أَیُّوبَ وَ یُوسُفَ وَ موسی وَ هارُونَ وَ کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ* وَ زَکَرِیَّا وَ یَحْیی وَ عِیسی وَ إِلْیاسَ کُلٌّ مِنَ الصَّالِحِینَ فَنَسَبَهُ بِأُمِّهِ وَحْدَهَا إِلَی خَلِیلِهِ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) کَمَا نَسَبَ دَاوُدَ (علیه السلام) وَ سُلَیْمَانَ (علیه السلام) وَ أَیُّوبَ (علیه السلام) وَ یُوسُفَ (علیه السلام) وَ موسی (علیه السلام) وَ هَارُونَ (علیه السلام) بِآبَائِهِمْ وَ أُمَّهَاتِهِم فَضِیلَهًًْ لِعِیسَی (علیه السلام) وَ مَنْزِلَهًًْ رَفِیعَهًًْ بِأُمِّهِ وَحْدَهَا.

امام کاظم (علیه السلام)- خداوند عیسی مسیح (علیه السلام) را به ابراهیم خلیل (علیه السلام) از طرف مادرش مریم بتول (سلام الله علیها) نسبت داده که هیچ انسانی با او نیامیخت. در این آیه فرموده است: وَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَیْمانَ وَ أَیُّوبَ وَ یُوسُفَ وَ مُوسی وَ هارُونَ وَ کَذلِکَ نَجْزِی المُحْسِنِینَ وَ زَکَرِیَّا وَ یَحْیی وَ عِیسی وَ إِلْیاسَ کُلٌّ مِنَ الصَّالِحِینَ. این انتساب فقط از طرف پدر و مادر به ابراهیم (علیه السلام) داده شده همان‌طوری که داود و سلیمان و ایوب و یوسف و موسی و هارون (علیهم السلام) را از طرف پدر و مادر به ابراهیم (علیه السلام) نسبت می‌دهد که این خود فضیلتی برای عیسی (علیه السلام) است که تنها از جهت مادر دارای این مقام می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۷۰
بحارالأنوار، ج۱۰، ص۲۴۱/ تحف العقول، ص۴۰۴
۵
(انعام/ ۸۴)

الصّادق (علیه السلام)- وَ اللَّهِ لَقَدْ نَسَبَ اللَّهُ عِیسَی‌ابْنَ‌مَرْیَمَ (علیه السلام) فِی الْقُرْآنِ إِلَی إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) مِنْ قِبَلِ النِّسَاءِ قَالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَیْمانَ إِلَی قَوْلِهِ وَ یَحْیی وَ عِیسی.

امام صادق (علیه السلام)- به خدا قسم، خداوند تبارک‌وتعالی در قرآن، نسبت حضرت عیسی (علیه السلام) را از طرف زنان به ابراهیم (علیه السلام) رسانده است؛ وَ مِن ذُرِّیَّتِهِ دَاوُودَ وَ سُلَیْمَانَ تا وَ یَحْیَی وَ عِیسَی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۷۰
بحارالأنوار، ج۶۵، ص۹۰/ المحاسن، ج۱، ص۱۵۶/ بحارالأنوار، ج۹۳، ص۲۴۳/ العیاشی، ج۱، ص۳۶۷/ البرهان/ نورالثقلین
۶
(انعام/ ۸۴)

الکاظم (علیه السلام)- مُحَمَّدُ‌بْنُ‌الزِّبْرِقَانِ الدَّامَغَانِیُّ قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَی‌بْنُ‌جَعْفَر (علیه السلام) فَمَنْ أَبُوعِیسَی فَقَالَ لَیْسَ لَهُ أَبٌ إِنَّمَا خُلِقَ مِنْ کَلَامِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ رُوحِ الْقُدُسِ فَقُلْتُ إِنَّمَا أُلْحِقَ عِیسَی (علیه السلام) بِذَرَارِیِّ الأَنبِیَاءِ (علیهم السلام) مِنْ قِبَلِ مَرْیَمَ (سلام الله علیها) وَ أُلْحِقْنَا بِذَرَارِیِّ الأَنبِیَاءِ (علیهم السلام) مِنْ قِبَلِ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) لَا مِنْ قِبَلِ عَلِیٍّ (علیه السلام).

امام کاظم (علیه السلام)- محمّدبن‌زبرقان دامغانی گوید: امام کاظم (علیه السلام) فرمود: [به هارون] گفتم: «پدر عیسی (علیه السلام) کیست»؟ گفت: «عیسی (علیه السلام) پدر نداشت به اراده‌ی خدا و روح القدس خلق شد». گفتم: «همان‌طوری که عیسی (علیه السلام) از طرف مادر جزء فرزندان انبیاء (علیهم السلام) است ما نیز جزء فرزندان انبیاء (علیهم السلام) به‌واسطه‌ی مادرمان فاطمه (سلام الله علیها) هستیم نه از طرف پدرمان علی (علیه السلام)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۷۲
بحارالأنوار، ج۴۸، ص۱۲۱/ الاختصاص، ص۵۶/ الاحتجاج، ج۲، ص۳۹۱/ عیون أخبار الرضا (ع)، ج۱، ص۸۳؛ فیهم «إنّما خلق ... روح القدس» محذوفٌ و «طریق» بدلٌ «قبل»/ کشف الغمهًْ، ج۲، ص۲۵۱
۷
(انعام/ ۸۴)

الکاظم (علیه السلام)- فِی عُیُونِ الْأَخبَارِ هَانِی بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مَحْمُودٍ عَنْ أَبِیهِ رَفَعَهُ إِلَی مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: {مِنْ أَخبَارِ مُوسَی‌بْنِ‌جَعفَرٍ (علیه السلام) مَعَ هَارُونَ الرَّشِیدِ وَ مَعَ مُوسَی‌بْنِ‌الْمَهدِیِّ حَدِیثٌ طَوِیلٌ بَینَهُ وَ بَینَ هَارُونَ وَ فِیهِ: ... ثُمَّ قَالَ کَیْفَ قُلْتُمْ إِنَّا ذُرِّیَّهًُْ النَّبِیِ (صلی الله علیه و آله) وَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لَمْ یُعْقِبْ وَ إِنَّمَا الْعَقِبُ لِلذَّکَرِ لَا لِلْأُنْثَی وَ أَنْتُمْ وُلْدُ الْبِنْتِ وَ لَا یَکُونُ لَهَا عَقِبٌ فَقُلْتُ أَسْأَلُکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ بِحَقِّ الْقَرَابَهًِْ وَ الْقَبْرِ وَ مَنْ فِیهِ إِلَّا مَا أَعْفَیْتَنِی عَنْ هَذِهِ الْمَسْأَلَهًِْ فَقَالَ لَا أَوْ تُخْبِرَنِی بِحُجَّتِکُمْ فِیهِ یَا وُلْدَ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ أَنْتَ یَا مُوسَی (علیه السلام) یَعْسُوبُهُمْ وَ إِمَامُ زَمَانِهِمْ کَذَا أُنْهِیَ إِلَیَّ وَ لَسْتُ أُعْفِیکَ فِی کُلِّ مَا أَسْأَلُکَ عَنْهُ حَتَّی تَأْتِیَنِی فِیهِ بِحُجَّهًٍْ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی وَ أَنْتُمْ تَدَّعُونَ مَعْشَرَ وُلْدِ عَلِیٍّ أَنَّهُ لَا یَسْقُطُ عَنْکُمْ مِنْهُ بِشَیْءٍ أَلِفٍ وَ لَا وَاوٍ إِلَّا وَ تَأْوِیلُهُ عِنْدَکُمْ وَ احْتَجَجْتُمْ بِقَوْلِهِ عَزَّوَجَلَ ما فَرَّطْنا فِی الْکِتابِ مِنْ شَیْءٍ وَ قَدِ اسْتَغْنَیْتُمْ عَنْ رَأْیِ الْعُلَمَاءِ وَ قِیَاسِهِمْ فَقُلْتُ تَأْذَنُ لِی فِی الْجَوَابِ قَالَ هَاتِ قُلْتُ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ* ... وَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَیْمانَ وَ أَیُّوبَ وَ یُوسُفَ وَ مُوسی وَ هارُونَ وَ کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ وَ زَکَرِیَّا وَ یَحْیی وَ عِیسی وَ إِلْیاسَ مَنْ أَبُو عِیسَی (علیه السلام) یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ؟ فَقَالَ لَیْسَ لِعِیسَی (علیه السلام) أَبٌ فَقُلْتُ إِنَّمَا أَلْحَقْنَاهُ بِذَرَارِیِ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) مِنْ طَرِیقِ مَرْیَمَ (سلام الله علیها) وَ کَذَلِکَ أُلْحِقْنَا بِذَرَارِیِّ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) مِنْ قِبَلِ أُمِّنَا فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها).

امام کاظم (علیه السلام)- هانی‌بن‌محمدبن‌محمود از پدرش به امام کاظم (علیه السلام) میرساند که امام (علیه السلام) فرمود: نزد هارون رشید رفتم، او به من گفت: «چگونه می‌گویید: ما فرزندان پیامبریم، درحالی‌که پیامبر (صلی الله علیه و آله)، پسری را به‌جای نگذاشت و همانا فرزندان به مرد منسوب می‌شوند نه به زن و شما فرزندان دختر او هستید، و فرزندان از دختر، نَسَب نمی‌برند»؟ گفتم: «از تو به حقّ خویشاوندی و به حقّ قبر و کسی که در آن است می‌خواهم که این سؤال را از من نپرسی». گفت: «خیر، باید شما فرزندان علی (علیه السلام)، دلیل خود را ارائه دهید. و تو، طبق آنچه به من رسیده است، رئیس و امام آن‌ها در این زمان هستی و به هیچ وجه در سؤالاتم تو را معاف نمی‌دارم تا به جوابم، از قرآن دلیل بیاوری، شما فرزندان علی (علیه السلام) ادعا می‌کنید که هیچ کلمه و حرفی از قرآن بر شما پوشیده نیست و تأویل هر الف و واو آن را می‌دانید و به این آیه استناد می‌کنید؛ مَّا فَرَّطْنَا فِی الکِتَابِ مِن شَیْءٍ؛ و آن را حجّت قرار داده‌اید، و از رأی و قیاس علما بی‌نیاز شده‌اید». گفتم: «آیا اجازه‌ی پاسخ را به من می‌دهی»؟ پس گفت: «جواب ده». گفتم: «پناه می‌برم به خدا از شرّ شیطان رانده شده. به نام خداوند بخشاینده‌ی مهربان، وَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَیْمانَ وَ أَیُّوبَ وَ یُوسُفَ وَ مُوسی وَ هارُونَ وَ کَذلِکَ نَجْزِی الْمحْسِنِینَ وَ زَکَرِیَّا وَ یَحْیی وَ عِیسی وَ إِلْیاسَ، ای امیرمؤمنان! پدر عیسی (علیه السلام) کیست»؟ گفت: «عیسی (علیه السلام) پدری ندارد». گفتم: «پس ما او را از طریق مریم (سلام الله علیها) به سایر فرزندان انبیا ملحق کردیم، و به همین ترتیب ما نیز از طریق مادرمان فاطمه (سلام الله علیها) به نسل رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ملحق می‌شویم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۷۲
عیون أخبار الرضا، ج۱، ص۸۴/ نورالثقلین
بیشتر