آیه ۱۰۲ - سوره انعام

آیه ذلِكُمُ الله رَبُّكُمْ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ خالِقُ كُلِّ شَيْ‌ءٍ فَاعْبُدُوهُ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ وَكيلٌ [102]

[آرى]، اين خداى با عظمت، پروردگار شما است! هيچ معبودى جز او نيست؛ آفريدگار همه چيز است؛ او را بپرستيد. و او نگهبان و مدبّر هر چيزى است.

۱
(انعام/ ۱۰۲)

الرّضا (علیه السلام)- عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ قَالَ: سَأَلَ الْمَأْمُونُ عَلِیَّ بْنَ مُوسَی الرِّضَا (علیه السلام) أَنْ یَکْتُبَ لَهُ مَحْضَ الْإِسْلَامِ عَلَی سَبِیلِ الْإِیجَازِ وَ الِاخْتِصَارِ فَکَتَبَ (علیه السلام) لَه: وَ أَنَّ أَفْعَالَ الْعِبَادِ مَخْلُوقَهًٌْ لِلَّهِ تَعَالَی خَلْقَ تَقْدِیرٍ لَا خَلْقَ تَکْوِینٍ وَ اللَّهُ خَالِقُ کُلِّ شَیْءٍ وَ لَا نَقُولُ بِالْجَبْرِ وَ التَّفْوِیضِ.

امام رضا (علیه السلام)- فضل‌بن‌شاذان گوید: مأمون از امام رضا (علیه السلام) سؤال کرد که حقیقت اسلام را با اختصار برای او بنویسد، امام (علیه السلام) نوشت: «کارهای بندگان آفریده شده است به آفریدن تقدیر و اندازه‌کردن، نه آفریدن تکوین و هستی‌دادن. و خداوند آفریننده‌ی هر چیزیست و ما نه به جبر قائلیم و نه به تفویض».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۱۴
بحارالأنوار، ج۱۷، ص۷
۲
(انعام/ ۱۰۲)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ یَاسِرٍ الْخَادِمِ قَال: قُلْتُ لِلرِّضَا (علیه السلام) مَا تَقُولُ فِی التَّفْوِیضِ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَوَّضَ إِلَی نَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) أَمْرَ دِینِهِ فَقَالَ ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا فَأَمَّا الْخَلْقَ وَ الرِّزْقَ فَلَا ثُمَّ قَالَ (علیه السلام) إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ خالِقُ کُلِّ شَیْءٍ وَ هُوَ یَقُولُ عَزَّوَجَلَّ الَّذِی خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ هَلْ مِنْ شُرَکائِکُمْ مَنْ یَفْعَلُ مِنْ ذلِکُمْ مِنْ شَیْءٍ سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمَّا یُشْرِکُونَ.

امام رضا (علیه السلام)- یاسر خادم گوید: به امام رضا (علیه السلام) عرض کردم: «تفویض چیست»؟ فرمود: «خداوند امر دین خود را به پیامبرش واگذار نموده و فرموده است: آنچه را رسول خدا برای شما آورده بگیرید [و اجرا کنید]، و از آنچه نهی کرده خودداری نمایید. (حشر/۷). امّا مسأله‌ی آفرینش و روزی در اختیار پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیست». سپس فرمود: «خداوند آفریننده‌ی همه چیز است و در قرآن می‌فرماید: الَّذِی خَلَقَکُمْ ثُمَّ رَزَقَکُمْ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ هَلْ مِنْ شُرَکائِکُمْ مَنْ یَفْعَلُ مِنْ ذلِکُمْ مِنْ شَیْءٍ سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمَّا یُشْرِکُونَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۱۴
الکافی، ج۱، ص۱۲۰/ نورالثقلین
۳
(انعام/ ۱۰۲)

الرّضا (علیه السلام)- اعْلَمْ عَلَّمَکَ اللَّهُ الْخَیْرَ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَدِیمٌ وَ الْقِدَمُ صِفَتُهُ الَّتِی دَلَّتِ الْعَاقِلَ عَلَی أَنَّهُ لَا شَیْءَ قَبْلَهُ وَ لَا شَیْءَ مَعَهُ فِی دَیْمُومِیَّتِهِ فَقَدْ بَانَ لَنَا بِإِقْرَارِ الْعَامَّهًِْ مُعْجِزَهًُْ الصِّفَهًِْ أَنَّهُ لَا شَیْءَ قَبْلَ اللَّهِ وَ لَا شَیْءَ مَعَ اللَّهِ فِی بَقَائِهِ وَ بَطَلَ قَوْلُ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ کَانَ قَبْلَهُ أَوْ کَانَ مَعَهُ شَیْءٌ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ لَوْ کَانَ مَعَهُ شَیْءٌ فِی بَقَائِهِ لَمْ یَجُزْ أَنْ یَکُونَ خَالِقاً لَهُ لِأَنَّهُ لَمْ یَزَلْ مَعَهُ فَکَیْفَ یَکُونُ خَالِقاً لِمَنْ لَمْ یَزَلْ مَعَهُ وَ لَوْ کَانَ قَبْلَهُ شَیْءٌ کَانَ الْأَوَّلَ ذَلِکَ الشَّیْءُ لَا هَذَا وَ کَانَ الْأَوَّلُ أَوْلَی بِأَنْ یَکُونَ خَالِقاً لِلْأَوَّلِ.

امام رضا (علیه السلام)- خداوند خیر به تو عطا کند! که خدای تبارک و تعالی قدیم است و قدیم صفتی است که خردمند را آگاه می‌کند از اینکه چیزی پیش از او و به همراه او نبوده، و البتّه برای ما به اعتراف عموم، معجزه‌ی این وصف که چیزی پیش از خدا نبوده و چیزی با او پاینده و تا ابد باقی نیست، روشن است. و این گفته‌ی کسانی که پنداشته‌اند: پیش از او یا به همراه او چیزی بوده، باطل است. و این به خاطر آن است که اگر چیزی برای همیشه همراه او باشد، نمی‌تواند آفریننده و خالق او باشد، چون همیشه با او بوده است. و چگونه آفریننده چیزی است که همیشه با او بوده؟ و اگر پیش از او چیزی باشد، مبدأ نخست آفرینش اوست نه این، و اوّلی شایسته‌تر و سزاوارتر است که آفریننده‌ی دوّمی باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۱۴
التوحید، ص۴۱۶/ نورالثقلین
۴
(انعام/ ۱۰۲)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ کَتَبْتُ إِلَی الرِّضَا (علیه السلام) أَسْأَلُهُ عَنْ أَفْعَالِ الْعِبَادِ أَ مَخْلُوقَهًٌْ هِیَ أَمْ غَیْرُ مَخْلُوقَهًٍْ؟ فَکَتَبَ (علیه السلام) أَفْعَالُ الْعِبَادِ مُقَدَّرَهًٌْ فِی عِلْمِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ قَبْلَ خَلْقِ الْعِبَادِ بِأَلْفَیْ عَامٍ.

امام رضا (علیه السلام)- حمدان‌بن‌سلیمان گوید: خدمت امام رضا (علیه السلام) نامه‌ای نوشتم و از ایشان از افعال بندگان سؤال کردم که: «آیا آن‌ها مخلوقند یا مخلوق نیستند»؟ حضرت (علیه السلام) نوشت: «افعال بندگان در علم خداوند متعال دو هزار سال پیش از آفریدن بندگان، مقدور بود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۱۶
الکافی، ج۱، ص۹۸/ بحارالأنوار، ج۴، ص۳۳/ الاحتجاج، ج۲، ص۳۳۶/ التوحید، ص۱۱۲/ نورالثقلین/ البرهان
بیشتر