آیه ۱۱۶ - سوره انعام

آیه وَ إِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِي الْأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَنْ سَبيلِ اللهِ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ إِنْ هُمْ إِلاَّ يَخْرُصُونَ [116]

و اگر از بيشتر كسانى كه در روى زمين هستند اطاعت كنى، تو را از راه خدا گمراه مى‌كنند؛ [زيرا] آن‌ها تنها از گمان پيروى مى‌نمايند، و تخمين و حدس [واهى] مى‌زنند.

و اگر از بیشتر کسانی که در روی زمین هستند اطاعت کنی، تو را از راه خدا گمراه می‌کنند

۱ -۱
(انعام/ ۱۱۶)

الکاظم (علیه السلام)- یَا هِشَام ذَمَّ اللَّهُ الْکَثْرَهًَْ فَقَالَ وَ إِنْ تُطِعْ أَکْثَرَ مَنْ فِی الْأَرْضِ یُضِلُّوکَ عَنْ سَبِیلِ اللهِ وَ قَالَ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ وَ أَکْثَرُهُمْ لَا یَشْعُرُونَ.

امام کاظم (علیه السلام)- ای هشام! خداوند کثرت را مذمت کرده و می‌فرماید: وَ إِنْ تُطِعْ أَکْثَرَ مَنْ فِی الْأَرْضِ یُضِلُّوکَ عَنْ سَبِیلِ اللهِ و فرموده است: وَ إِنْ تُطِعْ أَکْثَرَ مَنْ فِی الْأَرْضِ یُضِلُّوکَ عَنْ سَبِیلِ اللهِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۶۶
بحارالأنوار، ج۱، ص۱۳۴/ تحف العقول، ص۳۸۳/ الکافی، ج۱، ص۱۵؛ فیه: «و قال أکثرالنّاس ... لا یشعرون» محذوفٌ
۱ -۲
(انعام/ ۱۱۶)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- ثُمَّ قَالَ عَزَّ‌َوَ‌جَلَّ لِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ إِنْ تُطِعْ أَکْثَرَ مَنْ فِی الْأَرْضِ یُضِلُّوکَ عَنْ سَبِیلِ اللهِ یَعْنِی یُحَیِّرُوکَ عَنِ الْإِمَامِ فَإِنَّهُمْ مُخْتَلِفُونَ فِیهِ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِن تُطِعْ أَکْثَرَ مَن فِی الأَرْضِ یُضِلُّوکَ عَن سَبِیلِ اللهِ؛ یعنی تو را در مورد امام، سرگردان می‌کنند، زیرا که آنان در مورد او اختلاف دارند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۶۶
القمی، ج۱، ص۲۱۵/ البرهان

[زیرا] آن‌ها تنها از گمان پیروی می‌نمایند، و تخمین و حدس [واهی] می‌زنند

۲ -۱
(انعام/ ۱۱۶)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ إِنْ هُمْ إِلاَّ یَخْرُصُونَ أَیْ یَقُولُونَ بِلَا عِلْمٍ بِالتَّخْمِینِ وَ التَّقْرِیبِ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- إن یَتَّبعُونَ إلاَّ الظَّنَّ وَ إن هُمْ إلاَّ یَخرُصُونَ؛ یعنی بدون علم و از روی حدس و گمان سخن می‌گویند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۶۶
القمی، ج۱، ص۲۱۵/ البرهان
بیشتر