آیه ۱۴۶ - سوره انعام

آیه وَ عَلَى الَّذينَ هادُوا حَرَّمْنا كُلَّ ذي ظُفُرٍ وَ مِنَ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ حَرَّمْنا عَلَيْهِمْ شُحُومَهُما إِلاَّ ما حَمَلَتْ ظُهُورُهُما أَوِ الْحَوايا أَوْ مَا اخْتَلَطَ بِعَظْمٍ ذلِكَ جَزَيْناهُمْ بِبَغْيِهِمْ وَ إِنَّا لَصادِقُونَ [146]

و بر يهوديان، هر حيوان ناخن‌دار (حيواناتى كه سم يك‌پارچه دارند) را حرام كرديم؛ و از گاو و گوسفند، پيه و چربيشان را بر آنان تحريم نموديم؛ مگر چربي‌هايى كه بر پشت آن‌ها قرار دارد، و يا در دو طرف پهلوها، و يا آن‌ها كه با استخوان آميخته است؛ اين كيفر را به سزاى ستمشان به آن‌ها داديم؛ و ما راست مى‌گوييم.

۱
(انعام/ ۱۴۶)

الصّادق (علیه السلام)- حُرِّمَ عَلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ کُلُّ ذِی ظُفُرٍ وَ الشُّحُومُ إِلَّا ما حَمَلَتْ ظُهُورُهُما أَوِ الْحَوایا أَوْ مَا اخْتَلَطَ بِعَظْمٍ.

امام صادق (علیه السلام)- بر بنی‌اسرائیل هر [حیوانی] که دارای ناخن باشد و چربی‌ها، حرام شده است؛ مگر چربی‌هایی که بر پشت آن‌ها قرار دارد، و یا در دو طرف پهلوها، و یا آن‌ها که با استخوان آمیخته است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۶۱۶
بحارالأنوار، ج۶۲، ص۱۸۱/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(انعام/ ۱۴۶)

الرّضا (علیه السلام)- {فَی} مَا کَتََبَهُ الرِّضَا (علیه السلام) لِلْمَأْمُونِ مِنْ مَحْضِ الْإِسلَامِ وَ شَرَائِعِ الدِّینِ: وَ تَحْرِیمُ کُلِ ذِی نَابٍ مِنَ السِّبَاعِ وَ کُلِ ذِی مِخْلَبٍ مِنَ الطَّیْرِ.

امام رضا (علیه السلام)- [در میان] آنچه امام رضا (علیه السلام) از اسلام خالص و آیین‌های دین برای مأمون نوشته [آمده] است: «و حرام‌بودن هر صاحب نیشی از حیوانات درنده و هر صاحب چنگالی از پرندگان».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۶۱۶
عیون أخبار الرضا، ج۲، ص۱۲۶/ نورالثقلین
۳
(انعام/ ۱۴۶)

الصّادق (علیه السلام)- وَ کُلُ ذِی نَابٍ مِنَ السِّبَاعِ وَ مِخْلَبٍ مِنَ الطَّیْرِ حَرَامٌ.

امام صادق (علیه السلام)- هر نیشداری از درّنده‌ها و هر چنگال‌داری از پرنده‌ها حرام هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۶۱۶
وسایل الشیعهًْ، ج۲۴، ص۱۱۶/ نورالثقلین
۴
(انعام/ ۱۴۶)

الکاظم (علیه السلام)- وَ حَرَّمَ الْأَرْنَبَ لِأَنَّهَا بِمَنْزِلَهًِْ السِّنَّوْرِ وَ لَهَا مَخَالِیبُ کَمَخَالِیبِ السِّنَّوْرِ وَ سِبَاعِ الْوَحْشِ.

امام کاظم (علیه السلام)- خداوند گوشت خرگوش را حرام کرده است چون همانند گربه و سایر وحوش دارای چنگال است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۶۱۶
عیون أخبار الرضا، ج۲، ص۹۳/ نورالثقلین
۵
(انعام/ ۱۴۶)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ عَلَی الَّذِینَ هادُوا حَرَّمْنا کُلَّ ذِی ظُفُرٍ یَعْنِی الْیَهُودَ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ لُحُومَ الطَّیْرِ وَ حَرَّمَ عَلَیْهِمُ الشُّحُومَ وَ کَانُوا یُحِبُّونَها إِلَّا مَا کَانَ عَلَی ظُهُورِ الْغَنَمِ أَوْ فِی جَانِبِهِ خَارِجاً مِنَ الْبَطْنِ وَ هُوَ قَوْلُهُ حَرَّمْنا عَلَیْهِمْ شُحُومَهُما إِلَّا ما حَمَلَتْ ظُهُورُهُما أَوِ الْحَوایا یَعْنِی فِی الْجَنْبَیْنِ أَوْ مَا اخْتَلَطَ بِعَظْمٍ ذلِکَ جَزَیْناهُمْ بِبَغْیِهِمْ أَیْ کَانَ مُلُوکُ بَنِی إِسْرَائِیلَ یَمْنَعُونَ فُقَرَاءَهُمْ مِنْ أَکْلِ لُحُومِ الطَّیْرِ وَ الشُّحُومِ فَحَرَّمَ اللَّهُ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ بِبَغْیِهِمْ عَلَی فُقَرَائِهِمْ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ عَلَی الَّذِینَ هَادُواْ حَرَّمْنَا کُلَّ ذِی ظُفُرٍ؛ یعنی یهودیان که خدا بر آنان گوشت پرندگان و چربی را با وجود اینکه دوست داشتند حرام کرده است، مگر چربی‌ای که در پشت گوسفندان یا در پهلوی آن‌ها است، آن هم درصورتی‌که خارج از شکم باشد و این همان کلام خداوند عزّوجلّ است که فرمود: حَرَّمْنَا عَلَیْهِمْ شُحُومَهُمَا إِلاَّ مَا حَمَلَتْ ظُهُورُهُمَا أَوِ الْحَوَایَا یعنی در پهلوها أَوْ مَا اخْتَلَطَ بِعَظْمٍ ذَلِکَ جَزَیْنَاهُم بِبَغْیِهِمْ وِ إِنَّا لَصَادِقُونَ. و معنای گفته‌ی وی: ذَلِکَ جَزَیْنَاهُم بِبَغْیِهِمْ این است که پادشاهان بنی‌اسرائیل فقرا را از خوردن گوشت پرندگان و چربی‌ها منع می‌کردند. خدا آن را به سبب تجاوز آنان بر فقراء تحریم کرده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۶۱۶
بحارالأنوار، ج۹، ص۲۰۷/ بحارالأنوار، ج۱۳، ص۳۲۶/ القمی، ج۱، ص۲۱۹/ البرهان
۶
(انعام/ ۱۴۶)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌أَبِی‌یَعْقُوبَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَقُول: مَنْ زَرَعَ حِنْطَهًًْ فِی أَرْضٍ فَلَمْ تَزْکُ فِی أَرْضِهِ وَ زَرْعِهِ وَ خَرَجَ زَرْعُهُ کَثِیرَ الشَّعِیرِ فَبِظُلْمِ عَمَلِهِ فِی مِلْکِ رَقَبَهًِْ الْأَرْضِ أَوْ بِظُلْمٍ لِمُزَارِعِهِ وَ أَکَرَتِهِ لِأَنَّ اللَّهَ یَقُولُ فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذِینَ هادُوا حَرَّمْنا عَلَیْهِمْ طَیِّباتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَ بِصَدِّهِمْ عَنْ سَبِیلِ اللهِ کَثِیراً یَعْنِی لُحُومَ الْإِبِلِ وَ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ هَکَذَا أَنْزَلَهَا اللَّهُ فَاقْرَءُوهَا هَکَذَا وَ مَا کَانَ اللَّهُ لِیُحِلَّ شَیْئاً فِی کِتَابِهِ ثُمَّ یُحَرِّمَهُ بَعْدَ مَا أَحَلَّهُ وَ لَا یُحَرِّمَ شَیْئاً ثُمَّ یُحِلَّهُ بَعْدَ مَا حَرَّمَهُ قُلْتُ وَ کَذَلِکَ أَیْضاً وَ مِنَ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ حَرَّمْنا عَلَیْهِمْ شُحُومَهُما قَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَقَوْلُهُ إِلَّا ما حَرَّمَ إِسْرائِیلُ عَلی نَفْسِهِ قَالَ إِنَّ إِسْرَائِیلَ کَانَ إِذَا أَکَلَ مِنْ لَحْمِ الْإِبِلِ یُهَیِّجُ عَلَیْهِ وَجَعَ الْخَاصِرَهًِْ فَحَرَّمَ عَلَی نَفْسِهِ لَحْمَ الْإِبِلِ وَ ذَلِکَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُنَزَّلَ التَّوْرَاهًُْ فَلَمَّا نُزِّلَتِ التَّوْرَاهًُْ لَمْ یُحَرِّمْهُ وَ لَمْ یَأْکُلْهُ.

امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌ابی‌یعقوب گوید: شنیدم امام صادق (علیه السلام) می‌فرمود: هرکس در زمین دانه‌ای بکارد ولی زکات آن و زراعتش را ندهد و در آن زمین زراعت کند و زراعتش پر از جو شود بداند که این به خاطر ظلمی است که در مالک شدن زمین انجام داده است یا برای ظلم به کشاورز و کارگران آن است، چون خداوند فرمود: به خاطر ظلمی که از یهود صادر شد، و [نیز] به خاطر جلوگیری بسیار آن‌ها از راه خدا، بخشی از چیزهای پاکیزه را که بر آن‌ها حلال بود، حرام کردیم. (نساء/۱۶۰) یعنی گوشت شتر و گوشت و چربی گاو و گوسفند. خداوند اینگونه آن را نازل کرد پی این گونه قرائت کنید و اینگونه است که خداوند هیچ چیزی را در قرآن حلال نمی‌کند بعد از اینکه آن را حرام کرده باشد و اگر چیزی را حلال کند آن را حرام نمی‌کند. پرسیدیم که آیا این آیه: من الابل وَ مِنَ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ حَرَّمْنا عَلَیْهِمْ شُحُومَهُما هم جزء آن است»؟ فرمود: «بله». پرسیدم: «پس این آیه: إِلَّا ما حَرَّمَ إِسْرائِیلُ عَلی نَفْسِهِ چیست»؟ فرمود: «هرگاه بنی‌اسرائیل گوشت شتر را می‌خوردند کمردرد به آن‌ها فشار می‌آورد، و آن‌ها خودشان گوشت شتر را به خودشان حرام کردند، این قبل از نازل شدن تورات بر آنها بود. ولی بعد از نازل شدن تورات آن را حرام نمی‌دانستند ولی از آن هم نمی‌خوردند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۶۱۸
بحارالأنوار، ج۹، ص۱۹۵/ بحارالأنوار، ج۱۳، ص۳۲۵؛ فیه: «قلت فقوله الا ما ... یأکله» محذوفٌ / نورالثقلین؛ فیه: «من زرع حنطهًْ ... و أکرته» و «قلت فقوله الا ما ... یأکله» محذوفتان/ القمی، ج۱، ص۱۵۸؛ فیه: «قلت فقوله الا ما ... لم یأکله» محذوفٌ
بیشتر