آیه خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ [2]
و انسان را از خون بسته‌اى خلق كرد.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مَسْعَدَهًْ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّه (علیه السلام) قَالَ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) مَا خَلَقَ اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ خَلْقاً إِلَّا وَ قَدْ أَمَّرَ عَلَیْهِ آخَرَ یَغْلِبُهُ فِیهِ وَ ذَلِکَ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمَّا خَلَقَ الْبِحَارَ السُّفْلَی فَخَرَتْ وَ زَخَرَتْ وَ قَالَتْ أَیُّ شَیْءٍ یَغْلِبُنِی فَخَلَقَ الْأَرْضَ فَسَطَحَهَا عَلَی ظَهْرِهَا فَذَلَّتْ ثُمَّ قَالَ إِنَّ الْأَرْضَ فَخَرَتْ وَ قَالَتْ أَیُّ شَیْءٍ یَغْلِبُنِی فَخَلَقَ الْجِبَالَ فَأَثْبَتَهَا عَلَی ظَهْرِهَا أَوْتَاداً مِنْ أَنْ تَمِیدَ بِمَا عَلَیْهَا فَذَلَّتِ الْأَرْضُ وَ اسْتَقَرَّتْ ثُمَّ إِنَّ الْجِبَالَ فَخَرَتْ عَلَی الْأَرْضِ فَشَمَخَتْ وَ اسْتَطَالَتْ وَ قَالَتْ أَیُّ شَیْءٍ یَغْلِبُنِی فَخَلَقَ الْحَدِیدَ فَقَطَعَهَا فَقَرَّتِ الْجِبَالُ وَ ذَلَّتْ ثُمَّ إِنَّ الْحَدِیدَ فَخَرَتْ عَلَی الْجِبَالِ وَ قَالَ أَیُّ شَیْءٍ یَغْلِبُنِی فَخَلَقَ النَّارَ فَأَذَابَتِ الْحَدِیدَ فَذَلَّ الْحَدِیدُ ثُمَّ إِنَّ النَّارَ زَفَرَتْ وَ شَهَقَتْ وَ فَخَرَتْ وَ قَالَتْ أَیُّ شَیْءٍ یَغْلِبُنِی فَخَلَقَ الْمَاءَ فَأَطْفَأَهَا فَذَلَّتْ ثُمَّ إِنَّ الْمَاءَ فَخَرَ وَ زَخَرَ وَ قَالَ أَیُّ شَیْءٍ یَغْلِبُنِی فَخَلَقَ الرِّیحَ فَحَرَّکَتْ أَمْوَاجَهُ وَ أَثَارَتْ مَا فِی قَعْرِهِ وَ حَبَسَتْهُ عَنْ مَجَارِیهِ فَذَلَّ الْمَاءُ ثُمَّ إِنَّ الرِّیحَ فَخَرَتْ وَ عَصَفَتْ وَ أَرْخَتْ أَذْیَالَهَا وَ قَالَتْ أَیُّ شَیْءٍ یَغْلِبُنِی فَخَلَقَ الْإِنْسَانَ فَبَنَی وَ احْتَالَ وَ اتَّخَذَ مَا یَسْتَتِرُ بِهِ مِنَ الرِّیحِ وَ غَیْرِهَا فَذَلَّتِ الرِّیحُ ثُمَّ إِنَّ الْإِنْسَانَ طَغَی وَ قَالَ مَنْ أَشَدُّ مِنِّی قُوَّهًًْ فَخَلَقَ اللَّهُ لَهُ الْمَوْتَ فَقَهَرَهُ فَذَلَّ الْإِنْسَانُ ثُمَّ إِنَّ الْمَوْتَ فَخَرَ فِی نَفْسِهِ فَقَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لَا تَفْخَرْ فَإِنِّی ذَابِحُکَ بَیْنَ الْفَرِیقَیْنِ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ وَ أَهْلِ النَّارِ ثُمَّ لَا أُحْیِیکَ أَبَداً فَتُرْجَی أَوْ تُخَافَ وَ قَالَ أَیْضاً وَ الْحِلْمُ یَغْلِبُ الْغَضَبَ وَ الرَّحْمَهًُْ تَغْلِبُ السُّخْطَ وَ الصَّدَقَهًُْ تَغْلِبُ الْخَطِیئَهًَْ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) مَا أَشْبَهَ هَذَا مِمَّا قَدْ یَغْلِبُ غَیْرَهُ.
امام صادق (علیه السلام)- مسعده نقل کرده که امام صادق (علیه السلام) فرمود: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: خداوند عزّ‌وجلّ هیچ آفریده ای را نیافرید مگر آنکه آفریده‌ی دیگری را فرمان داد تا بر او چیره شود؛ از این قرار که چون خداوند تبارک‌وتعالی دریاهای زیرین را آفرید، آن ها به خود بالیدند و موج زدند و گفتند: «چه چیز می تواند بر ما چیره شود»؟ پس خداوند زمین را آفرید و بر پشت آن ها گستراند و آن ها زبون شدند. سپس زمین بر خود بالید و گفت: «چه چیز میتواند بر من چیره شود»؟ پس خداوند کوه ها را آفرید و آن ها را چون میخ بر پشت آن استوار داشت تا بر خود نلرزد و این گونه زمین زبون شد و آرام گرفت. سپس کوه ها بر زمین بالیدند و گردن کشیدند و مغرورانه گفتند: «چه چیز می تواند بر ما چیره شود»؟ پس خداوند آهن را آفرید و آهن آن ها را بُرید و کوه ها زبون شدند. سپس آهن بر کوه ها بالید و گفت: «چه چیز می تواند بر من چیره شود»؟ پس خداوند آتش را آفرید و آتش آن را ذوب کرد و آهن زبون شد. سپس آتش شعله کشید و غرّید و بر خود بالید و گفت: «چه چیز می تواند بر من چیره شود»؟ پس خداوند آب را آفرید و آب آن را خاموش ساخت و آتش زبون شد. سپس آب بر خود بالید و موج زد و گفت: «چه چیز می تواند بر من چیره شود»؟ پس خداوند باد را آفرید و باد، امواج آب را به حرکت انداخت و آنچه را که در قعرش بود، برآورد و او را از عبور و گذر در مجرای خویش بازداشت و این گونه آب زبون شد. سپس باد بر خود بالید و طوفان کرد و دنباله خود را جنباند و گفت: «چه چیز می تواند بر من چیره شود»؟ پس خداوند انسان را آفرید و او خانه ساخت و چاره اندیشید و شیوه ای یافت که باد و دیگر چیزها را مهار کرده و از آنها در امان بماند و این گونه باد زبون شد. سپس انسان سرکشی کرد و گفت: «چه کسی از من نیرومندتر است»؟ پس خداوند برایش مرگ را آفرید و مرگ او را مقهور کرد و انسان زبون شد. سپس مرگ بر خود بالید. خداوند عزّ‌وجلّ به او فرمود: «فخر مفروش که من تو را در میان دو گروه بهشتیان و دوزخیان، سر می بُرم و دیگر هرگز زنده ات نمی گردانم که بخواهند به تو امید بندند یا از تو بترسند». نیز پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «بردباری بر خشم چیره شود و مهربانی بر رنجیدگی غلبه کند و صدقه بر خطا چیره آید». سپس امام صادق (علیه السلام) فرمود: «چه بسیار این بیان به چیرگی موجودات بر یکدیگر می ماند»!
علیّبنإبراهیم (رحمة الله علیه)- خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ قَالَ: مِنْ دَمٍ.
علیبنابراهیم (رحمة الله علیه)- خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ؛ یعنی از خون.
الباقر (علیه السلام)- خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ یَعْنِی خَلَقَکَ مِنْ نُطْفَهًٍْ وَ شَقَّ مِنْکَ عَلِیّاً (علیه السلام).
امام باقر (علیه السلام)- خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ؛ یعنی تو را از نطفه آفرید و از تو علی (علیه السلام) را جدا کرد.