آیه وَ إِذا رَأَوْا تِجارَةً أَوْ لَهْواً انْفَضُّوا إِلَيْها وَ تَرَكُوكَ قائِماً قُلْ ما عِنْدَ اللهِ خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَ مِنَ التِّجارَةِ وَ اللهُ خَيْرُ الرّازِقِينَ [11]
هنگامىكه آن‌ها تجارت يا سرگرمى و لهوى را ببينند پراكنده مى‌شوند و به‌سوى آن مى‌روند و تو را ايستاده به حال خود رها مى‌كنند؛ بگو: «آنچه نزد خداست بهتر از لهو و تجارت است، و خداوند بهترين روزى‌دهندگان است».
الصّادق (علیه السلام)- وَ إِذا رَأَوْا تِجارَةً أَوْ لَهْواً انْصَرَفُوا إِلَیْهَا.
امام صادق (علیه السلام)- وَ إِذا رَأَوْا تِجارَةً أَوْ لَهْواً؛ یعنی متفرّق می‌شوند.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِنَّ دِحْیَهًَْ الْکَلْبِیَّ جَاءَ یَوْمَ الْجُمُعَهًِْ مِنَ الشَّامِ بِالْمِیرَهًِْ عِنْدَ أَحْجَارِ الزَّیْتِ ثُمَّ ضَرَبَ بِالطَّبُولِ لِیُؤْذِنَ النَّاسَ بِقُدُومِهِ فَتَفَرَّقَ النَّاسُ إِلَیْهِ إِلَّا عَلِیٌّ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ فَاطِمَهًُْ (علیهم السلام) وَ سَلْمَانُ وَ أَبُوذَرٍّ (رحمة الله علیه) وَ الْمِقْدَادُ وَ صُهَیْبٌ وَ تَرَکُوا النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) قَائِماً یَخْطُبُ عَلَی الْمِنْبَرِ فَقَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لَقَدْ نَظَرَ اللَّهُ یَوْمَ الْجُمُعَهًِْ إِلَی مَسْجِدِی فَلَوْ لَا الْفِئَهًُْ الَّذِینَ جَلَسُوا فِی مَسْجِدِی لَانْضَرَمَتِ الْمَدِینَهًُْ عَلَی أَهْلِهَا نَاراً وَ حُصِبُوا بِالْحِجَارَهًِْ کَقَوْمِ لُوطٍ وَ نَزَلَ فِیهِمْ رِجالٌ لا تُلْهِیهِمْ ... .
ابن‌عباس (رحمة الله علیه)- دِحیه‌کلبی در روز جمعه از شام، کاروانی آورده بود و نزدیک احجار الزیت ایستاد و سپس برای آگاه‌کردن مردم از آمدنش، شروع کرد به طبل زدن. همه مردم، به‌جز علی و حسن و حسین و فاطمه (علیهم السلام) و سلمان (رحمة الله علیه) و ابوذر (رحمة الله علیه) و مقداد (رحمة الله علیه) و صُهَیب (رحمة الله علیه) به‌سوی او رفتند و پیامبر (صلی الله علیه و آله) را ترک کردند که به نماز ایستاده بود و خطبه را ایراد می‌کرد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «خداوند، روز جمعه به مسجد من نگاه کرد و اگر این هشت نفر که در مسجد من نشسته بودند، نبودند، حتماً بر اهل مدینه، آتش فرود می‌آورد و مانند قوم لوط بر آن‌ها سنگ می‌بارید. درباره‌ی این گروه، آیه: مردانی که نه تجارت و نه معامله‌ای آنان را از یاد خدا و برپاداشتن نماز و ادای زکات غافل نمی‌کند آن‌ها از روزی می‌ترسند که در آن، دل‌ها و چشم‌ها زیرورو می‌شود. (نور/۳۷) نازل شد.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یُصَلِّی بِالنَّاسِ یَوْمَ الْجُمُعَهًِْ وَ دَخَلَتْ مِیرَهًٌْ وَ بَیْنَ یَدَیْهَا قَوْمٌ یَضْرِبُونَ بِالدُّفُوفِ وَ الْمَلَاهِی فَتَرَکَ النَّاسُ الصَّلَاهًَْ وَ مَرُّوا یَنْظُرُونَ إِلَیْهِمْ فَأَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِذا رَأَوْا تِجارَةً أَوْ لَهْواً انْفَضُّوا إِلَیْها وَ تَرَکُوکَ قائِماً.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در روز جمعه پیشاپیش مردم درحال اقامه‌ی نماز بود که کاروانی که همراه آن‌ها گروهی مشغول دف‌زدن و شادی و سرور بودند، وارد شدند. پس مردم نماز را رها کردند و برای تماشاکردن آن‌ها شتافتند. خداوند تعالی فرمود: وَ إِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انفَضُّوا إِلَیْهَا وَ تَرَکُوکَ قَائِمًا.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الْجُمُعَهًِْ کَیْفَ یَخْطُبُ الْإِمَامُ قَالَ یَخْطُبُ قَائِماً إِنَّ اللَّهَ یَقُولُ وَ تَرَکُوکَ قائِماً.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: «از امام صادق (علیه السلام) پرسیدند که امام چگونه خطبه را ادا می‌کند»؟ فرمود: «در حالت ایستاده، خداوند می‌فرماید: وَ تَرَکُوکَ قَائِمًا».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَّ ابْنَ مَسْعُودٍ سُئِلَ هَلْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَخْطُبُ وَ هُوَ جَالِسٌ فَقَالَ أَ مَا تَقْرَأُوَ تَرَکُوکَ قائِماً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از ابن‌مسعود پرسیدند: «آیا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درحالی‌که نشسته بود خطبه‌ی [نماز جمعه] می‌خواند»؟ گفت: «آیا نمی‌خوانی: وَ تَرَکُوکَ قائِماً».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ جَابِرُ‌بن‌سَمره: مَا رَأَیْتُ رَسُولَ اللَّه (صلی الله علیه و آله) یَخْطُبُ إِلَّا وَ هُوَ قَائِمٌ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- جابربن‌سمره گوید: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را جز در حالت ایستاده ندیدم که خطبه بخواند.
الصّادق (علیه السلام)- قُلْ ما عِنْدَ اللهِ خَیْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَ مِنَ التِّجارَةِ یَعْنِی لِلَّذِینَ اتَّقَوْا.
امام صادق (علیه السلام)- قُلْ مَا عِندَ اللهِ خَیْرٌ مِّنَ اللَّهْوِ وَ مِنَ التِّجَارَةِ یعنی برای کسانی که تقوا پیشه می‌کنند.
الرّضا (علیه السلام)- کَانَ یَقْرَأُ فِی سُورَهًْ الْجُمُعَهًْ قُلْ ما عِنْدَ اللهِ خَیْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَ مِنَ التِّجارَةِ لِلَّذِینَ اتَّقَوْا وَ اللهُ خَیْرُ الرَّازِقِین.
امام رضا (علیه السلام)- و در سوره‌ی جمعه قرائت می‌کرد: بگو: آنچه نزد خداست بهتر از لهو و تجارت برای پرهیزگاران است. و خداوند بهترین روزی‌دهندگان است.