آیه مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ [4]
مالک روز جزاست.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ قَسَمْتُ فَاتِحَهًَْ الْکِتَابِ بَیْنِی وَ بَیْنَ عَبْدِی فَنِصْفُهَا لِی وَ نِصْفُهَا لِعَبْدِی وَ لِعَبْدِی مَا سَأَلَ إِذَا قَالَ الْعَبْدُ ... مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ. قَالَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ: أُشْهِدُکُمْ کَمَا اعْتَرَفَ عَبْدِی أَنِّی مَالِکُ یَوْمِ الدِّینِ لَأُسَهِّلَنَّ یَوْمَ الْحِسَابِ حِسَابَهُ وَ لَأَتَقَبَّلَنَّ حَسَنَاتِهِ وَ لَأَتَجَاوَزَنَّ عَنْ سَیِّئَاتِهِ.
امام علی (علیه السلام) پیامبر (فرمود: خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: «فاتحة الکتاب را بین خود و بنده‌ام تقسیم کردم، نصف آن از آن خود، و نصف دیگرش برای بنده‌ام است و آنچه را که بنده‌ام طلب کند به‌دست خواهد آورد»، وقتی بنده گوید: «... مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ»، خداوند فرماید: «گواه باشید که چون اعتراف کرد من مالک روز جزایم حسابش را آسان کنم و حسناتش را بپذیرم و از بدکرداریش درگذرم».
الرّضا (علیه السلام)- فِیمَا ذَکَرَهُ الْفَضْلُ مِنَ الْعِلَلِ عَنِ الرِّضَا (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ ... مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ إِقْرَارٌ لَهُ بِالْبَعْثِ وَ الْحِسَابِ وَ الْمُجَازَاهًِْ وَ إِیجَابُ مُلْکِ الْآخِرَهًِْ لَهُ کَإِیجَابِ مُلْکِ الدُّنْیَا.
امام رضا (علیه السلام) فرمود: ... مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ؛ با این عبارت بنده اقرار می‌کند به اینکه در قیامت برانگیخته خواهد شد و مورد حساب‌خواهی از همه‌ی اعمال و افعال و ترک افعال قرار خواهد گرفت و بر حسب مورد جزا خواهد دید، و نیز اعتراف و اقرارداشتن به اینکه پادشاهی یا مالکیّت روز جزا یا آخرت را از برای او می‌داند همچنان که پادشاهی دنیا را نیز مخصوص او می‌داند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ أَمَّا قَوْلُهُ: مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ فَإِنَّهُ یَمْلِکُ نَوَاصِی الْخَلْقِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ کُلُّ مَنْ کَانَ فِی الدُّنْیَا شَاکّاً أَوْ جَبَّاراً أَدْخَلَهُ النَّارَ وَ لَا یَمْتَنِعُ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ شَاکٌّ وَ لَا جَبَّارٌ وَ کُلُّ مَنْ کَانَ فِی الدُّنْیَا طَائِعاً مُدِیماً مُحَافِظاً إِیَّاهُ أَدْخَلَهُ الْجَنَّهًَْ بِرَحْمَتِهِ.
امام علی (علیه السلام) مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ؛ او زمام تمام مخلوقات را روز قیامت در اختیار دارد هرکس در دنیا شک داشته باشد یا ستمگر و جبّار باشد او را به آتش می‌افکند، شخص شاکّ و جبّار نمی‌تواند از عذاب خدا رهایی یابد. امّا هرکس مطیع و فرمانبردار و پیوسته مراقب اطاعت خدا بوده به‌واسطه‌ی رحمتش او را داخل بهشت می‌کند.
الحسین (علیه السلام)- قَالَ اللَّهُ تَعَالَی: قَسَمْتُ بَیْنِی وَ بَیْنَ عَبْدِی هَذِهِ السُّورَهًَْ فَإِذَا قَالَ أَحَدُهُمْ ... مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ فَقَدْ أَثْنَی عَلَیَّ.
امام حسین (علیه السلام) خدای تعالی فرموده است این سوره را بین خود و بنده‌ام تقسیم کردم هرگاه یکی از آنان بگوید: «... مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ» همانا درود بر من فرستاده است.
السّجّاد (علیه السلام)- فِی تَفْسِیرِ الْإِمَامِ‌الْحَسَنِ‌الْعَسْکَرِیِّ (علیه السلام)قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ: مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ قَالَ الْإِمَامُ (علیه السلام) قَادِرٌ عَلَی إِقَامَهًِْ یَوْمِ الدِّینِ وَ هُوَ یَوْمُ الْحِسَابِ قَادِرٌ عَلَی تَقْدِیمِهِ عَلَی وَقْتِهِ وَ تَأْخِیرِهِ بَعْدَ وَقْتِهِ وَ هُوَ الْمَالِکُ أَیْضاً فِی یَوْمِ الدِّینِ فَهُوَ یَقْضِی بِالْحَقِّ لَا یَمْلِکُ الْحَقَّ وَ الْقَضَاءَ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ مَنْ یَظْلِمُ وَ یَجُورُ کَمَا یَجُورُ فِی الدُّنْیَا مَنْ یَمْلِکُ الْأَحْکَامَ وَ قَالَ: هُوَ یَوْمُ الْحِسَابِ.
امام سجّاد (علیه السلام) مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ [خدا] بر اقامه روز جزا [که همان روز حساب است] قادر و توانا است. قادر است که آن را از زمان وقوعش جلو بیندازد و از اوقات بروزش به تأخیر افکند! او، در روز جزا [نیز] مالک است. از این رو به حق، داوری کند. کسی که دامن خویش به جور و ستم، آلوده است در آن روز، مالک هیچ حکم و داوری نیست. [آن‌گونه که در دنیا، کسی که صاحب اختیار و مالک احکام است ستم کند]! و امیرمؤمنان (علیه السلام) اضافه نمود که آن، روز حساب است.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بصِیرٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ ... مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ قَالَ: یَوْمُ الْحِسَابِ وَ الدَّلِیلُ عَلَی ذَلِکَ قَوْلُهُ: وَ قالُوا یا وَیْلَنا هذا یَوْمُ الدِّینِ یَعْنِی یَوْمَ الْحِسَاب.
امام صادق (علیه السلام) ابوبصیر از امام صادق (علیه السلام) روایت می‌کند که ایشان درباره‌ی کلام خداوند: مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ فرمود: «یعنی روز جزا». و دلیل این سخن کلام حق تعالی است: و می‌گویند: «ای وای بر ما، این روز جزاست»!. (صافات/۲۰) یعنی در روز جزا.
السّجّاد (علیه السلام)- عَنِ الزُّهْرِیِّ قَال قال علی‌بن‌الحسین (علیه السلام): لَوْ مَاتَ مَا بَیْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ لَمَا اسْتَوْحَشْتُ بَعْدَ أَنْ یَکُونَ الْقُرْآنُ مَعِی وَ کَانَ إِذَا قَرَأَ مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ یُکَرِّرُهَا وَ یَکَادُ أَنْ یَمُوتَ.
امام سجّاد (علیه السلام) زهری گوید: امام سجّاد (علیه السلام) فرمود: «اگر همه‌ی آنچه در بین مشرق و مغرب است جان سپارد و قرآن همراه من باشد، هیچ هراسان نشوم». هرگاه حضرت مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ را قرائت می‌فرمود آن را تکرار می‌کرد و نزدیک بود جان‌به‌جان آفرین تسلیم کند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ دَاوُدَ‌بْنِ‌فَرْقَدٍ قَالَ: سَمِعتُ أَبَاعَبدِاللهِ (علیه السلام) یَقرَأُ مَا لَا اَحصَی: مالِکِ یَوْمِ الدِّین.
امام صادق (علیه السلام) داودبن‌فرقد گوید: از امام صادق (علیه السلام) می‌شنیدم که بی‌شمار مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ را قرائت می‌فرمود.