آیه وَ قالَ نُوحٌ رَبِّ لا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْكافِرينَ دَيَّاراً [26]
نوح گفت: «پروردگارا! هيچ‌كس از كافران را بر روي زمين باقي مگذار!
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْمُفَضَّلِ‌بْنِ‌عُمَرَ قَالَ کُنْتُ عِنْدَ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) بِالْکُوفَهًِْ ... فَقُلْتُ له وَ کَانَتِ الْکُوفَهًُْ وَ مَسْجِدُهَا فِی زَمَنِ نُوحٍ (علیه السلام) فَقَالَ لِی نَعَمْ یَا مُفَضَّلُ وَ کَانَ مَنْزِلُ نُوحٍ وَ قَوْمِهِ فِی قَرْیَهًٍْ عَلَی مَنْزِلٍ مِنَ الْفُرَاتِ مِمَّا یَلِی غَرْبِیَّ الْکُوفَهًِْ قَالَ وَ کَانَ نُوحٌ (علیه السلام) رَجُلًا نَجَّاراً فَجَعَلَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ نَبِیّاً وَ انْتَجَبَهُ وَ نُوحٌ (علیه السلام) أَوَّلُ مَنْ عَمِلَ سَفِینَهًًْ تَجْرِی عَلَی ظَهْرِ الْمَاءِ قَالَ وَ لَبِثَ نُوحٌ (علیه السلام) فِی قَوْمِهِ أَلْفَ سَنَهًٍْ إِلَّا خَمْسِینَ عَاماً یَدْعُوهُمْ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَیَهْزَءُونَ بِهِ وَ یَسْخَرُونَ مِنْهُ فَلَمَّا رَأَی ذَلِکَ مِنْهُمْ دَعَا عَلَیْهِمْ فَقَالَ رَبِّ لا تَذَرْ عَلَی الْأَرْضِ مِنَ الْکافِرِینَ دَیَّاراً* إِنَّکَ إِنْ تَذَرْهُمْ یُضِلُّوا عِبادَکَ وَ لا یَلِدُوا إِلَّا فاجِراً کَفَّاراً.
امام صادق (علیه السلام)- مفضّل‌بن‌عمر گوید: نزد امام صادق (علیه السلام) در کوفه بودم ... به ایشان عرض کردم: «مگر کوفه و مسجدش در زمان نوح (علیه السلام) بوده است»؟ فرمود: «آری ای مفضّل، خانه‌ی نوح (علیه السلام) و قوم او در قریه‌ای در کنار فرات بوده و آن قریه در سمت غرب کوفه قرار داشته است». فرمود: «و نوح (علیه السلام) مردی نجّار بود، و خدای عزّوجلّ او را به پیغمبری برگزید، و نخستین کسی بود که کشتی ساخت که روی آب راه رود. و نوح هزار سال؛ پنجاه سال کم در میان قوم خود زندگی کرد و در این مدّت آنها را به‌سوی خدای عزّوجلّ دعوت کرد و آنها آن جناب را به ریشخند و مسخره گرفتند، نوح (علیه السلام) به خاطر همین بر آنها نفرین کرده و فرمود: رَبِّ لا تَذَرْ عَلَی الْأَرْضِ مِنَ الْکافِرِینَ دَیَّاراً* إِنَّکَ إِنْ تَذَرْهُمْ یُضِلُّوا عِبادَکَ وَ لا یَلِدُوا إِلَّا فاجِراً کَفَّاراً.
الصّادق (علیه السلام)- بَقِیَ نُوحٌ فِی قَوْمِهِ ثَلَاثَ مِائَهًِْ سَنَهًٍْ یَدْعُوهُمْ إِلَی اللَّهِ فَلَمْ یُجِیبُوهُ فَهَمَّ أَنْ یَدْعُوَ عَلَیْهِمْ فَوَافَاهُ عِنْدَ طُلُوعِ الشَّمْسِ اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ قَبِیْلٍ مِنْ قَبَائِلِ مَلَائِکَهًِْ سَمَاءِ الدُّنْیَا وَ هُمُ الْعُظَمَاءُ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ فَقَالَ لَهُمْ نُوحٌ مَا أَنْتُمْ فَقَالُوا نَحْنُ اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ قَبِیْلٍ مِنْ قَبَائِلِ مَلَائِکَهًِْ السَّمَاءِ الدُّنْیَا وَ إِنَّ غِلَظَ مَسِیرَهًِْ سَمَاءِ الدُّنْیَا خَمْسُمِائَهًِْ عَامٍ وَ مِنْ سَمَاءِ الدُّنْیَا إِلَی الدُّنْیَا مَسِیرَهًُْ خَمْسِمِائَهًِْ عَامٍ وَ خَرَجْنَا عِنْدَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ وَافَیْنَاکَ فِی هَذَا الْوَقْتِ فَنَسْأَلُکَ أَنْ لَا تَدْعُوَ عَلَی قَوْمِکَ قَالَ نُوحٌ أَجَّلْتُهُمْ ثَلَاثَمِائَهًِْ سَنَهًٍْ فَلَمَّا أَتَی عَلَیْهِمْ سِتُّمِائَهًِْ سَنَهًٍْ وَ لَمْ یُؤْمِنُوا هَمَّ أَنْ یَدْعُوَ عَلَیْهِمْ فَوَافَاهُ اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ قَبِیْلٍ مِنْ قَبَائِلِ مَلَائِکَهًِْ سَمَاءِ الثَّانِیَهًِْ فَقَالَ نُوحٌ (علیه السلام) مَنْ أَنْتُمْ قَالُوا نَحْنُ اثْنَا عَشَرَ أَلْفَ قَبِیْلٍ مِنْ قَبَائِلِ مَلَائِکَهًِْ سَمَاءِ الثَّانِیَهًِْ وَ غِلَظُ سَمَاءِ الثَّانِیَهًِْ مَسِیرَهًُْ خَمْسِمِائَهًِْ عَامٍ وَ مِنْ سَمَاءِ الثَّانِیَهًِْ إِلَی سَمَاءِ الدُّنْیَا مَسِیرَهًُْ خَمْسِمِائَهًِْ عَامٍ وَ غِلَظُ سَمَاءِ الدُّنْیَا مَسِیرَهًُْ خَمْسِمِائَهًِْ عَامٍ وَ مِنَ السَّمَاءِ الدُّنْیَا إِلَی الدُّنْیَا مَسِیرَهًُْ خَمْسِمِائَهًِْ عَامٍ خَرَجْنَا عِنْدَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ وَافَیْنَاکَ ضَحْوَهًًْ نَسْأَلُکَ أَنْ لَا تَدْعُوَ عَلَی قَوْمِکَ فَقَالَ نُوحٌ (علیه السلام) قَدْ أَجَّلْتُهُمْ ثَلَاثَمِائَهًِْ سَنَهًٍْ فَلَمَّا أَتَی عَلَیْهِمْ تِسْعُمِائَهًِْ سَنَهًٍْ وَ لَمْ یُؤْمِنُوا هَمَّ أَنْ یَدْعُوَ عَلَیْهِمْ فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَنَّهُ لَنْ یُؤْمِنَ مِنْ قَوْمِکَ إِلَّا مَنْ قَدْ آمَنَ فَلا تَبْتَئِسْ بِما کانُوا یَفْعَلُونَ فَقَالَ نُوحٌ رَبِّ لا تَذَرْ عَلَی الْأَرْضِ مِنَ الْکافِرِینَ دَیَّاراً إِنَّکَ إِنْ تَذَرْهُمْ یُضِلُّوا عِبادَکَ وَ لا یَلِدُوا إِلَّا فاجِراً کَفَّاراً.
امام صادق (علیه السلام)- نوح (علیه السلام) در میان قومش سیصدسال باقی ماند و آنها را به‌سوی خدا دعوت کرد ولی دعوت او را اجابت نکردند؛ از این‌رو تصمیم گرفت آنها را نفرین کند. هنگام طلوع خورشید دوازده‌هزار گروه از انواع فرشتگان آسمان دنیا نزد او آمدند و آنها بزرگان ملائکه بودند. نوح (علیه السلام) به آنها گفت: «شما چه کسانی هستید»؟ گفتند: «ما دوازده‌هزار گروه از انواع فرشتگان آسمان دنیا هستیم و پهنای مسافت آسمان دنیا [راه] پانصد سال است و از آسمان دنیا تا دنیا مسافت پانصد سال است و ما هنگام طلوع خورشید خارج شدیم و در این وقت نزد تو آمدیم و از تو درخواست می‌کنیم که قومت را نفرین نکنی». نوح (علیه السلام) گفت: «سیصدسال به آنها مهلت دادم». هنگامی‌که ششصد سال تمام شد و آنها ایمان نیاوردند، نوح (علیه السلام) تصمیم گرفت که آنها را نفرین کند. دوازده‌هزار گروه از انواع فرشتگان آسمان دوّم نزد او آمدند. نوح (علیه السلام) گفت: «شما چه کسانی هستید»؟ گفتند: «ما دوازده هزار گروه از انواع فرشتگان آسمان دوّم هستیم و پهنای آسمان دوّم، مسافت پانصد سال است و از آسمان دوّم تا آسمان دنیا مسافت پانصد سال است و پهنای آسمان دنیا مسافت پانصد سال است و از آسمان دنیا تا دنیا مسافت پانصد سال است. هنگام طلوع آفتاب خارج شدیم و هنگام بلندشدن روز و بالاآمدن خورشید نزد تو آمدیم. از تو درخواست می‌کنیم که قومت را نفرین نکنی». نوح (علیه السلام) گفت: «به آنها سیصد سال مهلت دادم». هنگامی‌که نهصد سال تمام شد و ایمان نیاوردند، تصمیم گرفت آنها را نفرین کند؛ پس خدای عزّوجلّ نازل فرمود: که «جز آنها که [تاکنون] ایمان آورده‌اند، دیگر هیچ‌کس از قوم تو ایمان نخواهد آورد! پس، از کارهایی که می‌کردند، غمگین مباش»! نوح گفت: «پروردگارا! هیچ‌کس از کافران را بر روی زمین باقی مگذار! چرا که اگر آنها را باقی بگذاری، بندگانت را گمراه می‌کنند و جز نسلی فاجر و کافر به دنیا نمی‌آورند.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ حَنَانِ‌بْنِ‌سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ قَال قُلْتُ لِأَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) أَ رَأَیْتَ نُوحاً (علیه السلام) حِینَ دَعَا عَلَی قَوْمِهِ فَقَالَ رَبِّ لا تَذَرْ عَلَی الْأَرْضِ مِنَ الْکافِرِینَ دَیَّاراً إِنَّکَ إِنْ تَذَرْهُمْ یُضِلُّوا عِبادَکَ وَ لا یَلِدُوا إِلَّا فاجِراً کَفَّاراً قَالَ (علیه السلام) عَلِمَ أَنَّهُ لَا یَنْجُبُ مِنْ بَیْنِهِمْ أَحَدٌ قَالَ قُلْتُ وَ کَیْفَ عَلِمَ ذَلِکَ قَالَ أَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ أَنَّهُ لَنْ یُؤْمِنَ مِنْ قَوْمِکَ إِلَّا مَنْ قَدْ آمَنَ فَعِنْدَ هَذَا دَعَا عَلَیْهِمْ بِهَذَا الدُّعَاءِ.
امام باقر (علیه السلام)- حنان‌بن‌سدیر گوید: به امام باقر (علیه السلام) عرض کردم: «نظر شما درباره‌ی این آیه: رَّبِّ لَا تَذَرْ عَلَی الْأَرْضِ مِنَ الْکَافِرِینَ دَیَّارًا * إِنَّکَ إِن تَذَرْهُمْ یُضِلُّوا عِبَادَکَ وَلَا یَلِدُوا إِلَّا فَاجِرًا کَفَّارًا چیست؟ آن هنگام که نوح (علیه السلام) علیه قوم خویش دعا کرد»؟ حضرت فرمود: «هیچ‌کس از آنان صاحب فرزند نمی شد». عرض کردم: «از کجا به این امر آگاهی یافت»؟ فرمود: «خداوند به وی وحی کرد که دیگر هیچ‌کس به تو ایمان نخواهد آورد، و تنها آنانی که به تو ایمان آورده‌اند، بر ایمان خویش خواهند ماند. در این هنگام نوح (علیه السلام) علیه آنها دعا کرد».
الباقر (علیه السلام)- لَمَّا دَعَا نُوحٌ (علیه السلام) رَبَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلَی قَوْمِهِ أَتَاهُ إِبْلِیسُ لَعَنَهُ اللَّهُ فَقَالَ یَا نُوحُ إِنَّ لَکَ عِنْدِی یَداً أُرِیدُ أَنْ أُکَافِئَکَ عَلَیْهَا فَقَالَ نُوحٌ وَ اللَّهِ إِنِّی لَبَغِیضٌ إِلَیَّ أَنْ یَکُونَ لَکَ عِنْدِی یَدٌ فَمَا هِیَ قَالَ بَلَی دَعَوْتَ اللَّهَ عَلَی قَوْمِکَ فَأَغْرَقْتَهُمْ فَلَمْ یَبْقَ أَحَدٌ أُغْوِیهِ فَأَنَا مُسْتَرِیحٌ حَتَّی یَنْشَأَ قَرْنٌ آخَرُ فَأُغْوِیَهُمْ فَقَالَ لَهُ نُوحٌ مَا الَّذِی تُرِیدُ أَنْ تُکَافِئَنِی بِهِ قَالَ لَهُ اذْکُرْنِی فِی ثَلَاثَهًِْ مَوَاطِنَ فَإِنِّی أَقْرَبَ مَا أَکُونُ إِلَی الْعَبْدِ إِذَا کَانَ فِی إِحْدَاهُنَّ اذْکُرْنِی إِذَا غَضِبْتَ وَ اذْکُرْنِی إِذَا حَکَمْتَ بَیْنَ اثْنَیْنِ وَ اذْکُرْنِی إِذَا کُنْتَ مَعَ امْرَأَهًٍْ خَالِیاً لَیْسَ مَعَکُمَا أَحَدٌ.
امام باقر (علیه السلام)- پس از اینکه نوح (علیه السلام) درباره‌ی امّتش نفرین کرد شیطان آمد و گفت: «تو به من احسانی کرده‌ای می‌خواهم عوض آن را بدهم». نوح (علیه السلام) فرمود: «پناه بر خدا که من به تو خدمتی کرده باشم، چه احسانی به تو کرده‌ام»؟ گفت: «آری تو نفرین کردی خدا قومت را غرق کرد و دیگر کسی نماند که من رنج گمراه‌کردنش را تحمّل کنم، و تا قرن بعدی بیاید من راحتم». حضرت نوح (علیه السلام) فرمود: «اینک چه پاداشی می‌خواهی بدهی»؟ گفت: «مرا در سه جا یاد کن که در این سه مورد من از هر وقت به انسان نزدیکترم: وقت غضب، هنگام حکم بین دو نفر، و موقعی‌که با زن نامحرمی نشسته‌ای و دیگری نیست».
الصّادق (علیه السلام)- وَ لَبِثَ نُوحٌ فِی قَوْمِهِ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِینَ عاماً یَدْعُوهُمْ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَیَهْزَءُونَ بِهِ وَ یَسْخَرُونَ مِنْهُ فَلَمَّا رَأَی ذَلِکَ مِنْهُمْ دَعَا عَلَیْهِمْ فَقَالَ رَبِّ لَا تَذَرْ عَلَی الْأَرْضِ مِنَ الْکافِرِینَ دَیَّاراً إِنَّکَ إِنْ تَذَرْهُمْ یُضِلُّوا عِبَادَکَ وَ لَا یَلِدُوا إِلَّا فَاجِراً کَفَّاراً.
امام صادق (علیه السلام)- نوح (علیه السلام) نهصدوپنجاه سال در میان قوم خویش بود و آنان را به‌سوی خداوند عزّوجلّ فرامی‌خواند و ایشان او را مسخره می‌کردند و به تمسخر می کشیدند. لذا علیه آنان دعا کرد و فرمود: رَّبِّ لَا تَذَرْ عَلَی الْأَرْضِ مِنَ الْکَافِرِینَ دَیَّارًا * إِنَّکَ إِن تَذَرْهُمْ یُضِلُّوا عِبَادَکَ وَلَا یَلِدُوا إِلَّا فَاجِرًا کَفَّارًا.