آیه ۳ - سوره تحریم

آیه وَ إِذْ أَسَرَّ النَّبِيُّ إِلى بَعْضِ أَزْواجِهِ حَدِيثاً فَلَمّا نَبَّأَتْ بِهِ وَ أَظْهَرَهُ اللهُ عَلَيْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ فَلَمّا نَبَّأَها بِهِ قالَتْ مَنْ أَنْبَأَكَ هذا قالَ نَبَّأَنِيَ الْعَلِيمُ الْخَبِيرُ [3]

[به خاطر بياوريد] هنگامى را كه پيامبر يكى از رازهاى خود را به بعضى از همسرانش گفت، ولى هنگامى‌كه وى آن را [نزد يكى ديگر از همسران پيامبر] افشا كرد و خداوند پيامبرش را از آن آگاه‌ ساخت، [پيامبر] قسمتى از آن را بازگو كرد و از قسمت ديگر خوددارى ‌نمود [تا او شرمنده‎ نشود]؛ ولى هنگامى‌كه پيامبر همسرش را از آن خبر داد، او گفت: «چه كسى تو را از اين راز آگاه‌ ساخت»؟! فرمود: «خداوند دانا و آگاه مرا باخبر ساخت»!

[به خاطر بیاورید] هنگامی را که پیامبر یکی از رازهای خود را به بعضی از همسرانش گفت، ولی هنگامی‌که وی آن را [نزد یکی دیگر از همسران پیامبر] افشا کرد و خداوند پیامبرش را از آن آگاه ساخت

۱ -۱
(تحریم/ ۳)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) تَزَوَّجَ بِالْحُرَّهًِْ مُتْعَهًًْ فَاطَّلَعَ عَلَیْهِ بَعْضُ نِسَائِهِ فَاتَّهَمَتْهُ بِالْفَاحِشَهًِْ فَقَالَ إِنَّهُ لِی حَلَالٌ إِنَّهُ نِکَاحٌ بِأَجَلٍ فَاکْتُمِیهِ فَأَطْلَعَتْ عَلَیْهِ بَعْضَ نِسَائِهِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امام باقر (علیه السلام) فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با حُرّه ازدواج موقّت کرد و یکی از زنانش از آن آگاه شد و او را به فحشاء متّهم کرد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آن برای من حلال است؛ چون عقد موقّت است؛ پس آن را مخفی دار». ولی او بعضی از همسرانش را از آن آگاه کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸۴
وسایل الشیعهًْ، ج۲۱، ص۱۰/ خلاصهًْ الإیجاز، ص۲۴
۱ -۲
(تحریم/ ۳)

الصّادق (علیه السلام)- وَ إِذْ أَسَرَّ النَّبِیُّ إِلی بَعْضِ أَزْواجِهِ حَدِیثاً هِیَ حَفْصَهًُْ قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) کَفَرَتْ فِی قَوْلِهَا مَنْ أَنْبَأَکَ هذا.

امام صادق (علیه السلام)- وَ إِذْ أَسَرَّ النَّبِیُّ إِلی بَعْضِ أَزْواجِهِ حَدِیثاً، او حفصه است. و با گفتن مَنْ أَنْبَأَکَ هذا کافر شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸۴
بحارالأنوار، ج۲۲، ص۲۴۶/ الصراط المستقیم، ج۳، ص۱۶۸
۱ -۳
(تحریم/ ۳)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- عَنْ عُبَیْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌عَبَّاسٍ قَال: وَجَدَتْ حَفْصَهًُْ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَعَ أُمِّ إِبْرَاهِیمَ فِی یَوْمِ عَائِشَهًَْ فَقَالَتْ لَأُخْبِرَنَّهَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) اکْتُمِی ذَلِکِ وَ هِیَ عَلَیَّ حَرَامٌ فَأَخْبَرَتْ حَفْصَهًُْ عَائِشَهًَْ بِذَلِکَ فَأَعْلَمَ اللَّهُ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) فَعَرَّفَ حَفْصَهًَْ أَنَّهَا أَفْشَتْ سِرَّهُ فَقَالَتْ لَهُ مَنْ أَنْبَأَکَ هذا قالَ نَبَّأَنِیَ الْعَلِیمُ الْخَبِیرُ فَآلَی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْ نِسَائِهِ شَهْراً فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ اسْمُهُ إِنْ تَتُوبا إِلَی اللهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُکُما قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) فَسَأَلْتُ عُمَرَ‌بْنَ‌الْخَطَّابِ مَنِ اللَّتَانِ تَظَاهَرَتَا عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ حَفْصَهًُْ وَ عَائِشَهًُْ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- حفصه، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را در روز عایشه با امّ ابراهیم دید و گفت: «حتماً به وی خواهم گفت». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «این امر را کتمان کن که وی بر من حرام است». حفصه، عایشه را از این امر مطّلع ساخت و خداوند پیامبر (صلی الله علیه و آله) را باخبر ساخت. پس پیامبر (صلی الله علیه و آله) فهمید که حفصه راز او را فاش کرده است. پس حفصه به ایشان گفت: مَنْ أَنْبَأَکَ هذا قالَ نَبَّأَنِیَ الْعَلِیمُ الخَبِیرُ پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) یک ماه از زنان خویش فاصله گرفت و خداوند عزّوجلّ این آیه را نازل کرد: اگر شما [همسران پیامبر] از کار خود توبه کنید [به نفع شماست، زیرا] دل‌هایتان از حق منحرف گشته. (تحریم/۴) ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) گفت: از عمربن‌خطاب پرسیدم: «کدام دو زن هستند که علیه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به همدیگر کمک کردند»؟ گفت: «حفصه و عایشه».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸۴
بحارالأنوار، ج۲۲، ص۲۴۱/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۲۷ و المناقب، ج۳، ص۷۶ و نورالثقلین؛ «بتفاوت»
۱ -۴
(تحریم/ ۳)

علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَالَ عَلِیُّ‌بْنُ‌إبْرَاهیمَ (رحمة الله علیه) ... وَ إِذْ أَسَرَّ النَّبِیُّ إِلی بَعْضِ أَزْواجِهِ حَدِیثاً فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ أی أخبرت به وَ أَظْهَرَهُ اللهُ یَعْنِی أَظْهَرَ اللَّهُ نَبِیَّهُ عَلَی مَا أَخْبَرَتْ بِهِ وَ مَا هَمُّوا بِهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ أَیْ أَخْبَرَهَا وَ قَالَ لِمَ أَخْبَرْتِ بِمَا أَخْبَرْتُکِ وَ قَوْلُهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ قَالَ لِمَ یُخْبِرُهُمْ بِمَا عَلِمَ مِمَّا هَمُّوا بِهِقالَتْ مَنْ أَنْبَأَکَ هذا قالَ نَبَّأَنِیَ الْعَلِیمُ الْخَبِیر.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) می‌گوید: وَ إِذْ أَسَرَّ النَّبِیُّ إِلَی بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِیثًا فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ؛ یعنی دیگران را از آن آگاه ساخت. وَ أَظْهَرَهُ اللهُ عَلَیْهِ یعنی خداوند پیامبر خویش (صلی الله علیه و آله) را از فاش‌کردن آن راز و تصمیم بر قتل وی باخبر نمود. عَرَّفَ بَعْضَهُ منظور این است که وی را آگاه کرد». و فرمود: «چرا آن چیزی را که به تو گفتم، برای دیگران فاش کردی»؟ وَ أَعْرَضَ عَن بَعْضٍ آن‌ها را از باخبرشدن خود نسبت به تصمیم آن‌ها بر قتل او آگاه نکرد». گفت: «چه کسی شما را آگاه نمود؟ فرمود: نَبَّأَنِیَ الْعَلِیمُ الخَبِیرُ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸۴
القمی، ج۲، ص۳۷۶

[پیامبر] قسمتی از آن را بازگو کرد و از قسمت دیگر خودداری نمود [تا او شرمنده‎ نشود]

۲ -۱
(تحریم/ ۳)

الصّادق (علیه السلام)- أَعْظِمُوا أَقْدَارَکُمْ بِالتَّغَافُلِ فَقَدْ قَالَ اللَّهُ عزّوجلّ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ.

امام صادق (علیه السلام)- با به غفلت‌زدن خود [نسبت به خطای دیگران] شخصیّت و بزرگواری خود را بیشتر کنید؛ خدای عزّوجلّ فرمود: عَرَّفَ بَعْضَهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸۶
مستدرک الوسایل، ج۹، صس۱۵۹/ شرح نهج البلاغهًْ، ج۲۰، ص۲۶۴
بیشتر