آیه ۸ - سوره تحریم

آیه يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسى رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ يُدْخِلَكُمْ جَنّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ يَوْمَ لايُخْزِي اللهُ النَّبِيَّ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ يَسْعى بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنا أَتْمِمْ لَنا نُورَنا وَ اغْفِرْ لَنا إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ [8]

اى كسانى‌كه ايمان آورده‌ايد! به‌سوى خدا توبه كنيد، توبه‌اى خالص؛ اميد است [با اين كار] پروردگارتان گناهانتان را ببخشد و شما را در باغ‌هايى بهشتى كه نهرها از پاى درختانش جارى است وارد كند، در آن روزى كه خداوند پيامبر و كسانى را كه با او ايمان آوردند خوار نمى‌كند؛ اين درحالى است كه نورشان پيشاپيش آنان و از سوى راستشان در حركت ‌است، و مى‌گويند: «پروردگارا! نورِ ما را كامل ‌كن و ما را ببخش كه تو بر هرچيز توانايى».

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! به‌سوی خدا توبه کنید، توبه‌ای خالص

۱ -۱
(تحریم/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) مَا مَعْنَی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَصُوحاً قَالَ هُوَ الذَّنْبُ الَّذِی لَا یَعُودُ فِیهِ أَبَداً قُلْتُ وَ أَیُّنَا لَمْ یَعُدْ فَقَالَ یَا أَبَامُحَمَّدٍ (علیه السلام)إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ مِنْ عِبَادِهِ الْمُفَتَّنَ التَّوَّابَ.

امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا پرسیدم، فرمود: «همان گناهی که به هیچ وجه به آن باز نمی‌گردد». عرض کردم: «کدام‌یک از ما [به گناه] باز نگشته است»؟ فرمود: «ای ابامحمّد (صلی الله علیه و آله)! خداوند از میان بندگان خویش، بنده‌ی مُفَتَّن (کسی که به سراغ گناهان میرود) و توبه‌کننده را دوست دارد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۹۶
الکافی، ج۲، ص۴۳۲/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۶، ص۸۰/ مستدرک الوسایل، ج۱۲، ص۱۲۸؛ «بتفاوت لفظی»/ بحارالأنوار، ج۶، ص۳۹/ الزهد، ص۷۲/ القمی، ج۲، ص۳۷۷/ البرهان/ نورالثقلین
۱ -۲
(تحریم/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام)فِی قَوْلِ اللَّهِ عزّوجلّ تُوبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَصُوحاً قَالَ هُوَ صَوْمُ یَوْمِ الْأَرْبِعَاءِ وَ الْخَمِیسِ وَ الْجُمُعَهًِْ.

امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند عزّوجلّ: تُوبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا پرسیدم. و ایشان فرمود: «منظور، روزه روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه و جمعه است». ابن بابویه می‌گوید: «منظور آن است که این روزها را روزه بگیرد و سپس توبه کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۹۸
وسایل الشیعهًْ، ج۱۶، ص۷۸/ بحارالأنوار، ج۶، ص۲۲/ معانی الأخبار، ص۱۷۴/ نورالثقلین/ البرهان؛ «صوموا» بدل «صوم»
۱ -۳
(تحریم/ ۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- بَابُ التَّوْبَهًِْ مَفْتُوحٌ لِمَنْ أَرَادَهَا فتوُبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِذا عاهَدْتُمْ فَمَا زَالَتْ نِعْمَهًٌْ وَ لَا نَضَارَهًُْ عَیْشٍ إِلَّا بِذُنُوبٍ اجْتَرَحُوا إِنَّ اللهَ لَیْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ وَ لَوْ أَنَّهُمُ اسْتَقْبَلُوا ذَلِکَ بِالدُّعَاءِ وَ الْإِنَابَهًِْ لَمَا تَنْزِلُ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذَا نَزَلَتْ بِهِمُ النِّقَمُ وَ زَالَتْ عَنْهُمُ النِّعَمُ فَزِعُوا إِلَی اللَّهِ عزّوجلّ بِصِدْقٍ مِنْ نِیَّاتِهِمْ وَ لَمْ یُهِنُوا وَ لَمْ یُسْرِفُوا لَأَصْلَحَ اللَّهُ لَهُمْ کُلَّ فَاسِدٍ وَ لَرَدَّ عَلَیْهِمْ کُلَّ صَالِحٍ.

امام علی (علیه السلام)- در توبه باز است برای کسی که بخواهد، توُبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ. به عهد خویش وفادار باشید. نعمت از دست نمی‌رود و زندگی خویش پایان نمی‌پذیرد مگر با گناهانی که مرتکب می‌شوند. إِنَّ اللهَ لَیْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ اگر آن‌ها پیشگیری‌کنند این بلاها با دعا و انابه به‌سوی خدا نازل نخواهد شد، اگر زمانی‌که بلا نازل شد و نعمت از میان رفت پناه به خدا آورند با نیّت پاک و سستی نکنند و اسراف نورزند خداوند هر فاسدی از آن‌ها را اصلاح می‌نماید و هر خوبی را به آن‌ها برمی‌گرداند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۹۸
بحارالأنوار، ج۱۰، ص۱۰۲/ بحارالأنوار، ج۷۰، ص۳۵۰/ نورالثقلین؛ «و أوفوا بالعهد إذا ... الی آخر» محذوف
۱ -۴
(تحریم/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُعَاوِیَهًَْ‌بْنِ‌وَهْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَقُول إِذَا تَابَ الْعَبْدُ تَوْبَهًْ نَصُوحاً أَحَبَّهُ اللَّهُ فَسَتَرَ عَلَیْهِ فَقُلْتُ وَ کَیْفَ یَسْتُرُ عَلَیْهِ قَالَ یُنْسِی مَلَکَیْهِ مَا کَانَا یَکْتُبَانِ عَلَیْهِ وَ یُوحِی اللَّهُ إِلَی جَوَارِحِهِ وَ إِلَی بِقَاعِ الْأَرْضِ أَنِ اکْتُمِی عَلَیْهِ ذُنُوبَهُ فَیَلْقَی اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ حِینَ یَلْقَاهُ وَ لَیْسَ شَیْءٌ یَشْهَدُ عَلَیْهِ بِشَیْءٍ مِنَ الذُّنُوبِ.

امام صادق (علیه السلام)- معاویه‌بن‌وهب گوید: شنیدم که امام صادق (علیه السلام) می‌فرمود: اگر بنده، توبه‌ای خالصانه کند، خداوند وی را دوست می‌دارد و در دنیا و آخرت گناهان وی را خواهد پوشاند. عرض کردم: «چگونه می‌پوشاند»؟ فرمود: «گناهانی را که دو فرشته وی نوشته بودند از یاد آن‌ها خواهد برد و به اعضا و جوارح وی وحی می‌کند که گناهان وی را پنهان کنید و به سرزمین‌ها وحی می‌کند که گناهانی را که بر روی شما مرتکب می‌شد، کتمان کنید؛ بنابراین درحالی خداوند را ملاقات می‌کند که چیزی نیست که به گناهان وی شهادت دهد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۹۸
الکافی، ج۲، ص۴۳۶/ نورالثقلین/ البرهان
۱ -۵
(تحریم/ ۸)

السّجّاد (علیه السلام)- أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبَادِکَ بَاباً إِلَی عَفْوِکَ، وَ سَمَّیْتَهُ التَّوْبَهًَْ، وَ جَعَلْتَ عَلَی ذَلِکَ الْبَابِ دَلِیلًا مِنْ وَحْیِکَ لِئَلَّا یَضِلُّوا عَنْهُ، فَقُلْتَ تَبَارَکَ اسْمُکَ تُوبُوا إِلَی اللهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسی رَبُّکُمْ أَنْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ یَوْمَ لا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ، نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ، یَقُولُونَ: رَبَّنا أَتْمِمْ لَنا نُورَنا، وَ اغْفِرْ لَنا، إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ. فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِکَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَهًْ الدَّلِیلِ.

امام سجّاد (علیه السلام)- تویی آنکه برای بندگانت دری به‌سوی عفوت گشوده‌ای، و آن را توبه و بازگشت نامیده‌ای، و بر آن در از وحی و پیغام خود راهنمایی قرارداده‌ای تا از آن گمراه نشوند، پس تو خود که نامت جاوید [یا دارای برکت و احسان] است فرموده‌ای: تُوبُوا الَی اللهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسی رَبُّکُمْ انْ یُکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ یُدْخِلَکُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ، یَوْمَ لا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ وَ الَّذینَ امَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ ایْدیهِمْ وَ بِایْمانِهِمْ یَقُولُونَ: رَبَّنا اتْمِمْ لَنا نُورَنا، وَ اغْفِرْ لَنا، انَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ؛ پس بعد از گشودن در و بپا داشتن راهنما عذر و بهانه کسی‌که از آمدن به آن منزل و جایگاه (بهشت جاوید، با جور بودن وسایل) غافل و بی‌خبر باشد چیست؟

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۹۸
إقبال الأعمال، ص۲۴۸/ بحارالأنوار، ج۹۵، ص۱۷۲؛ «تبارک اسمک» محذوف و «یوم لایخزی الله ... کل شی قدیر» محذوف
۱ -۶
(تحریم/ ۸)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ أَحْمَدَ‌بْنِ‌هِلَالٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ الْأَخِیرَ (علیه السلام) عَنِ التَّوْبَهًْ النَّصُوحِ مَا هِیَ فَکَتَبَ (علیه السلام) أَنْ یَکُونَ الْبَاطِنُ کَالظَّاهِرِ وَ أَفْضَلَ مِنْ ذَلِکَ.

امام رضا (علیه السلام)- احمدبن‌هلال گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی توبه خالصانه پرسیدم، برایم مرقوم فرمود: «باطن، باید مانند ظاهر گردد، بلکه از آن بهتر باشد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۹۸
نورالثقلین/ البرهان
۱ -۷
(تحریم/ ۸)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ‌بْنِ‌حَمَّادٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ: إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) صَعِدَ الْمِنْبَرَ بِالْکُوفَهًْ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَ الذُّنُوبَ ثَلَاثَهًْ ... أَمَّا الذَّنْبُ الثَّالِثُ فَذَنْبٌ سَتَرَهُ اللَّهُ عَلَی عَبْدِهِ وَ رَزَقَهُ التَّوْبَهًَْ فَأَصْبَحَ خَاشِعاً مِنْ ذَنْبِهِ رَاجِیاً لِرَبِّهِ فَنَحْنُ لَهُ کَمَا هُوَ لِنَفْسِهِ نَرْجُو لَهُ الرَّحْمَهًَْ وَ نَخَافُ عَلَیْهِ الْعِقَابَ.

امام علی (علیه السلام)- عبدالرّحمان‌بن‌حمّاد از برخی شیعیان نقل کرده است که امام علی (علیه السلام) فرمود: ای مردم گناهان بر سه گونه‌اند. ... امّا گناه سوّم گناهی است که خداوند بر خلقش پنهان داشته، و توبه از آن را بر گنهکار روزی کرده، و به وضعی درآمده که از گناهش بیمناک و به پروردگارش امیدوار است، پس ما برای او (یعنی این شخص گنهکار) همان حال را داریم که خودش آن حال را برای خود دارد؛ امید رحمت برای او داریم، و از عذاب نیز بر او بیمناکیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۹۸
الکافی، ج۲، ص۴۴۳/ نورالثقلین
۱ -۸
(تحریم/ ۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ مَعَاذُ‌بْنُ‌جَبَلٍ: یَا رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و آله) مَا التَّوْبَهًُْ النَّصُوحُ؟ فَقَالَ: أَنْ یَتُوبَ التَّائِبُ ثُمَّ لَا یَرْجِعَ فِی ذَنْبٍ کَمَا لَا یَعُودُ اللَّبَنُ إِلَی الضَّرْعِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- معاذبن‌جبل گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! توبه نصوح چیست»؟ فرمود: «اینکه توبه‌کننده توبه کند و به‌سوی گناهی برنگردد همانگونه که شیر به پستان حیوان برنمی‌گردد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۰۰
بحرالعرفان، ج۱۶، ص۹۲

در آن روزی که خداوند پیامبر و کسانی را که با او ایمان آوردند خوار نمی‌کند؛ این درحالی است که نورشان پیشاپیش آنان و از سوی راستشان درحرکت است، و می‌گویند: «پروردگارا! نورِ ما را کامل کن و ما را ببخش که تو بر هرچیز توانایی

۲ -۱
(تحریم/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- یَوْمَ لا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ یَعْنِی أُولَئِکَ الْمُؤْمِنِین.

امام صادق (علیه السلام)- یَوْمَ لَا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعَی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمَانِهِمْ یعنی، همان مؤمنین.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۰۰
الکافی، ج۵، ص۱۳/ تهذیب الأحکام، ج۶، ص۱۲۹/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۵، ص۳۶
۲ -۲
(تحریم/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ صَالِحِ‌بْنِ‌سَهْلٍ الْهَمْدَانِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ فِی قَوْلِ اللَّهِ ... نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ قَالَ أَئِمَّهًُْ الْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ نُورُهُمْ یَسْعَی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمَانِهِمْ حَتَّی یَنْزِلُوا مَنَازِلَهُمْ فِی الْجَنَّهًِْ.

امام صادق (علیه السلام)- صالح‌بن‌سهل همدانی گوید: شنیدم که امام صادق (علیه السلام) در مرد قول خداوند متعال نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ فرمود: «آن‌ها امام‌های مؤمنین هستند که نور آن‌ها از جلو و اطرافشان می‌درخشد تا وارد منزل‌های خود در بهشت می‌شوند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۰۰
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۰۴/ القمی، ج۲، ص۳۷۸/ نورالثقلین؛ «بتفاوت لفظی»/ البرهان؛ «بتفاوت لفظی»
۲ -۳
(تحریم/ ۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَبُوخَالِدٍ الْکَابُلِیُّ عَنِ الْبَاقِر (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ فَآمِنُوا بِاللهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا یَا أَبَا خَالِدٍ النُّورُ وَ اللَّهِ الْأَئِمَّهًُْ (علیهم السلام) مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) قَوْلُهُ أَتْمِمْ لَنا نُورَنا أَلْحِقْ بِنَا شِیعَتَنَا.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابوخالد کابلی از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است که در مورد قول خداوند متعال حال که چنین است، به خدا و رسول او و نوری که نازل کرده‌ایم ایمان بیاورید. (تغابن/۸) فرمود: نور به‌خدا قسم ائمه (علیهم السلام) از آل محمّدند (صلی الله علیه و آله) این آیه که می‌فرماید: أَتْمِمْ لَنا نُورَنا یعنی شیعیان ما را به ما ملحق نما.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۰۰
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۱۵/ المناقب، ج۳، ص۸۱
۲ -۴
(تحریم/ ۸)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- یَوْمَ لا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ لَا یُعَذِّبُ اللَّهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ لَا یُعَذِّبُ عَلِیَّ‌بْنَ‌أَبِیطَالِبٍ وَ فَاطِمَهًَْ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیهم السلام) وَ حَمْزَهًَْ وَ جَعْفَراً نُورُهُمْ یَسْعی یُضِیءُ عَلَی الصِّرَاطِ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) مِثْلَ الدُّنْیَا سَبْعِینَ مَرَّهًًْ فَیَسْعَی نُورُهُمْ بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ یَسْعَی عَنْ أَیْمَانِهِمْ وَ هُمْ یَتَّبِعُونَهَا فَیَمْضِی أَهْلُ بَیْتِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلُهُ زُمْرَهًًْ عَلَی الصِّرَاطِ مِثْلَ الْبَرْقِ الْخَاطِفِ ثُمَّ قَوْمٌ مِثْلَ الرِّیحِ ثُمَّ قَوْمٌ مِثْلَ عَدْوِ الْفَرَسِ ثُمَّ یَمْضِی قَوْمٌ مِثْلَ الْمَشْیِ ثُمَّ قَوْمٌ مِثْلَ الْحَبْوِ ثُمَّ قَوْمٌ مِثْلَ الزَّحْفِ وَ یَجْعَلُهُ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ عَرِیضاً وَ عَلَی الْمُذْنِبِینَ دَقِیقاً قَالَ اللَّهُ تَعَالَی یَقُولُونَ رَبَّنا أَتْمِمْ لَنا نُورَنا حَتَّی نَجْتَازَ بِهِ عَلَی الصِّرَاطِ قَالَ فَیَجُوزُ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی هَوْدَجٍ مِنَ الزُّمُرُّدِ الْأَخْضَرِ وَ مَعَهُ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) عَلَی نَجِیبٍ مِنَ الْیَاقُوتِ الْأَحْمَرِ حَوْلَهَا سَبْعُونَ أَلْفَ حَوْرَاءَ کَالْبَرْقِ اللَّامِعِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- یَوْمَ لَا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ خداوند محمّد (صلی الله علیه و آله) را عذاب نمی‌دهد. وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ و علیّ‌بن‌ابیطالب و فاطمه و حسن و حسین (علیهم السلام) و حمزه (رحمة الله علیه) و جعفر (رحمة الله علیه) را عذاب نمی‌دهد. نُورُهُمْ یَسْعَی، صراط را برای علی (علیه السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) هفتاد برابر بیشتر از دنیا روشن‌تر می‌نماید. پس نور آن‌ها در پیشاپیش و در سمت راست آنان می‌شتابد و آنان نیز آن را دنبال می‌کنند؛ پس اوّلین بار اهل بیت (علیهم السلام) مانند برق تند و تیز از صراط می‌گذرند. سپس گروهی مانند باد از آن می‌گذرند، سپس گروهی باسرعت دویدن اسب از آن می‌گذرند، سپس گروهی با سرعت دویدن مرد از آن می‌گذرند، سپس گروهی با سرعتی معادل راه‌رفتن از آن می‌گذرند، سپس گروهی با سرعتی معادل چهار دست و پا رفتن کودک از آن می‌گذرند، سپس گروهی با سرعتی معادل خزیدن از آن می‌گذرند، و خداوند آن را برای مسلمین پهن و گسترده می‌کند، و برای گناهکاران باریک می‌کند. خداوند سبحان می‌فرماید: یَقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا تا اینکه به‌واسطه‌ی آن، از صراط بگذریم. گفت: «امیرالمؤمنین (علیه السلام) بر روی کجاوه‌ای از زمرّد سبز رنگ از آن می‌گذرد و همراه ایشان فاطمه (سلام الله علیها) بر روی اسبی از یاقوت قرمز که در اطراف وی هفتاد هزار حور بهشتی که به سان برق درخشنده هستند، از آن می‌گذرد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۰۰
بحارالأنوار، ج۸، ص۶۷/ بحارالأنوار، ج۳۹، ص۲۰۱/ البرهان؛ «بتفاوت لفظی»/ المناقب، ج۲، ص۱۵۵؛ «الجثو» بدل «الحبو»
۲ -۵
(تحریم/ ۸)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قَرَأَ ابْنُ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) الْآیَهًَْ وَ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ أَصْحَابُهُ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- علی (علیه السلام) و یاران او در معیّت پیامبر (صلی الله علیه و آله) به بهشت می‌روند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۰۲
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۲۲/ کشف الیقین، ص۳۷۰/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۵۰/ بحارالأنوار، ج۳۹، ص۲۲۱/ المناقب، ج۳، ص۲۲۷
۲ -۶
(تحریم/ ۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یَوْمَ لا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ فَمَنْ کَانَ لَهُ نُورٌ یَوْمَئِذٍ نَجَا وَ کُلُّ مُؤْمِنٍ لَهُ نُور.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- لَا یُخْزِی اللهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ یَسْعَی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمَانِهِمْ، هرکس در آن روز دارای نوری باشد، نجات خواهد یافت، و هر مؤمن نوری دارد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۰۲
القمی، ج۲، ص۳۷۸/ البرهان/ نورالثقلین
۲ -۷
(تحریم/ ۸)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی السَّمَاءِ وَ صِرْتُ أَنَا وَ جَبْرَئِیلُ إِلَی السَّمَاءِ السَّابِعَهًِْ قَالَ جَبْرَئِیلُ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) هَذَا مَوْضِعِی ثُمَّ زُخَّ بِی فِی النُّورِ زَخَّهًًْ فَإِذَا أَنَا بِمَلَکٍ مِنْ مَلَائِکَهًِْ اللَّهِ تَعَالَی فِی صُورَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) اسْمُهُ عَلِیٌّ سَاجِدٌ تَحْتَ الْعَرْشِ یَقُولُ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِعَلِیٍّ (علیه السلام) وَ ذُرِّیَّتِهِ وَ مُحِبِّیهِ وَ أَشْیَاعِهِ وَ أَتْبَاعِهِ وَ الْعَنْ مُبْغِضِیهِ وَ أَعَادِیَهُ وَ حُسَّادَهُ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «وقتی مرا به‌سوی آسمان بردند و من و جبرئیل به آسمان هفتم رفتیم». جبرئیل گفت: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! این جایگاه من است. سپس یک‌مرتبه مرا در نور انداخت و ناگهان من فرشته‌ای از فرشتگان خدای تعالی را دیدم که به صورت علی (علیه السلام) است و اسمش علی (علیه السلام) است». و زیر عرش درحال سجده می‌گوید: «خدایا علی، فرندانش (علیهم السلام)، دوستانش، شیعیانش و پیروانش را بیامرز و کینه توزانش، دشمنانش و حسودانش را لعنت کن؛ إِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۰۲
بحارالأنوار، ج۳۹، ص۹۷
۲ -۸
(تحریم/ ۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- جَابِرِبْنِ‌عَبْدِاللَّهِ الْأَنْصَارِیِّ (رحمة الله علیه) قَالَ کُنْتُ ذَاتَ یَوْمٍ عِنْدَ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) إِذْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ عَلَی عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِیطَالِبٍ (علیه السلام) فَقَالَ أَ لَا أُبَشِّرُکَ یَا أَبَاالْحَسَنِ (علیه السلام) فَقَالَ بَلَی یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ هَذَا جَبْرَئِیلُ یُخْبِرُنِی عَنِ اللَّهِ جَلَّ جَلَالُهُ أَنَّهُ قَالَ قَدْ أَعْطَی شِیعَتَکَ وَ مُحِبِّیکَ تِسْعَ خِصَالٍ الرِّفْقَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ الْأُنْسَ عِنْدَ الْوَحْشَهًِْ وَ النُّورَ عِنْدَ الظُّلْمَهًِْ وَ الْأَمْنَ عِنْدَ الْفَزَعِ وَ الْقِسْطَ عِنْدَ الْمِیزَانِ وَ الْجَوَازَ عَلَی الصِّرَاطِ وَ دُخُولَ الْجَنَّهًِْ قَبْلَ سَائِرِ النَّاسِ وَ نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- جابربن‌عبدالله انصاری (رحمة الله علیه) می‌گوید: «در یکی از روزها نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) بودم که به علیّ‌بن‌ابیطالب (علیه السلام) رو کرد، و فرمود: ای اباالحسن (علیه السلام)! آیا تو را بشارت دهم»؟ عرض کرد: «آری، ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)». فرمود: «این جبرئیل (علیه السلام) است که از خداوند عزّوجلّ برای من خبر می‌آورد که به پیروان و دوستداران تو هفت خصلت داده است: ملایمت هنگام مرگ، آرامش هنگام وحشت، نور هنگام ظلمت و تاریکی، امنیّت هنگام ترس، عدالت هنگام سنجش اعمال، گذشتن از صراط، داخل‌شدن به بهشت قبل از مردم دیگر، وَ نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَ بِأَیْمانِهِمْ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۰۲
بحارالأنوار، ج۶۵، ص۱۱/ البرهان
۲ -۹
(تحریم/ ۸)

الرّضا (علیه السلام)- رَوَی مُحَمَّدُ‌بْنُ‌إِسْمَاعِیلَ عَنِ الرِّضَا (علیه السلام) قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ بِأَبْوَابِ السَّلَاطِینِ مَنْ نَوَّرَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی وَجْهَهُ بِالْبُرْهَانِ وَ مَکَّنَ لَهُ فِی الْبِلَادِ لِیَدْفَعَ بِهِ عَنْ أَوْلِیَائِهِ وَ یُصْلِحَ بِهِ أُمُورَ الْمُسْلِمِینَ إِلَیْهِ یَلْجَأُ الْمُؤْمِنُونَ مِنَ الضَّرَرِ وَ یَفْزَعُ ذُو الْحَاجَهًِْ مِنْ شِیعَتِنَا وَ بِهِ یُؤْمِنُ اللَّهُ تَعَالَی رَوْعَتَهُمْ فِی دَارِ الظَّلَمَهًِْ أُولَئِکَ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا وَ أُولَئِکَ أُمَنَاءُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ أُولَئِکَ نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ یَزْهَرُ نُورُهُمْ لِأَهْلِ السَّمَاوَاتِ کَمَا تَزْهَرُ الْکَوَاکِبُ الدُّرِّیَّهًُْ لِأَهْلِ الْأَرْضِ وَ أُولَئِکَ مِنْ نُورِهِمْ تُضِیءُ الْقِیَامَهًُْ خُلِقُوا وَ اللَّهِ لِلْجَنَّهًِْ وَ خُلِقَتِ الْجَنَّهًُْ لَهُمْ فَهَنِیئاً لَهُمْ مَا عَلَی أَحَدِکُمْ إِنْ شَاءَ لَیَنَالُ هَذَا کُلَّهُ قَالَ قُلْتُ بِمَا ذَا جَعَلَنِیَ اللَّهُ فِدَاکَ قَالَ تَکُونُ مَعَهُمْ فَتَسُرُّنَا بِإِدْخَالِ السُّرُورِ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ مِنْ شِیعَتِنَا.

امام رضا (علیه السلام)- محمّدبن‌اسماعیل از امام رضا (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: «خداوند در درگاه سلاطین کسی را دارد که خدا رویش را به برهان نورانی کرده و او را در بلاد قدرت داده تا از اولیایش دفع بلا کند و به‌وسیله‌ی او امور مسلمین را اصلاح کند. مؤمنین از ضرر به او پناه می‌برند و حاجتمند از شیعه ما به او رو می‌کند، و خداوند به‌وسیله‌ی او رعیّتش را در دیار ظالمین ایمنی می‌دهد. آن‌ها همان مؤمنین حقیقی هستند و امینان خدا در زمینِ اویند و همان کسانی هستند که: نُورُهُمْ یَسْعی بَیْنَ أَیْدِیهِمْ و نور آن‌ها برای اهل سماوات همانند نور ستاره درخشان برای اهل زمین است و قیامت از نور ایشان روشنی می‌گیرد. به خدا قسم! برای بهشت خلق شدند و بهشت برای ایشان خلق شده، گوارایشان باد! اگر خدا بخواهد مانعی برای هیچ یک از شما نیست که به آن برسید». عرض کردم: «به چه وسیله‌ای؟ فدایت گردم». فرمود: «با آن‌ها باشید و ما را خوشحال کنید با ادخال سرور بر مؤمنین از شیعیان ما».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۰۲
بحارالأنوار، ج۷۲، ص۳۸۴
بیشتر