آیه ۸ - سوره صف

آیه يُريدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ [8]

آنان مى‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند؛ ولى خدا نور خود را كامل مى‌كند هر‌چند كافران خوش نداشته باشند.

۱ -۱
(صف/ ۸)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- خَرَجَ عُتْبَهًُْ وَ شَیْبَهًُْ وَ الْوَلِیدُ لِلْبَرَازِ وَ خَرَجَ عُبَیْدُ‌اللَّهِ‌بْنُ‌رَوَاحَهًَْ مِنْ نَاحِیَهًٍْ أُخْرَی قَالَ فَکَرِهَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنْ یَکُونَ الْحَرْبُ أَوَّلَ مَا لَقِیَ بِالْأَنْصَارِ فَبَدَأَ بِأَهْلِ بَیْتِهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّه (صلی الله علیه و آله) مُرُوهُمْ أَنْ یَرْجِعُوا إِلَی مَصَافِّهِمْ إِنَّمَا یُرِیدُ الْقَوْمُ بَنِی عَمِّهِمْ فَدَعَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلِیّاً وَ حَمْزَهًَْ وَ عُبَیْدَهًَْ‌بْنَ‌الْحَارِثِ‌بْنِ‌عَبْدِ‌الْمُطَّلِبِ فَبَرَزُوا بَیْنَ یَدَیْهِ بِالسِّلَاحِ فَقَالَ اجْعَلَاهُ بَیْنَکُمَا وَ خَافَ عَلَیْهِ الْحَدَاثَهًَْ فَقَالَ اذْهَبُوا فَقَاتِلُوا عَنْ حَقِّکُمْ وَ بِالدِّینِ الَّذِی بُعِثَ بِهِ نَبِیُّکُمْ إِذْ جَاءُوا بِبَاطِلِهِمْ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ اذْهَبُوا فِی حِفْظِ اللَّه.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- [در جنگ بدر، از لشگر مشرکان] عتبه، شیبه و ولید برای مبارزه خارج شدند و از طرف دیگر [لشگر مسلمانان] عبیدالله‌بن‌رواحه خارج شد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) نپسندید که [شروع و] اوّلین برخورد جنگ با انصار باشد؛ بنابراین، [جنگ را] با اهل بیتش آغاز کرد و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «به آن‌ها دستور بدهید که به صفشان برگردند؛ چون این گروه [مشرکان]، فرزندان عمویشان (مهاجرین) را [برای جنگیدن] می‌خواهند». در نتیجه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) علی (علیه السلام)، حمزه (رحمة الله علیه) و عبیدهًْ‌بن‌حارث بن‌عبدالمطلب را خواند؛ با شمشیر روبرویش حاضر شدند». فرمود: «او (علی (علیه السلام)) را وسط خودتان قرار دهید». و بر جوانی او ترسید. سپس فرمود: «بروید و از حقّتان و دینی که پیامبرتان به آن مبعوث شده است؛ دفاع کنید! چون باطلشان را آورده‌اند لِیُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ. بروید در [امان و] حفظ خدا».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۲۴
بحارالأنوار، ج۱۹، ص۳۱۳

ولایت

۱
(صف/ ۸)

الکاظم (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عزّوجلّ یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ قَالَ یُرِیدُونَ لِیُطْفِئُوا وَلَایَهًَْ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) بِأَفْوَاهِهِمْ قُلْتُ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ قَالَ (علیه السلام) وَ اللَّهُ مُتِمُّ الْإِمَامَهًِْ لِقَوْلِهِ عزّوجلّ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا وَ النُّورُ هُوَ الْإِمَامُ قُلْتُ هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ (صلی الله علیه و آله) بِالْهُدی وَ دِینِ الْحَقِّ قَالَ هُوَ الَّذِی أَمَرَ اللَّهُ رَسُولَهُ (صلی الله علیه و آله) بِالْوَلَایَهًِْ لِوَصِیِّهِ وَ الْوَلَایَهًُْ هِیَ دِینُ الْحَقِّ قُلْتُ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ قَالَ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الْأَدْیَانِ عِنْدَ قِیَامِ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) لِقَوْلِ اللَّهِ عزّوجلّ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ بِوَلَایَهًِْ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ لَوْ‌کَرِهَ الْکافِرُونَ بِوَلَایَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) قُلْتُ هَذَا تَنْزِیلٌ قَالَ نَعَمْ أَمَّا هَذِهِ الْحُرُوفُ فَتَنْزِیلٌ وَ أَمَّا غَیْرُهُ فَتَأْوِیلٌ.

امام کاظم (علیه السلام)- محمّدبن‌فضیل گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی آیه: یُرِیدُونَ لیُطْفِؤُوا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ پرسیدم. ایشان فرمود: «می‌خواهند ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) را با دهان خود خاموش سازند. گفتم: «و اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ معنایش چیست»؟ فرمود: «یعنی خداوند، امامت را تمام می‌کند، همان‌طور که فرمود: به خدا و رسول او و نوری که نازل کرده‌ایم ایمان بیاورید. (تغابن/۸) نور، همان امام (علیه السلام) است. گفتم: «هُو الذِی أَرْسَل رَسُولهُ بِالهُدَی و دِینِ الحَقِّ به چه معناست»؟ فرمود: «او کسی است که رسولش را به ولایت وصی و جانشین خود دستور داد و ولایت، همان دین حق است». گفتم: «لیُظْهِرَهُ عَلی الدِّینِ کُلهِ؛ به چه معناست»؟ فرمود: «در زمان ظهور قائم (این دین را بر تمامی ادیان برتری میبخشد و غلبه میدهد. خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: به ولایت علی (علیه السلام) [خداوند، نورش را به‌وسیله‌ی ولایت قائم (تمام می‌کند، وَ لَوْ‌کَرِهَ الْکافِرُونَ». گفتم: «این کلام، قرآن است»؟ فرمود: «بله، این کلمات، جزء قرآن است، امّا غیر از آن تأویل است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۲۴
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۱۸/ الکافی، ج۱، ص۴۳۲/ الکافی، ج۱، ص۱۹۵؛ «بتفاوت»/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۶/ بحارالأنوار، ج۵۱، ص۶۰/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(صف/ ۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام): صَعِدَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الْمِنْبَرَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ نَظَرَ إِلَی أَهْلِ الْأَرْضِ نَظْرَهًًْ فَاخْتَارَنِی مِنْهُمْ ثُمَّ نَظَرَ ثَانِیَهًًْ فَاخْتَارَ عَلِیّاً (علیه السلام) أَخِی وَ وَزِیرِی وَ وَارِثِی وَ وَصِیِّی وَ خَلِیفَتِی فِی أُمَّتِی وَ وَلِیَّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی مَنْ تَوَلَّاهُ تَوَلَّی اللَّهَ وَ مَنْ عَادَاهُ عَادَ اللَّهَ وَ مَنْ أَحَبَّهُ أَحَبَّ اللَّهَ وَ مَنْ أَبْغَضَهُ أبغضه أَبْغَضَ اللَّهَ وَ اللَّهِ لَا یُحِبُّهُ إِلَّا مُؤْمِنٌ وَ لَا یُبْغِضُهُ إِلَّا کَافِرٌ وَ هُوَ نُورُ الْأَرْضِ بَعْدِی وَ رُکْنُهَا وَ هُوَ کَلِمَهًُْ التَّقْوَی وَ الْعُرْوَهًُْ الْوُثْقَی ثُمَّ تَلَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ یَأْبَی اللهُ إِلَّا أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ یَا أَیُّهَا النَّاسُ مَقَالَتِی هَذِهِ یُبَلِّغُهَا شَاهِدُکُمْ غَائِبَکُمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابو اسحاق حارث‌بن‌عبدالله گوید: امام علی (علیه السلام) فرمود: روزی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بر منبر رفت و فرمود: «خداوند توجّهی به مردم زمین کرد و مرا از میان آن‌ها برگزید؛ برای مرتبه‌ی دوّم نگاهی نمود علی (علیه السلام) را برگزید برادر و وزیر و وارث و وصی و جانشین من در میان امّت و ولی هر مؤمنی پس از من قرار داد هرکه او را دوست بدارد خدا را دوست داشته و دشمن او دشمن خداست و هرکه با او محبّت ورزد خدا به او محبّت خواهد ورزید و هرکه با او کینه ورزد خدا به او کینه می‌ورزد. به خدا سوگند! جز مؤمن او را دوست نمی‌دارد و جز کافر با او دشمنی نمی‌ورزد او نور زمین و رکن و پایه آن است پس از من او کلمه‌ی تقوی و عروهًْ الوثقی است». بعد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) این آیه را قرائت کرد: یُرِیدُونَ أَنْ یُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ یَأْبَی اللهُ إِلَّا أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ. مردم این سخن مرا حاضرین به غائبین برسانند خدایا تو را بر آن‌ها گواه می‌گیرم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۲۴
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۲۰/ بحارالأنوار، ج۳۰، ص۳۱۱؛ «بتفاوت»
۳
(صف/ ۸)

الباقر (علیه السلام)- یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ اللَّهِ لَوْ تَرَکْتُمْ هَذَا الْأَمْرَ مَا تَرَکَهُ اللَّهُ.

امام باقر (علیه السلام)- یُرِیدُونَ لیُطْفِؤُوا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ و اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ به خدا سوگند اگر شما این امر را رها کنید، خداوند رها نمی‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۲۶
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۲۰/ بحارالأنوار، ج۵۱، ص۵۹/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۶۱/ البرهان
۴
(صف/ ۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- سَلْمَانَ (رحمة الله علیه) قَالَ کَانَتْ قُرَیْشٌ إِذَا جَلَسَتْ فِی مَجَالِسِهَا فَرَأَتْ رَجُلًا مِنْ أَهْلِ الْبَیْتِ قَطَعَتْ حَدِیثَهَا فَبَیْنَمَا هِیَ جَالِسَهًٌْ إِذْ قَالَ رَجُلٌ مِنْهُمْ مَا مَثَلُ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فِی أَهْلِ بَیْتِهِ إِلَّا مَثَلُ نَخْلَهًٍْ نَبَتَتْ فِی کُنَاسَهًٍْ فَبَلَغَ ذَلِکَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَغَضِبَ ثُمَّ خَرَجَ فَأَتَی الْمِنْبَرَ فَجَلَسَ عَلَیْهِ حَتَّی اجْتَمَعَ النَّاسُ ثُمَّ قَامَ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَیُّهَا النَّاسُ ... نَحْنُ بَنُوعَبْدِ‌الْمُطَّلِبِ سَادَهًُْ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ أَنَا وَ عَلِیٌّ وَ جَعْفَرٌ وَ حَمْزَهًُْ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ (علیهم السلام) وَ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) وَ الْمَهْدِیُّ أَلَا وَ إِنَّ اللَّهَ نَظَرَ إِلَی أَهْلِ الْأَرْضِ نَظْرَهًًْ فَاخْتَارَ مِنْهَا رَجُلَیْنِ أَحَدُهُمَا أَنَا فَبَعَثَنِی رَسُولًا وَ الْآخَرُ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ أَوْحَی إِلَیَّ أَنْ أَتَّخِذَهُ أَخاً وَ خَلِیلًا وَ وَزِیراً وَ وَصِیّاً وَ خَلِیفَهًًْ أَلَا وَ إِنَّهُ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی مَنْ وَالَاهُ وَالَاهُ اللَّهُ وَ مَنْ عَادَاهُ عَادَاهُ اللَّهُ لَا یُحِبُّهُ إِلَّا مُؤْمِنٌ وَ لَا یُبْغِضُهُ إِلَّا کَافِرٌ هُوَ زِرُّ الْأَرْضِ بَعْدِی وَ سَکَنُهَا وَ هُوَ کَلِمَهًُْ اللَّهِ التَّقْوَی وَ عُرْوَهًُْ اللَّهِ الْوُثْقَی أَتُرِیدُونَ أَنْ تُطْفِئُوا نُورَ اللهِ بِأَفْوَاهِکُمْ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ أَلَا وَ إِنَّ اللَّهَ نَظَرَ نَظْرَهًًْ ثَانِیَهًًْ فَاخْتَارَ بَعْدَنَا اثْنَیْ عَشَرَ وَصِیّاً مِنْ أَهْلِ بَیْتِی فَجَعَلَهُمْ خِیَارَ أُمَّتِی وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ مِثْلَ النُّجُومِ فِی السَّمَاءِ کُلَّمَا غَابَ نَجْمٌ طَلَعَ نَجْمٌ هُمْ أَئِمَّهًُْ هُدَاهًٍْ (علیهم السلام) مُهْتَدُونَ لَا یَضُرُّهُمْ کَیْدُ مَنْ کَادَهُمْ وَ لَا خِذْلَانُ مَنْ خَذَلَهُمْ هُمْ حُجَجُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ شُهَدَاؤُهُ عَلَی خَلْقِهِ خُزَّانُ عِلْمِهِ وَ تَرَاجِمَهًُْ وَحْیِهِ وَ مَعَادِنُ حِکْمَتِهِ مَنْ أَطَاعَهُمْ أَطَاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَاهُمْ عَصَی اللَّهَ هُمْ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَهُمْ لَا یُفَارِقُونَهُ حَتَّی یَرِدُوا عَلَیَّ الْحَوْضَ فَلْیُبَلِّغِ الشَّاهِدُ الْغَائِبَ اللَّهُمَّ اشْهَدْ اللَّهُمَّ اشْهَدْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سلمان (رحمة الله علیه) گوید: «برنامه‌ی قریش چنین بود که هرگاه در مجالسشان می‌نشستند و مردی از اهل بیت را می‌دیدند سخن خود را قطع می‌کردند». یک‌بار که کنار هم نشسته بودند یکی از آنان گفت: «مثل محمّد (صلی الله علیه و آله) در میان اهل بیتش مانند درخت خرمایی که در زباله دانی روییده باشد، است». عکس العمل پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مقابل اهانت به اهل بیت (علیه السلام) این خبر به پیامبر (صلی الله علیه و آله) رسید. آن حضرت (صلی الله علیه و آله) غضبناک شد و به منبر رفت و بر فراز آن نشست تا مردم جمع شدند. سپس برخاست و حمد و ثنای الهی بجا آورد و فرمود: ... «ای مردم بدانید که ما فرزندان عبدالمطلب سادات اهل بهشت هستیم؛ من و علی (علیه السلام) انتخاب اهل بیت (علیه السلام) از میان اهل زمین و جعفر (رحمة الله علیه) و حمزه (رحمة الله علیه) و حسن و حسین (علیها السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) و مهدی (بدانید که خداوند نظری به اهل زمین نمود و از بین آنان دو نفر را انتخاب کرد؛ یکی من که به‌عنوان فرستاده و پیامبر (صلی الله علیه و آله) مبعوثم نمود، و دیگری علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و به من وحی کرد که او را برادر و دوست و وزیر و وصیّم و خلیفه‌ام قرار دهم. علی (علیه السلام) ولیّ هر مؤمن و سکون زمین و کلمه‌ی تقوی بدانید که او صاحب اختیار هر مؤمنی بعد از من است. هرکس او را دوست بدارد خدا او را دوست دارد، و هرکس با او دشمنی کند خدا با او دشمنی می‌کند. او را جز مؤمن دوست نمی‌دارد و جز کافر مبغوض نمی‌دارد. او قوام زمین بعد از من و باعث آرامش آن است. او کلمه‌ی تقوای خداوند و ریسمان محکم اوست. أَنْ تُطْفِئُوا نُورَ اللهِ بِأَفْوَاهِکُمْ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ انتخاب دوازده امام (علیه السلام) به‌عنوان حجج الهی بدانید که خداوند نظر دوّمی نمود و بعد از ما، دوازده وصی از اهل بیتم انتخاب نمود، و آنان را انتخاب‌شدگان امّتم قرار داد. آنان یکی پس از دیگری مثل ستارگان در آسمان هستند که هر ستاره‌ای غایب شود ستاره‌ی دیگری طلوع می‌کند. آنان امامان هدایت‌کننده هدایت شده‌اند که حیله کسانی که بر آنان حیله کنند، و خواری کسانی که ایشان را خوار کنند به آنان ضرر نمی‌زند. آنان حجّت‌های خداوند در زمین، و شاهدان او بر خلقش، و خزانه‌داران علمش، و بیان‌کنندگان وحیش و معدن‌های حکمتش هستند. هرکس از آنان اطاعت کند خدا را اطاعت کرده است و هرکس از آنان سرپیچی کند معصیت خدا کرده است. آنان با قرآن، و قرآن با آنان است. از قرآن جدا نمی‌شوند تا در حوض کوثر بر من وارد شوند. پس شاهدان به غایبان برسانند. پروردگارا شاهد باش، پروردگارا شاهد باش، و این را سه‌مرتبه فرمود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۲۶
بحارالأنوار، ج۲۲، ص۱۴۸/ کتاب سلیم بن قیس، ص۸۵۶؛ «هم حجج الله فی ارضه ... الی آخر» محذوف/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۲۹۴ و البرهان و تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۶۲؛ «بتفاوت»
۵
(صف/ ۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌الْعَبَّاسِ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) ... یَا إبن‌عباس (رحمة الله علیه) سَوْفَ یَأْخُذُ النَّاسُ یَمِیناً وَ شِمَالًا فَإِذَا کَانَ کَذَلِکَ فَاتَّبِعْ عَلِیّاً وَ حِزْبَهُ فَإِنَّهُ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَهُ وَ لَا یَفْتَرِقَانِ حَتَّی یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ یَا إبن‌عباس (رحمة الله علیه) وَلَایَتُهُمْ وَلَایَتِی وَ وَلَایَتِی وَلَایَهًُْ اللَّهِ وَ حَرْبُهُمْ حَرْبِی وَ حَرْبِی حَرْبُ اللَّهِ وَ سِلْمُهُمْ سِلْمِی وَ سِلْمِی سِلْمُ اللَّهِ ثُمَّ قَالَ (صلی الله علیه و آله) یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ یَأْبَی اللهُ إِلَّا أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابن‌عبّاس گوید: بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) وارد شدم ایشان فرمود: ... ای پسر عبّاس (رحمة الله علیه) به‌زودی مردم راست و چپ را می‌گیرند (و هرکس در دین و آیین به راهی رود)؛ هرگاه چنین شد از علی (علیه السلام) و پیروانش پیروی کن، زیرا او با حق و حق با اوست، و آن‌دو از هم جدا نشوند تا در کنار حوض بر من وارد شوند، ای پسر عبّاس (رحمة الله علیه)! ولایت ایشان ولایت من، و ولایت من ولایت خداست، حزب ایشان حزب من و حزب من حزب خداست، سازش با ایشان سازش با من و سازش من سازش خدا است، سپس فرمود: یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ یَأْبَی اللهُ إِلَّا أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۲۶
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۲۸۵/ کفایهًْ الأثر، ص۱۶
۶
(صف/ ۸)

الکاظم (علیه السلام)- قِیلَ: حَضَرَ مَجْلِسَ الرَّشِیدِ هِنْدِیٌّ حَکِیمٌ فَدَخَلَ الْکَاظِمُ (علیه السلام) فَرَفَعَ الرَّشِیدُ مَقَامَهُ، فَحَسَدَهُ الْهِنْدِیُّ وَ قَالَ: اغْتَنَیْتَ بِعِلْمِکَ عَنْ غَیْرِکَ فَکُنْتَ کَمَا قَالَ تَعَالَی کَلاَّ إِنَّ الْإِنْسانَ لَیَطْغَی أَنْ رَآهُ اسْتَغْنَی. فَقَالَ (علیه السلام): أَخْبِرْنِی الصُّوَرَ الصَّدَفِیَّهًَْ إِذَا تَکَامَلَتْ فِیهَا الْحَرَارَهًُْ الْکُلِّیَّهًُْ وَ تَوَاتَرَتْ عَلَیْهَا الْحَرَکَاتُ الطَّبِیعِیَّهًُْ وَ اسْتَحْکَمَتْ فِیهَا الْقُوَی الْعُنْصُرِیَّهًُْ صَارَتْ أَخْصَاصاً عَقْلِیَّهًًْ أَمْ أَشْبَاحاً وَهْمِیَّهًًْ؟ فَبُهِتَ الْهِنْدِیُّ وَ قَبَّلَ رَأْسَ الْإِمَامِ (علیه السلام) وَ قَالَ: لَقَدْ کَلَّمْتَنِی بِکَلَامٍ لَاهُوتٍ مِنْ جِسْمٍ نَاسُوتٍ. فَقَالَ الرَّشِیدُ: کُلَّمَا أَرَدْنَا أَنْ نَضَعَ أَهْلَ هَذَا الْبَیْتِ أَبَی اللَّهُ إِلَّا أَنْ یَرْفَعَهُ. فَقَالَ (علیه السلام): یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ.

امام کاظم (علیه السلام)- گفته شده است: دانشمندی هندی در مجلس هارون الرشید حاضر شد. سپس امام کاظم (علیه السلام) وارد شد و هارون الرشید مقامش را بالا برد. فرد هندی به امام (علیه السلام) حسادت ورزید. [امام (علیه السلام)] فرمود: «با علمت از غیر خود بی‌نیاز شدی و چنان هستی که خدای تعالی فرمود: چنین نیست [که شما می‌پندارید] به یقین انسان طغیان می‌کند، از اینکه خود را بی‌نیاز ببیند!. (علق/۶۷) ... سپس امام (علیه السلام) فرمود: «از صورت‌های صدفی به من خبر بده که وقتی حرارت تمام مجموعه در آن کامل شد و حرکات طبیعی پی‌درپی بر آن عارض شد و نیروهای عنصری در آن ثابت و استوار شد، [آیا تبدیل به] شکل‌های عقلی می‌گردد یا خیالات وهمی». شخص هندی مات و مبهوت شد و سر امام (علیه السلام) را بوسید و گفت: «از جسم انسانی، با من سخن الهی گفتی». هارون الرشید گفت: «هر زمان خواستیم اهل این خانه خوار کنیم [و پایین بکشیم]، خداوند [از هر چیزی] جز بالابردن آن‌ها امتناع کرد». امام (علیه السلام) فرمود: یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۲۸
الصراط المستقیم، ج۲، ص۱۹۴

قائم

۱
(صف/ ۸)

الصّادق (علیه السلام)- لَمْ تَخْلُو الْأَرْضُ مُنْذُ کَانَتْ مِنْ حُجَّهًٍْ عَالِمٍ یُحْیِی فِیهَا مَا یُمِیتُونَ مِنَ الْحَقِّ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَهًَْ یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ.

امام صادق (علیه السلام)- زمین از ابتدا خالی از حجّت عالم و دانایی نبوده که دستوراتی که مردم به دست فراموشی سپرده‌اند و از بین رفته، احیا بنماید؛ بعد آن جناب این آیه را تلاوت نمود: یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۲۸
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۷/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۵۲/ بصایرالدرجات، ص۴۸۷؛ «لن تخلوا» بدل «لم تخلوا»/ کمال الدین، ج۱، ص۲۲۱/ نورالثقلین
۲
(صف/ ۸)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ قَالَ بِالْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) عَلَیْهِمْ إِذَا خَرَجَ لَیُظْهِرُهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ حَتَّی لَا یُعْبَدَ غَیْرُ اللَّهِ وَ هُوَ قَوْلُهُ یَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- یُرِیدُونَ لیُطْفِؤُوا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ و اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ به‌واسطه‌ی ظهور قائم آل محمّد (صلی الله علیه و آله). هنگامی‌که آن حضرت ظهور کند، دین اسلام را بر همه‌ی ادیان مسلّط می‌سازد تا جایی که غیر او عبادت نمیشود، و این چنین می‌شود که زمین را از عدل و داد پر می‌کند، چنانکه پیش از آن، آکنده از ظلم و جور شده بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۲۸
بحارالأنوار، ج۵۱، ص۴۹/ نورالثقلین/ البرهان/ القمی، ج۲، ص۳۶۵؛ «و هو قوله یملأ ... الی آخر» محذوف
بیشتر