آیه يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا كُونُوا أَنْصارَ اللهِ كَما قالَ عيسَى ابْنُ مَرْيَمَ لِلْحَوارِيِّينَ مَنْ أَنْصاري إِلَى اللهِ قالَ الْحَوارِيُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اللهِ فَآمَنَتْ طائِفَةٌ مِنْ بَني إِسْرائيلَ وَ كَفَرَتْ طائِفَةٌ فَأَيَّدْنَا الَّذينَ آمَنُوا عَلى عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظاهِرينَ [14]
اى كسانى كه ايمان آوردهايد! ياوران خدا باشيد همانگونه كه عيسىبن مريم به حواريون گفت: «كيست كه ياور من بهسوى خدا [براى تبليغ آيين او] گردد»؟! حواريون گفتند: «ما ياوران خداييم» دراينهنگام گروهى از بنىاسرائيل ايمان آوردند و گروهى كافر شدند؛ ما كسانى را كه ايمان آورده بودند در برابر دشمنانشان تأييد كرديم و سرانجام [بر آنان] پيروز شدند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا أَنْصارَ اللهِ فَلَا تَکُونُوا أَنْصَاراً لِهَوَاکُمْ وَ الشَّیْطَانِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خدای تعالی میفرماید: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا أَنْصارَ اللهِ ای گروهی که ایمان آوردید یاوران خدا باشید، مبادا اینکه یار هوای نفستان و یار شیطان باشید.
الرّضا (علیه السلام)- عَلِیُّبْنُالْحَسَنِبْنِعَلِیِّبْنِفَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِیالْحَسَنِ الرِّضَا (علیه السلام) لِمَ سُمِّیَ الْحَوَارِیُّونَ الْحَوَارِیِّینَ قَالَ أَمَّا عِنْدَ النَّاسِ فَإِنَّهُمْ سُمُّوا حَوَارِیِّینَ لِأَنَّهُمْ کَانُوا قَصَّارِینَ یُخَلِّصُونَ الثِّیَابَ مِنَ الْوَسَخِ بِالْغَسْلِ وَ هُوَ اسْمٌ مُشْتَقٌّ مِنَ الْخُبْزِ الْحُوَارِ وَ أَمَّا عِنْدَنَا فَسُمِّیَ الْحَوَارِیُّونَ الْحَوَارِیِّینَ لِأَنَّهُمْ کَانُوا مُخْلَصِینَ فِی أَنْفُسِهِمْ وَ مُخْلِصِینَ لِغَیْرِهِمْ مِنْ أَوْسَاخِ الذُّنُوبِ بِالْوَعْظِ وَ التَّذْکِیرِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ فَلِمَ سُمِّیَ النَّصَارَی نَصَارَی قَالَ لِأَنَّهُمْ مِنْ قَرْیَهًْ اسْمُهَا نَاصِرَهًُْ مِنْ بِلَادِ الشَّامِ نَزَلَتْهَا مَرْیَمُ وَ عِیسَی (علیه السلام) بَعْدَ رُجُوعِهِمَا مِنْ مِصْرَ.
امام رضا (علیه السلام)- علیّبنفضال از پدرش نقل کرده است: به امام رضا (علیه السلام) عرض کردم: «چرا حواریین را حواریین نامیدند»؟ فرمود: «امّا در نزد مردم یعنی عامّه عمیاء از این جهت آنها را حواریین نامیدند که آنها قصار یعنی گازر بودند که جامهها را به شستن از چرک پاک و خالص میکردند و این حواریین اسمی است که از الخبز الحوار برداشتند [مترجم گوید] که حوار به ضم حاء مهمله و تشدید و او معنی آرد سفید است که معنی آن زبده آرد است پس الخبز الحوار به معنی نان سفید است و حواریین گویند. به این جهت که ایشان خود را خالص و پاکیزه و پاک گردانیدند و غیر خود را از چرکهای گناهان به موعظه و تذکّر پاک میساختند». عرض کردم: «چرا نصاری را نصاری میگویند»؟ حضرت فرمود: «از این جهت که نصاری از قریه بودند از بلاد شام که اسم آن ناصره بود مریم و عیسی (علیه السلام) بعد از آنکه از مصر مراجعت کردند در آنجا فرود آمدند».
الباقر (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ أَرْسَلَ عِیسَی إِلَی بَنِی إِسْرَائِیلَ خَاصَّهًْ وَ کَانَتْ نُبُوَّتُهُ بِبَیْتِ الْمَقْدِسِ وَ کَانَ مَنْ بَعْدَهُ مِنَ الْحَوَارِیِّینَ اثْنَیْ عَشَرَ.
امام باقر (علیه السلام)- خداوند تبارکوتعالی عیسی (علیه السلام) را فقط بر بنیاسرائیل مبعوث فرمود و نبوّت او در بیت المقدّس بود و حواریّون او دوازده نفر بودند.
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ حَوَارِیَّ عِیسَی کَانُوا شِیعَتَهُ وَ إِنَّ شِیعَتَنَا حَوَارِیُّونَا وَ مَا کَانَ حَوَارِیُّ عِیسَی (علیه السلام) بِأَطْوَعَ لَهُ مِنْ حَوَارِیِّنَا لَنَا وَ إِنَّمَا قَالَ عِیسَی (علیه السلام) لِلْحَوَارِیِّینَ مَنْ أَنْصارِی إِلَی اللهِ قالَ الْحَوارِیُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اللهِ فَلَا وَ اللَّهِ مَا نَصَرُوهُ مِنَ الْیَهُودِ وَ لَا قَاتَلُوهُمْ دُونَهُ وَ شِیعَتُنَا وَ اللَّهِ لَمْ یَزَالُوا مُنْذُ قَبَضَ اللَّهُ عَزَّ ذِکْرُهُ رَسُولَهُ (صلی الله علیه و آله) یَنْصُرُونَّا وَ یُقَاتِلُونَ دُونَنَا وَ یُحْرَقُونَ وَ یُعَذَّبُونَ وَ یُشَرَّدُونَ فِی الْبُلْدَانِ جَزَاهُمُ اللَّهُ عَنَّا خَیْراً وَ قَدْ قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ اللَّهِ لَوْ ضَرَبْتُ خَیْشُومَ مُحِبِّینَا بِالسَّیْفِ مَا أَبْغَضُونَا وَ وَ اللَّهِ لَوْ أَدْنَیْتُ إِلَی مُبْغِضِینَا وَ حَثَوْتُ لَهُمْ مِنَ الْمَالِ مَا أَحَبُّونَا.
امام صادق (علیه السلام)- همانا حواریّون عیسی (علیه السلام) شیعه او بودند و شیعیان ما حواریّون ما هستند و حواریّون عیسی (علیه السلام) فرمانبرتر از حواریّون ما نبودند. عیسی (علیه السلام) به حواریّون فرمود: مَنْ أَنْصاری إِلَی اللهِ قالَ الحَوارِیُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اللهِ فَآمَنَتْ طائِفَةٌ مِنْ بَنی إِسْرائیلَ وَ کَفَرَتْ طائِفَةٌ فَأَیَّدْنَا الَّذینَ آمَنُوا عَلی عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظاهِرینَ نه به خدا سوگند عیسی (علیه السلام) را در برابر یهود یاری نرساندند و برای او نبرد نکردند، و به خدا سوگند شیعه ما از آن هنگام که خداوند والا نام جان پیامبرش (صلی الله علیه و آله) را گرفت همچنان ما را یاری میکند و به خاطر ما نبرد میکند و در راه ما سوخته میشوند یا شکنجه میگردند و یا در شهرها دربهدر میشوند. خداوند به آنها از سوی ما جزای خیر دهد. امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرموده است: «به خدا سوگند اگر بینی دوستان ما را با شمشیر بزنند بغض ما در دل نگیرند، و به خدا سوگند اگر به دشمنان خویش نزدیک شوم و ثروتی کلان بدیشان بخشم باز هم ما را دوست نخواهند داشت».
أمیرالمومنین (علیه السلام)- وَ لَمْ یُخْلِ أَرْضَهُ مِنْ عَالِمٍ بِمَا یَحْتَاجُ الْخَلِیقَهًُْ إِلَیْهِ وَ مُتَعَلِّمٍ عَلَی سَبِیلِ نَجَاهًْ أُولَئِکَ هُمُ الْأَقَلُّونَ عَدَداً وَ قَدْ بَیَّنَ اللَّهُ ذَلِکَ فِی أُمَمِ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَعَلَهُمْ مَثَلًا لِمَنْ تَأَخَّرَ مِثْلَ قَوْلِهِ فِی قَوْمِ نُوحٍ وَ ما آمَنَ مَعَهُ إِلَّا قَلِیلٌ وَ قَوْلِهِ فِیمَنْ آمَنَ مِنْ قَوْمِ مُوسَی وَ مِنْ قَوْمِ مُوسی أُمَّةٌ یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ وَ قَوْلِهِ فِی حَوَارِیِّ عِیسَی حَیْثُ قَالَ لِسَائِرِ بَنِی إِسْرَائِیلَ مَنْ أَنْصارِی إِلَی اللهِ قالَ الْحَوارِیُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اللهِ آمَنَّا بِاللهِ وَ اشْهَدْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ یَعْنِی أَنَّهُمْ یُسَلِّمُونَ لِأَهْلِ الْفَضْلِ فَضْلَهُمْ وَ لَا یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ فَمَا أَجَابَهُ مِنْهُمْ إِلَّا الْحَوَارِیُّون.
امام علی (علیه السلام)- همواره در روی زمین علمی هست که مردم را هدایت کند و راه حق را نشان دهد و طریق نجات را به آنان ارائه دهد، و این جماعت بسیار اندک میباشند. خداوند این مطالب و راهها را برای امّتهای پیامبران گذشته بیان کرده و آنها را عبرت و موعظه برای آیندگان نموده و دربارهی قوم نوح (علیه السلام) میفرماید: امّا جز عدّهی کمی همراه او ایمان نیاوردند!. (هود/۴۰) و دربارهی قوم موسی (علیه السلام) فرموده: از قوم موسی، گروهی هستند که بهسوی حق هدایت میکنند و به حق و عدالت حکم مینمایند. (اعراف/۱۵۹) دربارهی حواریون به بنیاسرائیل گفت: «کدامیک مرا در راه حق یاری میکنید»؟ حواریون گفتند: کیست که یاور من بهسوی خدا [برای تبلیغ آیین او] گردد؟ حواریان [شاگردانِ مخصوصِ او] گفتند: «ما یاوران خداییم به خدا ایمان آوردیم و تو [نیز] گواه باش که ما اسلام آوردهایم. (آل عمران/۵۲) آنها در برابر اهل فضل از فضل خود دست برداشتند و در برابر اوامر خداوند تکبّر ندارند. فقط حواریون به او جواب دادند».
علیبنإبراهیم (رحمة الله علیه)- یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا أَنْصارَ اللهِ کَما قالَ عِیسَیابْنُمَرْیَمَ (علیه السلام) لِلْحَوارِیِّینَ مَنْ أَنْصارِی إِلَی اللهِ قالَ الْحَوارِیُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اللهِ فَآمَنَتْ طائِفَهًٌْ مِنْ بَنِیإِسْرائِیلَ وَ کَفَرَتْ طائِفَهًٌْ قَالَ الَّتِی کَفَرَتْ هِیَ الَّتِی قَتَلَتْ شَبِیهَ عِیسَی (علیه السلام) وَ صَلَبَتْهُ وَ الَّتِی آمَنَتْ هِیَ الَّتِی قَبِلَتْ شَبِیهَ عِیسَی (علیه السلام) حَتَّی یُقْتَلَ فَأَیَّدْنَا الَّذِینَ آمَنُوا هِیَ الَّتِی لَمْ تَقْتُلْ شَبِیهَ عِیسَی (علیه السلام) عَلَی الْأُخْرَی فَقَتَلُوهُمْ عَلی عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظاهِرِینَ.
علیّبنابراهیم (رحمة الله علیه)- قومی که کافر شدند، کسانی بودند که شبیه عیسی (علیه السلام) را به صلیب کشیده و کشتند و آن کسانی که ایمان آوردند، گروهی بودند که پذیرفتند تا شبیه عیسی (علیه السلام) کشته شود؛ امّا آن گروه که او را کشتند و به صلیب کشیدند، کار خود را کردند. و این همان کلام خداوند تعالی است که فرمود: فَأَیَّدْنَا الذِینَ آَمَنُوا عَلی عَدُوهِمْ فَأَصْبَحُوا ظَاهِرِینَ.
الصّادق (علیه السلام)- ابْنِ أَبِییَعْفُورٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَی أَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) وَ عِنْدَهُ نَفَرٌ مِنْ أَصْحَابِهِ فَقَالَ یَا ابْنَأَبِییَعْفُورٍ هَلْ قَرَأْتَ الْقُرْآنَ قَالَ قُلْتُ نَعَمْ هَذِهِ الْقِرَاءَهًَْ قَالَ عَنْهَا سَأَلْتُکَ لَیْسَ عَنْ غَیْرِهَا قَالَ فَقُلْتُ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ لِمَ قَالَ لِأَنَّ مُوسَی (علیه السلام) حَدَّثَ قَوْمَهُ بِحَدِیثٍ لَمْ یَحْتَمِلُوهُ عَنْهُ فَخَرَجُوا عَلَیْهِ بِمِصْرَ فَقَاتَلُوهُ فَقَاتَلَهُمْ فَقَتَلَهُمْ وَ لِأَنَّ عِیسَی (علیه السلام) حَدَّثَ قَوْمَهُ بِحَدِیثٍ فَلَمْ یَحْتَمِلُوهُ عَنْهُ فَخَرَجُوا عَلَیْهِ بِتَکْرِیتَ فَقَاتَلُوهُ فَقَاتَلَهُمْ فَقَتَلَهُمْ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عزّوجلّ فَآمَنَتْ طائِفَةٌ مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ وَ کَفَرَتْ طائِفَةٌ فَأَیَّدْنَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلی عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظاهِرِینَ وَ إِنَّهُ أَوَّلُ قَائِمٍ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) یَقُومُ مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ یُحَدِّثُکُمْ بِحَدِیثٍ لَا تَحْتَمِلُونَ فَتَخْرُجُونَ عَلَیْهِ بِرُمَیْلَهًِْ الدَّسْکَرَهًِْ فَتُقَاتِلُونَهُ فَیُقَاتِلُکُمْ فَیَقْتُلُکُمْ وَ هِیَ آخِرُ خَارِجَهًٍْ یَکُونُ ثُمَّ یَجْمَعُ اللَّهُ یَا ابْنَ أَبِییَعْفُورٍ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِین ثُمَّ یُجَاءُ بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فِی أَهْلِ زَمَانِهِ فَیُقَالُ لَهُ یَا مُحَمَّدُ بَلَّغْتَ رِسَالَتِی وَ احْتَجَجْتَ عَلَی الْقَوْمِ بِمَا أَمَرْتُکَ أَنْ تُحَدِّثَهُمْ بِهِ فَیَقُولُ نَعَمْ یَا رَبِّ فَیَسْأَلُ الْقَوْمَ هَلْ بَلَّغَکُمْ وَ احْتَجَّ عَلَیْکُمْ فَیَقُولُ قَوْمٌ لَا فَیُسْأَلُ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) فَیَقُولُ نَعَمْ یَا رَبِّ وَ قَدْ عَلِمَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَنَّهُ قَدْ فَعَلَ ذَلِکَ یُعِیدُ ذَلِکَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَیُصَدِّقُ مُحَمَّداً وَ یُکَذِّبُ الْقَوْمَ ثُمَّ یُسَاقُونَ إِلَی نَارِ جَهَنَّمَ ثُمَّ یُجَاءُ بِعَلِیٍّ فِی أَهْلِ زَمَانِهِ فَیُقَالُ لَهُ کَمَا قِیلَ لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ یُکَذِّبُهُ قَوْمُهُ وَ یُصَدِّقُهُ اللَّهُ وَ یُکَذِّبُهُمْ یُعِیدُ ذَلِکَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ الْحَسَنُ (علیه السلام) ثُمَّ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) ثُمَّ عَلِیُّبْنُالْحُسَیْنِ (علیه السلام) وَ هُوَ أَقَلُّهُمْ أَصْحَاباً کَانَ أَصْحَابُهُ أبو {أَبَا} خَالِدٍ الْکَابُلِیَّ وَ یَحْیَی ابْنَ أُمِّ الطَّوِیلِ وَ سَعِیدَبْنَالْمُسَیَّبِ وَ عَامِرَبْنَوَاثِلَهًَْ وَ جَابِرَبْنَعَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِیَّ وَ هَؤُلَاءِ شُهُودٌ لَهُ عَلَی مَا احْتَجَّ بِهِ ثُمَّ یُؤْتَی بِأَبِی یَعْنِی مُحَمَّدَ بْنَعَلِیٍّ عَلَی مِثْلِ ذَلِکَ ثُمَّ یُؤْتَی بِی وَ بِکُمْ فَأُسْأَلُ وَ تُسْأَلُونَ فَانْظُرُوا مَا أَنْتُمْ صَانِعُونَ یَا ابْنَ أَبِی یَعْفُورٍ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ هُوَ الْآمِرُ بِطَاعَتِهِ وَ طَاعَهًْ رَسُولِهِ وَ طَاعَهًْ أُولِی الْأَمْرِ الَّذِینَ هُمْ أَوْصِیَاءُ رَسُولِهِ یَا ابْنَ أَبِییَعْفُورٍ فَنَحْنُ حُجَجُ اللَّهِ فِی عِبَادِهِ وَ شُهَدَاؤُهُ عَلَی خَلْقِهِ وَ أُمَنَاؤُهُ فِی أَرْضِهِ وَ خُزَّانُهُ عَلَی عِلْمِهِ وَ الدَّاعُونَ إِلَی سَبِیلِهِ وَ الْعَامِلُونَ بِذَلِکَ فَمَنْ أَطَاعَنَا أَطَاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَانَا فَقَدْ عَصَی اللَّه.
امام صادق (علیه السلام)- ابن ابییعفور گوید: «به حضور امام صادق (علیه السلام) آمدم درحالیکه نزد او تعدادی از اصحابش بودند». فرمود: «ای ابن ابییعفور! آیا قرآن خواندهای»؟ [ابن ابییعفور] گوید؛ عرض کردم: «بله این قرائت [از قرآن را خواندهام]». فرمود: «دربارهی آن [قرائت] از تو پرسیدم نه غیر آن». گوید؛ عرض کردم: «بله [خواندهام] فدایت شوم و برای چه [از غیر این قرائت نمیپرسی]»؟ فرمود: «چون موسی (علیه السلام) به قوم خود سخنی گفت که آن سخن را از او تحمّل نکردند و در مصر علیه او شورش کردند و با او جنگیدند و او با آنها جنگید و آنها را کشت و چون، عیسی (علیه السلام) به قوم خود سخنی گفت که آن سخن را از او تحمّل نکردند و در «تکریت» علیه او شورش کردند و با او جنگیدند و او با آنها جنگید و آنها را کشت و آن سخن خدای عزّوجلّ است فَآمَنَتْ طائِفَةٌ مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ وَ کَفَرَتْ طائِفَةٌ فَأَیَّدْنَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلی عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظاهِرِینَ و هنگامیکه اوّلین قائم از ما اهل بیت قیام میکند، سخنی به شما میگوید که تحمّل نمیکنید و در رمیلة الدسکرة (ریگهای کوچک قصر) علیه او شورش میکنید و با او میجنگید و او با شما میجنگد و شما را میکشد و آن آخرین شورشی است که میباشد. سپس ای ابنیعفور! [قیامت واقع میشود و] خداوند اوّلین و آخرین را جمع میکند. سپس محمّد (صلی الله علیه و آله) در میان اهل زمان خود آورده میشود و به او گفته میشود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! [آیا] پیام مرا رساندی و با آنچه به تو دستور داده بودم که بهوسیلهی آن با آنها سخن بگویی بر آنها استدلال کردی»؟ میگوید: «بله پروردگارا»! پس از قوم میپرسد: «آیا به شما رساند و بر شما استدلال کرد»؟ گروهی میگویند: «نه». از محمّد (صلی الله علیه و آله) میپرسد و او میگوید: «بله ای پروردگار»! خدای تبارکوتعالی میداند که او آن کار را انجام داده است؛ [با وجود آن، همین سؤال را] سهبار تکرار میکند. سپس محمّد (صلی الله علیه و آله) را تصدیق میکند و آن قوم را تکذیب میکند. سپس بهسوی آتش جهنّم رانده میشوند. سپس علی (علیه السلام) در میان اهل زمان خود آورده میشود و همانطور که به محمّد (صلی الله علیه و آله) گفته شد به او گفته میشود و گروهی او را تکذیب میکنند و خداوند او را تصدیق و آنها را تکذیب میکند. آن را سهبار تکرار میکند. سپس حسن (علیه السلام) [آورده میشود]، سپس حسین (علیه السلام)، سپس علیّبنالحسین (علیه السلام) و او کمترین اصحاب را دارد. اصحاب او ابوخالد کابلی، یحییبنام الطویل، سعیدبنمسیّب، عامربنواثله و جابربنعبدالله انصاری بودند و اینها بر آنچه بهوسیلهی آن [بر امّت] استدلال شده است شاهد هستند. سپس پدرم یعنی محمّدبنعلی (علیه السلام) مانند آن [مواردی که گفته شد در میان امّتش] آورده میشود. سپس شما آورده میشوید و از من میپرسند و از شما میپرسند؛ پس ببینید چه میکنید ای ابن ابییعفور! خدای عزّوجلّ به اطاعتش و اطاعت رسولش (صلی الله علیه و آله) و اطاعت اولوا الامری که آنها جانشینان رسولش (صلی الله علیه و آله) هستند امر کرده است. ای ابن ابییعفور! ماییم حجّتهای خدا در میان بندگانش و گواهان او بر خلقش و امانتداران او در زمینش و خزانهداران او بر علمش و دعوتکنندگان به راهش و عملکنندگان به آن؛ پس هرکس از ما اطاعت کند اطاعت خدا کرده است و هرکس از ما نافرمانی کند نافرمانی خدا کرده است.