آیه أَ لَمْ يَجِدْكَ يَتيماً فَآوى [6]
آيا او تو را يتيم نيافت و پناه داد؟!
الرّضا (علیه السلام)- أَ لَمْ یَجِدْکَ وَحِیداً فَآوَی إِلَیْکَ النَّاس.
امام رضا (علیه السلام)- آیا تو را یگانه نیافت و مردم را بهسویت پناه داد؟
الصّادقین (علیها السلام)- أَ لَمْ یَجِدْکَ یَتِیماً فَآوی أَیْ فَآوَی إِلَیْکَ النَّاسَ.
امام باقر و امام صادق (علیها السلام)- أَلَمْ یَجِدْکَ یَتِیمًا فَآوَی؛ مردم را بهسوی تو پناه داد.
علیبنإبراهیم (رحمة الله علیه)- الیَتِیمُ الَّذِی لَا مِثْلَ لَهُ وَ لِذَلِکَ سُمِّیَتِ الدُّرَّهًُْ الْیَتِیمَهًَْ لِأَنَّهُ لَا مِثْلَ لَهَا.
علیبنابراهیم (رحمة الله علیه)- یتیمی که همانندی نداشت و از همین رو دُرّ یتیم نام گرفته است، چرا که همانند و نظیری ندارد.
الرّضا (علیه السلام)- رَوَی الْعَیَّاشِیُّ بِإِسْنَادِهِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ: أَ لَمْ یَجِدْکَ یَتِیماً فَآوَی قَالَ: (علیه السلام) فَرْداً لَا مِثْلَ لَکَ فِی الْمَخْلُوقِینَ فَآوَی النَّاسَ إِلَیْکَ.
امام رضا (علیه السلام)- أَ لَمْ یَجِدْکَ یَتِیماً فَآوی یعنی آیا خداوند تو را بیهمتایی [نیافت] که مانند تو در میان جهانیان وجود ندارد، پس مردمان را به دورت جمع نمود؟
الصّادقین (علیها السلام)- فَآوَی إِلَیْکَ النَّاس.
امام باقر و امام صادق (علیها السلام)- مردم را بهسوی تو پناه داد.
ابنعبّاس (رحمة الله علیه)- عَنِ ابْنِعَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) قَالَ: سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ: أَ لَمْ یَجِدْکَ یَتِیماً فَآوی قَالَ: إِنَّمَا سُمِّیَ یَتِیماً لِأَنَّهُ لَمْ یَکُنْ لَهُ نَظِیرٌ عَلَی وَجْهِ الْأَرْضِ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ فَقَالَ عَزَّوَجَلَّ مُمْتَنّاً عَلَیْهِ نِعَمَهُ أَ لَمْ یَجِدْکَ یَتِیماً أَیْ وَحِیداً لَانَظِیرَ لَکَ فَآوی إِلَیْکَ النَّاسَ وَ عَرَّفَهُمْ فَضْلَکَ حَتَّی عَرَفُوک.
ابنعبّاس (رحمة الله علیه)- أَلَمْ یَجِدْکَ یَتِیمًا فَآوَی؛ ازآنرو پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) یتیم نامیده شد که بر روی زمین نه از پسینیان و نه از پیشینیان، هیچکس همتای ایشان نبود، پس خداوند عزّوجلّ به خاطر نعمتهایش بر حضرت (صلی الله علیه و آله) منّت گذاشت و فرمود: أَلَمْ یَجِدْکَ یَتِیمًا یعنی یگانه بودی و هیچ همتایی نداشتی. مردم را بهسوی تو پناه داد. و برتری تو را به آنان شناساند تا اینکه تو را شناختند.
ابنعبّاس (رحمة الله علیه)- أَ لَمْ یَجِدْکَ یَتِیماً عِنْدَ أَبِیطَالِبٍ (رحمة الله علیه) فَآوی إِلَی أَبِیطَالِبٍ (رحمة الله علیه) یَحْفَظُکَ وَ یُرَبِّیکَ وَ وَجَدَکَ فِی قَوْمِ ضَلَالٍ فَهَدَاهُمْ بِکَ إِلَی التَّوْحِید.
ابنعبّاس (رحمة الله علیه)- آیا او تو را نزد ابوطالب (علیه السلام) یتیم نیافت. نزد ابوطالب (علیه السلام) پناه داد و الهام کرد که از تو مراقبت کند و پرورش دهد. و تو را در میان قومی گمراه یافت و آنها را بهدست تو بهسوی توحید هدایت نمود.
ابنعبّاس (رحمة الله علیه)- أَ لَمْ یَجِدْکَ یَتِیماً عِنْدَ أَبِی طَالِبٍ (رحمة الله علیه) فِی حَجْرِهِ یَتِیماً فَآوی یَقُولُ یَکْفُلُ عَنْهُ.
ابنعبّاس (رحمة الله علیه)- آیا او تو را نزد ابوطالب (علیه السلام) یتیم نیافت. فَآوی یعنی [خداوند، عشق و محبّت تو را در قلب ابوطالب (علیه السلام) قرار داده و افزون ساخت تا] ابوطالب (علیه السلام) سرپرستی تو را عهدهدار شود.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ جَعْفَرِبْنِمُحَمَّدٍ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ قَالَ: سُئِلَ عَلِیُّبْنُالْحُسَیْنِ (علیه السلام) لِمَ أُوتِمَ النَّبِیُ (صلی الله علیه و آله) مِنْ أَبَوَیْهِ قَالَ لِئَلَّا یَجِبَ عَلَیْهِ حَقٌّ لِمَخْلُوقٍ.
امام رضا (علیه السلام)- امام جعفر (علیه السلام) از پدران ارجمند خود نقل فرمود: از امام سجاد (علیه السلام) پرسیدند: «چرا پیامبر (صلی الله علیه و آله) از پدر و مادر یتیم شد»؟ ایشان فرمود: «برای آنکه از هیچ مخلوقی حقّی بر حضرت واجب نباشد».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله): لَقَدْ سَأَلْتُ رَبِّی مَسْأَلَهًًْ وَدِدْتُ أَنِّی لَمْ أَسْأَلْهُ. قُلْتُ: أَیْ رَبِّ إِنَّهُ قَدْ کَانَتْ أَنْبِیَاءُ (علیهم السلام) قَبْلِی، مِنْهُمْ مَنْ سَخَّرْتَ لَهُ الرِّیحَ وَ مِنْهُمْ مَنْ کَانَ یُحْیِی الْمَوْتَی؟ قَالَ: فَقَالَ: أَ لَمْ أَجِدْکَ یَتِیماً فَآوَیْتُکَ؟ قَالَ: قُلْتُ: بَلَی. قَالَ: أَ لَمْ أَجِدْکَ ضَالًّا فَهَدَیْتُکَ؟ قَالَ: قُلْتُ: بَلَی أَیْ رَبِّ. قَالَ: أَ لَمْ أَشْرَحْ لَکَ صَدْرَکَ وَ وَضَعْتُ عَنْکَ وِزْرَکَ؟ قَالَ: قُلْتُ: بَلَی أَیْ رَبِّ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از پروردگارم درخواستی نمودم که ای کاش از او چنین درخواستی نکرده بودم، (درخواستم این بود که به محضر خداوند) عرض کردم: «پروردگارا! برای برخی از پیامبرانی که قبل از من بودند باد را مطیع ساختی و برخی از ایشان، مردگان را زنده میکردند [برای من چه در نظر گرفتهای]؟ خداوند فرمود: «آیا من تو را یتیم نیافتم و پناه دادم»؟ عرض کردم: «آری»! فرمود: «آیا من تو را گمشده نیافتم و هدایتت کردم»؟ عرض کردم: «آری پروردگارا»! فرمود: «آیا من سینهی تو را گشاده نساختم و بار سنگینت را از [دوش] تو برنداشتم»؟ عرض کردم: «آری پروردگارا»!