آیه لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ [37]
آن روز هركدام از آن‌ها وضعى دارد كه او را كاملاً به خود مشغول مىسازد.
علیبنإبراهیم (رحمة الله علیه)- لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ قَالَ: شُغُلٌ یَشْغَلُ بِهِ عَنْ غَیْرِهِ.
علیبنابراهیم (رحمة الله علیه)- لِکُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ یعنی این است که امری، وی را از امر دیگر مشغول می‌دارد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌مَسْعُودٍ قَالَ ... قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ... یَا ابْنَ مَسْعُودٍ دَعْ عَنْکَ مَا لَا یَعْنِیکَ وَ عَلَیْکَ بِمَا یُغْنِیکَ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ: لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیه.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ای پسر مسعود! آنچه را که فایده ندارد واگذار و بر تو باد به آنچه که فایده دارد. چراکه خدای تعالی می‌فرماید: لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیه.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فَأَخْبِرْنِی کَیْفَ یَقُومُ الْخَلَائِقُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ مِنَ الْقُبُورِ قَالَ: یَا ابْنَ سَلَامٍ یَقُومُونَ عُرَاهًًْ حُفَاهًًْ أَبْدَانُهُمْ خَالِیَهًٌْ بُطُونُهُمْ مُظْلِمَهًٌْ أَبْصَارُهُمْ وَجِلَهًٌْ قَالَ الرِّجَالُ یَنْظُرُونَ إِلَی النِّسَاءِ وَ النِّسَاءُ یَنْظُرُونَ إِلَی الرِّجَالِ قَالَ: هَیْهَاتَ یَا ابْنَ سَلَامٍ لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ مِنْ شِدَّهًِْ هَوْلِ الْقِیَامَهًِْ قَالَ: صَدَقْتَ یَا مُحَمَّد (صلی الله علیه و آله).
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- عبدالله‌بن‌سلام گفت: «مردم در قیامت چگونه از گور برانگیخته می‌شوند»؟ فرمود: «ای پسر سلام! پابرهنه، لخت، گرسنه، دیده تیره و هراسان از گورها برانگیخته می‌شوند، مردان به آسمان می‌نگرند و زنان به مردان، فرمود: «ای پسر سلام! هیهات، آن روز هرکه سرگرم خودش است از سختی هراس قیامت». گفت: «راست گفتی ای محمّد (صلی الله علیه و آله)».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یُحْشَرُ النَّاسُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ حُفَاهًًْ عُرَاهًًْ عَزْلَی {غُرْلًا} قَدْ أَلْجَمَهُمُ الْعَرَقُ وَ بَلَغَ شُحُومَ الْآذَانِ قَالَتْ سَوْدَهًُْ زَوْجَهًُْ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَا سَوْأَتَاهْ یَنْظُرُ بَعْضُنَا إِلَی بَعْضٍ فَقَالَ (صلی الله علیه و آله) شُغِلَ النَّاسُ عَنْ ذَلِکَ لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ وَ کَیْفَ وَ أَنَّی لَهُمْ بِالنَّظَرِ وَ مِنْهُمُ الْمَسْحُوقُ عَلَی وَجْهِهِ وَ الْمَاشِی عَلَی بَطْنِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یُوطَأُ بِالْأَقْدَامِ مِثْلُ الذَّرِّ {الدق} وَ مِنْهُمُ الْمَصْلُوبُ عَلَی شَفِیرِ النَّارِ حَتَّی یَفْرُغَ النَّاسُ مِنَ الْحِسَابِ وَ مِنْهُمُ الْمُطَوَّقُ بِشُجَاعٍ فِی رَقَبَتِهِ تَنْهَشُهُ حَتَّی یَفْرُغَ النَّاسُ مِنَ الْحِسَابِ وَ مِنْهُمْ مَنْ تَسَلَّطَ عَلَیْهِ الْمَاشِیَهًُْ ذَوَاتُ الْأَخْفَافِ فَتَطَؤُهُ بِأَخْفَافِهَا وَ ذَوَاتُ الْأَظْلَافِ فَتَنْطَحُهُ بِقُرُونِهَا وَ تَطَؤُهُ بِأَظْلَافِهَا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در روز قیامت مردم پابرهنه و عریان ازدحام می‌کنند، عرق ایشان را لگام زده و به بناگوش رسیده است. سوده همسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) گفت: «وای بر ما! عدّه‌ای به عدّه‌ی دیگر نگاه کنند». حضرت (علیه السلام) فرمود: «مردم مشغولتر از آن هستند که نگاه کنند؛ لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ، هرکس در آن روز در مصیبتی گرفتار است که دل مشغول آن است. چگونه توانایی نگاه دارد درصورتیکه عدّه‌ای بر صورتشان کشانده می‌شوند و عدّه‌ای بر شکمشان راه می‌روند و عدّه‌ای بسان مورچگان زیر قدم‌ها له می‌شوند و عدّه‌ای بر لبه‌ی آتش تا به‌هنگام تمام شدن حساب مردم به دار آویخته شده‌اند و عدّه‌ای مار در گردن ایشان حلقه زده است و تا به‌هنگام پایان حسابرسی ایشان را نیش می‌زند و عدّه‌ای گرفتار حیوانات سم دارند که ایشان را لگد می‌زنند و عدّه‌ای مبتلا به حیوانات شاخ‌دارند که ایشان را شاخ می‌زنند و با پاهایشان ایشان را لگد می‌کنند».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ رُوِیَ أَنَّ عَائِشَهًَْ قَالَتْ لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حِینَ سَمِعَتْ ذَلِکَ وَا سَوْأَتَاهْ أَ یَنْظُرُ بَعْضُهُمْ إِلَی سَوْأَهًِْ بَعْضٍ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاءِ فَقَالَ (علیه السلام) لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ وَ یَشْغَلُ بَعْضُهُمْ عَنْ بَعْضٍ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- عایشه هنگامیکه آن (عریان محشور شدن انسان‌ها) را شنید، به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) گفت: «وای از شرم‌آور محشور شدن، آیا مردان و زنان بعضی به عورت بعضی دیگر نگاه می‌کنند»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: آن روز هرکدام از آن‌ها وضعی دارد که او را کاملاً به خود مشغول میسازد؛ و بعضی را از بعض دیگر باز می‌دارد».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ عَنِ الْحَسَنِ بَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ذَاتَ یَوْمٍ وَاضِعٌ رَأْسَهُ فِی حَجْرِ عَائِشَهًَْ قَدْ أَغْفَی إِذْ سَالَتِ الدُّمُوعُ مِنْ عَیْنِهَا فَقَالَ: مَا أَصَابَکِ مَا أَبْکَاکِ قَالَتْ ذَکَرْتُ حَشْرَ النَّاسِ وَ هَلْ یَذْکُرُ أَحَدٌ أَحَداً فَقَالَ: لَهَا یُحْشَرُونَ حُفَاهًًْ عُرَاهًًْ وَ قَرَأَ: لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ لَا یَذْکُرُ فِیهَا أَحَداً عِنْدَ الصُّحُفِ وَ عِنْدَ وَزْنِ الْحَسَنَاتِ وَ السَّیِّئَاتِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- روزی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سرش را در دامن عایشه گذاشته بود، به خواب سبکی رفت و ناگهان اشک از چشمان عایشه سرازیر شد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «چه [بدی] به تو رسیده؟ چه چیزی باعث گریه‌ی تو شده است»؟ گفت: «محشور شدن مردم را به خاطر آوردم و آیا کسی از کسی یاد می‌کند»؟ به او فرمود: «پابرهنه و عریان محشور می‌شوند و [این آیه را] خواند: لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ رَسُولِ الله (صلی الله علیه و آله)ِ أَنَّهُ قَالَ لَهُ بَعْضُ أَهْلِهِ: یَا رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و آله) هَلْ یَذْکُرُ الرَّجُلُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ حَمِیمَهُ؟ فَقَالَ (علیه السلام): ثَلَاثَهًُْ مَوَاطِنَ لَا یَذْکُرُ أَحَدٌ أَحَداً عِنْدَ الْمِیزَانِ حَتَّی یَنْظُرَ أَ یَثْقُلُ مِیزَانُهُ أَمْ یَخِفُّ؟ وَ عِنْدَ الصِّرَاطِ حَتَّی یَنْظُرَ أَ یَجُوزُهُ أَمْ لَا؟ وَ عِنْدَ الصُّحُفِ حَتَّی یَنْظُرَ بِیَمِینِهِ یَأْخُذُ الصُّحُفَ أَمْ بِشِمَالِهِ؟ فَهَذِهِ ثَلَاثَهًُْ مَوَاطِنَ لَا یَذْکُرُ فِیهَا أَحَدٌ حَمِیمَهُ وَ لَا حَبِیبَهُ وَ لَا قَرِیبَهُ وَ لَا صَدِیقَهُ وَ لَا بَنِیهِ وَ لَا وَالِدَیْهِ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَی لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ مَشْغُولٌ بِنَفْسِهِ عَنْ غَیْرِهِ مِنْ شِدَّهًِْ مَا یَرَی مِنَ الْأَهْوَالِ الْعِظَامِ نَسْأَلُ اللَّهَ تَعَالَی أَنْ یُسَهِّلَهَا لَنَا بِرَحْمَتِهِ وَ یُهَوِّنَهَا عَلَیْنَا بِرَأْفَتِهِ وَ لُطْفِهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- برخی از خویشاوندان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از ایشان پرسیدند: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا در روز قیامت، انسان افراد نزدیک خویش را به یاد می‌آورد»؟ فرمود: «در سه جایگاه است که هیچ‌کسی، دیگری را به یاد نمی‌آورد؛ زمانیکه شخص در برابر ترازوی اعمال قرار می‌گیرد که تمام توجّه او معطوف این است که آیا ترازوی وی سنگینی می‌کند یا خیر و هنگام گذشتن از صراط است که آیا از صراط گذر خواهد کرد یا خیر و هنگام تحویل نامه‌های اعمال است که آیا نامهی اعمالش در دست راستش خواهد بود یا در دست چپ. در این سه جایگاه، انسان همسر و خویشاوند و دوستان صمیمی و فرزندان و پدر و مادر خویش را به یاد نمی‌آورد و این همان سخن خداوند عزّوجلّ است: لِکُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ، که به دلیل آن همه خطرات عظیم و هولناکیکه در آنجا هست، انسان تمام توجّه‌اش معطوف خویشتن می‌شود و به دیگری توجّه ندارد. از خداوند می‌خواهیم که از رهگذر رأفت و رحمت و لطف خویش، آن لحظات را بر ما آسان و آرام گرداند.
السّجاد (علیه السلام)- ٍعَنْ أَبِی‌حَمْزَهًَْ الثُّمَالِیِّ أَنَّهُ قَالَ: کَانَ عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) یُصَلِّی عَامَّهًَْ لَیْلَتِهِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فَإِذَا کَانَ السَّحَرُ دَعَا بِهَذَا الدُّعَاءِ الهِی ... أَبْکِی لِخُرُوجِی عَنْ قَبْرِی عُرْیَاناً ذَلِیلًا حَامِلًا ثِقْلِی عَلَی ظَهْرِی أَنْظُرُ مَرَّهًًْ عَنْ یَمِینِی وَ أُخْرَی عَنْ شِمَالِی إِذِ الْخَلَائِقُ فِی شَأْنٍ غَیْرِ شَأْنِی لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ. وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ مُسْفِرَةٌ* ضاحِکَةٌ مُسْتَبْشِرَةٌ* وَ وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ عَلَیْها غَبَرَةٌ* تَرْهَقُها قَتَرَةٌ وَ ذِلَّة.
امام سجّاد (علیه السلام)- برای عریان و ذلیل بیرون آمدنم از قبرم گریه میکنم درحالیکه بار سنگینم را بر پشتم حمل میکنم؛ یک‌بار به‌سمت راستم و بار دیگر به‌سمت چپم نگاه میکنم زمانیکه خلایق در وضعی غیر از وضع من هستند؛ لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ* وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ مُسْفِرَةٌ* ضاحِکَةٌ مُسْتَبْشِرَةٌ* وَ وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ عَلَیْها غَبَرَةٌ* تَرْهَقُها قَتَرَةٌ؛ و ذلّت [آن‌ها را پوشانده است].