آیه ۱۶ - سوره فجر

آیه وَ أَمَّا إِذا مَا ابْتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهانَنِ [16]

و امّا هنگامي‌كه براي امتحان، روزيش را بر او تنگ مي‌گيرد [مأيوس مي‌شود و] مي‌گويد: «پروردگارم مرا خوار كرده است»!

۱
(فجر/ ۱۶)

الرّضا (علیه السلام)- وَ أَمَّا إِذا مَا ابْتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ أَیْ ضَیَّقَ عَلَیْهِ.

امام رضا (علیه السلام)- وَ أَمَّا إِذَا مَا ابْتَلَاهُ * فَقَدَرَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ یعنی او را در تنگنا قرار دهد و بر او سخت گیرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۹۶
الأمالی للصدوق، ص۹۱
۲
(فجر/ ۱۶)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ أَمَّا إِذا مَا ابْتَلاهُ أَیْ امْتَحَنَهُ فَقَدَرَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ أَیْ أَفْقَرَه.

ِعلی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ أَمَّا إِذَا مَا ابْتَلَاهُ، یعنی او را میآزماید، فَقَدَرَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ، یعنی او را تهیدست میکند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۹۸
القمی، ج۲، ص۴۱۹
۳
(فجر/ ۱۶)

الرّضا (علیه السلام)- فَقَامَ إِلَیْهِ عَلِیُّ‌بْنُ‌مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْجَهْمِ فَقَالَ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَ تَقُولُ بِعِصْمَهًِْ الْأَنْبِیَاءِ قَالَ بَلَی قَالَ فَمَا تَعْمَلُ فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ عَصی آدَمُ رَبَّهُ فَغَوی وَ قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ ... وَ أَمَّا قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ إِنَّمَا ظَنَّ أَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ لَا یُضَیِّقُ عَلَیْهِ رِزْقَهُ أَ لَا تَسْمَعُ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ أَمَّا إِذا مَا ابْتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ أَیْ ضَیَّقَ عَلَیْهِ وَ لَوْ ظَنَّ أَنَّ اللَّهَ لَا یَقْدِرُ عَلَیْهِ لَکَانَ قَدْ کَفَرَ.

امام رضا (علیه السلام)- علی‌بن‌محمّد جهم به امام (علیه السلام) گفت: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا تو به عصمت انبیاء (علیهم السلام) معتقدی»؟ فرمود: «بله». گفت: «پس این آیات: [آری] آدم پروردگارش را نافرمانی کرد، و از پاداش او محروم شد!. (طه/۱۲۱) و و ذا النون [یونس] را [به یاد آور] در آن هنگام که خشمگین [از میان قوم خود] رفت و چنین می‌پنداشت که ما بر او تنگ نخواهیم گرفت [امّا موقعی که در کام نهنگ فرو رفت]، در آن ظلمت‌ها [ی متراکم] صدا زد: «[خداوندا]! جز تو معبودی نیست! منزّهی تو! من از ستمکاران بودم»!. (انبیاء/۸۷) را چه میکنی»؟ فرمود: «در مورد آیه: وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ باید گفت که آدم (علیه السلام) گمان می‌کرد که خدا هرگز رزق او را تنگ نمی‌گرداند. آیا این آیه را نشنیده‌ای که خداوند فرموده است: وَ أَمَّا إِذا مَا ابْتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَیْهِ اگر آدم گمان می‌کرد که خداوند بر او تسلّط ندارد، یقیناً کفر ورزیده بود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۹۸
بحارالأنوار، ج۱۱، ص۷۲/ بحارالأنوار، ج۱۱، ص۸۲/ بحارالأنوار، ج۱۴، ص۳۸۷/ الاحتجاج، ج۲، ص۴۳۰/ الأمالی للصدوق، ص۹۰/ نورالثقلین
بیشتر