آیه الَّذينَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ دائِمُونَ [23]
كساني كه نمازهايشان را دائماً به‌جا مي‌آورند.
الباقر (علیه السلام)- الَّذینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ قَالَ هِیَ النَّافِلَهًْ.
امام باقر (علیه السلام)- فضیل گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: الَّذِینَ هُمْ عَلَی صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ، پرسیدم. فرمود: «منظور، نماز مستحبّی است».
الباقر (علیه السلام)- رُوِیَ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) أَنَ هَذَا فِی النَّوَافِلِ وَ قَوْلَهُ وَ الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ یُحافِظُونَ فِی الْفَرَائِضِ وَ الْوَاجِبَاتِ.
امام باقر (علیه السلام)- از امام باقر (علیه السلام) روایت شده است که این آیه در مورد نوافل است و سخن خداوند: و آن‌ها که بر نماز مواظبت دارند. (معارج/۳۴) در مورد فریضه‌ها و واجبات است.
الباقر (علیه السلام)- فِی ِرِوَایَهًِْ أَبِی‌الْجَارُودِ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَال الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ یَقُولُ إِذَا فَرَضَ عَلَی نَفْسِهِ مِنَ النَّوَافِلِ شَیْئاً دَامَ عَلَیْه.
امام باقر (علیه السلام)- در روایت ابوالجارود آمده است که امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی آیه: الَّذِینَ هُمْ عَلَی صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ فرمود: «اگر امر مستحبّی را بر خویش واجب بداند، همواره به انجام‌دادن آن تداوم خواهد داشت».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- مَنْ أَتَی الصَّلَاهًَْ عَارِفاً بِحَقِّهَا غُفِرَ لَهُ لَا یُصَلِّی الرَّجُلُ نَافِلَهًًْ فِی وَقْتِ فَرِیضَهًٍْ إِلَّا مِنْ عُذْرٍ وَ لَکِنْ یَقْضِی بَعْدَ ذَلِکَ إِذَا أَمْکَنَهُ الْقَضَاءُ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ یَعْنِی الَّذِینَ یَقْضُونَ مَا فَاتَهُمْ مِنَ اللَّیْلِ بِالنَّهَارِ وَ مَا فَاتَهُمْ مِنَ النَّهَارِ بِاللَّیْلِ لَا تُقْضَی النَّافِلَهًُْ فِی وَقْتِ فَرِیضَهًٍْ ابْدَأْ بِالْفَرِیضَهًِْ ثُمَّ صَلِّ مَا بَدَا لَکَ.
امام علی (علیه السلام)- کسی که با شناختن حق نماز، نماز خواند آمرزیده می‌شود. مرد نبایستی در هنگام نماز واجب نماز نافله بخواند؛ مگر عذری داشته باشد که پس از آن در صورت امکان قضا نماید، خداوند می‌فرماید: الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُون؛ یعنی کسانی که همواره آنچه شب از آنان فوت می‌شود در روز، و آنچه در روز از آنان فوت شده در شب قضا می‌کنند. در وقت نماز واجب، قضای نماز نافله نمی‌شود. نخست نماز واجب را بخوان، آنگاه هرچه خواستی نماز دیگر بخوان.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ قَالَ دَخَلْتُ عَلَی أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) وَ أَنَا شَابٌّ فَوَصَفَ لِیَ التَّطَوُّعَ وَ الصَّوْمَ فَرَأَی ثِقْلَ ذَلِکَ فِی وَجْهِی فَقَالَ لِی إِنَّ هَذَا لَیْسَ کَالْفَرِیضَهًِْ مَنْ تَرَکَهَا هَلَکَ إِنَّمَا هُوَ التَّطَوُّعُ إِنْ شُغِلْتَ عَنْهُ أَوْ تَرَکْتَهُ قَضَیْتَهُ إِنَّهُمْ کَانُوا یَکْرَهُونَ أَنْ تُرْفَعَ أَعْمَالُهُمْ یَوْماً تَامّاً وَ یَوْماً نَاقِصاً إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ وَ کَانُوا یَکْرَهُونَ أَنْ یُصَلُّوا حَتَّی یَزُولَ النَّهَارُ إِنَّ أَبْوَابَ السَّمَاءِ تُفَتَّحُ إِذَا زَالَ النَّهَارُ.
امام باقر (علیه السلام)- زراره گوید: در ایّام جوانی حضور امام باقر (علیه السلام) رسیدم. امام (علیه السلام) نمازهای نافله و روزه‌های سنّت را برایم توصیف می‌کرد. موقعی که در چهره‌ی من نگریست و نگرانی مرا در چهره‌ام دید، فرمود: «این نمازهای نافله و روزه‌های سنّت مانند نماز و روزه‌ی فریضه نیست که هرکس ترک کند، در تباهی سقوط کند. اینها عبادت اختیاری و افتخاری است. اگر از ادای آن باز ماندی یا در اثر خورد و خواب جوانی ترک کردی، در فرصت مناسب قضای آن را بجا می‌آوری. بندگان خداوند راضی نمی‌شوند که یک روز عبادت آنان تام و کامل به پیشگاه خدا بالا رود و روز دیگر ناتمام و ناقص. چراکه خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ و نیز بندگان خداوند راضی نمی‌شوند که قبل از زوال خورشید به نماز نافله بپردازند، زیرا درهای آسمان را هنگام زوال خورشید می‌گشایند.
الکاظم (علیه السلام)- الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ قَالَ أُولَئِکَ وَ اللَّهِ أَصْحَابُ الْخَمْسِینَ مِنْ شِیعَتِنَا.
امام کاظم (علیه السلام)- الَّذِینَ هُمْ عَلَی صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ، به خدا سوگند! این ها یاران پنجاه‌گانه از شیعیان ما هستند.
الصّادق (علیه السلام)- هَذَا فِی التَّطَوُّعِ مَنْ حَافَظَ عَلَیْهِ وَ قَضَی مَا فَاتَهُ مِنْهُ.
امام صادق (علیه السلام)- این [آیه]: الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ در مورد [نماز] مستحبّی است. کسی که بر آن محافظت نماید و آنچه وقتش گذشته قضا نماید.
الرّضا (علیه السلام)- الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ قَالَ یَدُومُونَ عَلَی أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ النَّوَافِلِ فَإِنْ فَاتَهُمْ بِاللَّیْلِ قَضَوْا بِالنَّهَارِ وَ إِنْ فَاتَهُمْ بِالنَّهَارِ قَضَوْا بِاللَّیْلِ وَ قَالَ أَنْتُمْ رُعَاهًُْ الشَّمْسِ وَ النُّجُومِ وَ مَا أَحَدٌ یُصَلِّی صَلَاتَیْنِ وَ لَا یُؤْجَرُ أَجْرَیْنِ غَیْرُکُمْ لَکُمْ أَجْرٌ فِی السِّرِّ وَ أَجْرٌ فِی الْعَلَانِیَهًِْ.
امام رضا (علیه السلام)- الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمُونَ دائماً واجبات و مستحبّات را به‌جا می‌آورند؛ اگر در شب [نمازی] از دستشان برود، روز قضای [آن را] می‌خوانند و اگر در روز از دستشان برود، شب به‌جا می‌آورند. شما دیده‌بانان خورشید و ستارگان هستید و غیر از شما کسی نیست که دو بار نماز بخواند [نمازی با مخالفین و به صورت تقیّه و نمازی در نهان به روش شیعیان] و دو بار پاداش داده شود. شما پاداشی در نهان و پاداشی در آشکارا دارید.
الباقر (علیه السلام)- فی قوله إِلَّا الْمُصَلِّینَ. الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ یُحافِظُونَ إِنَ ذَلِکَ فِی النَّوَافِلِ یَدْعُونَ عَلَیْهَا.
امام باقر (علیه السلام)- إِلَّا المُصَلِّینَ. وَ الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ یُحافِظُونَ (معارج/۳۴) آن در نمازهای مستحبّی است که در آن [پروردگارشان را] می‌خوانند.