آیه ۴۰ - سوره معارج

آیه فَلا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِبِ إِنَّا لَقادِرُونَ [40]

سوگند به پروردگار مشرق‌ها و مغرب‌ها كه ما قادريم،

۱
(معارج/ ۴۰)

الصّادق (علیه السلام)- المَشَارِقُ الْأَنْبِیَاءُ وَ الْمَغَارِبُ الْأَوْصِیَاءُ (علیهم السلام).

امام صادق (علیه السلام)- المَشَارِقُ همانا پیامبران (علیهم السلام) هستند. و المَغَارِبُ همانا اوصیاء (علیهم السلام) و جانشینان هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۴۶
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۷۷/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۰۰/ بحرالعرفان، ج۲، ص۲/ البرهان
۲
(معارج/ ۴۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِاللَّهِ‌بْنِ‌أَبِی حَمَّادٍ یَرْفَعُهُ إِلَی أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِبِ قَالَ لَهَا ثَلَاثُمِائَهًٍْ وَ سِتُّونَ مَشْرِقاً وَ ثَلَاثُمِائَهًٍْ وَ سِتُّونَ مَغْرِباً فَیَوْمُهَا الَّذِی تُشْرِقُ فِیهِ لَا تَعُودُ فِیهِ إِلَّا مِنْ قَابِلٍ وَ یَوْمُهَا الَّذِی تَغْرُبُ فِیهِ لَا تَعُودُ فِیهِ إِلَّا مِنْ قَابِلٍ.

امام علی (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌أبی حمّاد در حدیث مرفوعی از امام علی (علیه السلام) آورده است که درباره‌ی این آیه: ِرَبِّ المَشَارِقِ وَ المَغَارِبِ فرمود: «[خورشید] دارای سیصدوشصت مشرق و سیصدوشصت مغرب است و روزی که در آنجا طلوع می‌کند به آن نقطه باز نخواهد گشت، مگر در سال آینده، و روزی که در آنجا غروب می‌کند به آن نقطه باز نخواهد گشت، مگر سال آینده».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۴۶
معانی الأخبار، ص۲۲۱/ البرهان/ نورالثقلین
۳
(معارج/ ۴۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنِ الْأَصْبَغِ‌بْنِ‌نُبَاتَهًَْ قَالَ: خَطَبَنَا أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) عَلَی مِنْبَرِ الْکُوفَهًْ ... فَقَامَ إِلَیْهِ ابْنُ الْکَوَّاءِ فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِین ... سَمِعْتُهُ یَقُولُ بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِب ... وَ أَمَّا قَوْلُهُ بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِبِ فَإِنَّ لَهَا ثَلَاثَمِائَهًٍْ وَ سِتِّینَ بُرْجاً تَطْلُعُ کُلَ یَوْمٍ مِنْ بُرْجٍ وَ تَغِیبُ فِی آخَرَ وَ لَا تَعُودُ إِلَیْهِ إِلَّا مِنْ قَابِلٍ فِی ذَلِکَ الْیَوْم.

امام علی (علیه السلام)- اصبغ‌بن‌نباته گوید: امام علی (علیه السلام) بر منبر کوفه خطاب به ما فرمود: ... ابن‌کوّاء ایستاد و گفت: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام) ... شنیده‌ام که خداوند متعال فرموده است: بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِب ... [امام علی (علیه السلام) فرمود:] ... و امّا آیه: ِرَبِّ المَشَارِقِ وَ المَغَارِبِ آن سیصدوشصت برج دارد، هر روز در برجی حاضر و از برجی دیگر غایب می‌شود، و فقط در سال دیگر در همان روز به همان برج باز می‌گردد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۴۶
بحارالأنوار، ج۱۰، ص۱۲۱/ الاحتجاج، ج۱، ص۲۵۹/ البرهان؛ «تغرب» بدل «تغیب»/ نورالثقلین
۴
(معارج/ ۴۰)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- لِلشَّمْسِ کُلَّ یَوْمٍ مَطْلِعٌ تَطْلُعُ فِیهِ وَ مَغْرِبٌ تَغْرُبُ فِیهِ غَیْرُ مَطْلِعِهَا بِالْأَمْسِ وَ غَیْرُ مَغْرِبِهَا بِالْأَمْسِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- خورشید هر روز یک مطلعی دارد که از آن طلوع می‌کند، و یک مغربی که در آن نهان می‌شود جز مشرق و مغرب دیروزش.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۴۶
بحارالأنوار، ج۵۵، ص۲۱۱
۵
(معارج/ ۴۰)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- فَلا أُقْسِمُ أی أقسم بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِبِ قَالَ مَشَارِقِ الشِّتَاءِ وَ مَغَارِبِ الصَّیْفِ وَ مَغَارِبِ الشِّتَاءِ وَ مَشَارِقِ الصَّیْفِ وَ هُوَ قَسَمٌ وَ جَوَابُه إِنَّا لَقادِرُون.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- منظور از فَلَا أُقْسِمُ یعنی سوگند؛ بِرَبِّ المَشَارِقِ وَ المَغَارِبِ، مشرق‌های زمستان و مشرق‌های تابستان، و مغرب‌های زمستان و مغرب‌های تابستان است، و این جمله، قسم است که جواب آن، این سخن است: إِنَّا لَقَادِرُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۴۶
القمی، ج۲، ص۳۸۶
بیشتر