آیه يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا جاءَكُمُ الْمُؤْمِناتُ مُهاجِراتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللهُ أَعْلَمُ بِإيمانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِناتٍ فَلا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَ لا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ وَ آتُوهُمْ ما أَنْفَقُوا وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَ لا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوافِرِ وَ سْئَلُوا ما أَنْفَقْتُمْ وَ لْيَسْئَلُوا ما أَنْفَقُوا ذلِكُمْ حُكْمُ اللهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَ اللهُ عَليمٌ حَكيمٌ [10]
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! هنگامى‌كه زنان باايمان به‌عنوان هجرت نزد شما آيند، آن‌ها را بيازماييد خداوند به ايمانشان آگاه‌تر است، اگر آنان را مؤمن يافتيد، آن‌ها را به‌سوى كفّار بازنگردانيد؛ نه آن‌ها براى كفّار حلالند و نه كفّار براى آن‌ها حلال و آنچه را همسران آن‌ها [براى ازدواج با اين زنان] پرداخته‌اند به آنان بپردازيد و گناهى بر شما نيست كه با آن‌ها ازدواج كنيد هرگاه مَهرشان را به آنان بدهيد و هرگز زنان كافر را در همسرى خود نگه نداريد [و اگر كسى از زنان شما كافر شد و به بلاد كفر فرار كرد] حق داريد مَهرى را كه پرداخته‌ايد مطالبه كنيد آنگونه كه آن‌ها نيز حق دارند مَهر [زنانشان را كه از آنان جدا شده‌اند] از شما مطالبه كنند، اين حكم خداوند است كه در ميان شما حكم مى‌كند و خداوند دانا و حكيم است.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- إِذَا لَحِقَتِ امْرَأَهًٌْ مِنَ الْمُشْرِکِینَ بِالْمُسْلِمِینَ تُمْتَحَنُ بِأَنْ تَحْلِفَ بِاللَّهِ أَنَّهُ لَمْ یَحْمِلْهَا عَلَی اللُّحُوقِ بِالْمُسْلِمِینَ بُغْضٌ لِزَوْجِهَا الْکَافِرِ وَ لَا حُبٌّ لِأَحَدٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ وَ إِنَّمَا حَمَلَهَا عَلَی ذَلِکَ الْإِسْلَامُ وَ إِذَا حَلَفَ ذَلِکَ قُبِلَ إِسْلَامُهَا ثُمَّ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِناتٍ فَلا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَی الْکُفَّارِ لا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَ لا هُمْ یَحِلُّونَ لَهُنَّ وَ آتُوهُمْ ما أَنْفَقُوا یَعْنِی یَرُدُّ الْمُسْلِمُ عَلَی زَوْجِهَا الْکَافِرِ صَدَاقَهَا ثُمَّ یَتَزَوَّجُهَا الْمُسْلِمُ وَ هُوَ قَوْلُهُ وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ أَنْ تَنْکِحُوهُنَّ إِذا آتَیْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- اگر زنی از مشرکین به مسلمانان پیوست، باید امتحان شود و سوگند یاد کند که دشمنی‌اش نسبت به همسر کافرش، موجب پیوست او به مسلمانان نشده است و حبّ او نسبت به یکی از مسلمانان نیز عامل این امر نبوده است و فقط اسلام موجب این امر شده است. پس اگر چنین سوگندی یاد کند، اسلام آوردنش مورد قبول است. پس خداوند عزّوجلّ فرمود: فَإِنْ عَلمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلا تَرْجِعُوهُنَّ إِلی الکفّار لا هُنَّ حِل لهُمْ ولا هُمْ یَحِلونَ لهُنَّ وآتُوهُم مَّا أَنفَقُوا؛ یعنی مرد مسلمان، مهر آن زن را به همسر کافر او بپردازد و سپس او را به ازدواج خود درآورد و این همان کلام خداوند است که فرمود: و لا جُنَاحَ عَلیْکُمْ أَن تَنکِحُوهُنَّ إِذَا آتَیْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِنَّ الِامْتِحَانَ أَنْ یَشْهَدْنَ أَنْ لَا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله).
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- امتحان [زنان] این است که شهادت بدهند که معبودی جز الله نیست و محمّد (صلی الله علیه و آله) رسول خداست.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِنَّ امْتِحَانَهُنَّ أَنْ یَحْلِفْنَ مَا خَرَجْنَ إِلَّا لِلدِّینِ وَ الرَّغْبَهًْ فِی الْإِسْلَامِ وَ لِحُبِّ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) وَ لَمْ یَخْرُجْنَ لِبُغْضِ زَوْجٍ وَ لَا لِالْتِمَاسِ دِینَارٍ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- امتحانشان این است که سوگند یاد کنند؛ جز برای دین و میل به اسلام و دوستی خدا و رسولش خارج نشده‌اند و به خاطر دشمنی با همسرشان و به دست‌آوردن دیناری خارج نشده‌اند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْفُضَیْلِ‌بْنِ‌یَسَارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) إِنَّ لِامْرَأَتِی أُخْتاً عَارِفَهًًْ عَلَی رَأْیِنَا وَ لَیْسَ عَلَی رَأْیِنَا بِالْبَصْرَهًِْ إِلَّا قَلِیلٌ فَأُزَوِّجُهَا مِمَّنْ لَا یَرَی رَأْیَهَا قَالَ لَا وَ لَا نِعْمَهًَْ وَ لَا کَرَامَهًَْ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ فَلا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَی الْکُفَّارِ لا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَ لا هُمْ یَحِلُّونَ لَهُنَّ.
امام صادق (علیه السلام)- فضیل‌بن‌یسار گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «همسرم خواهری دارد که عقیده‌ی ما را دارد و در بصره، تعداد کسانی که با ما هم عقیده هستند، اندک است. آیا من می توانم او را به ازدواج کسی درآورم که با او هم عقیده نیست»؟ فرمود: «خیر و نعمت نیست، زیرا خداوند عزّوجلّ فرمود: فَلا تَرْجِعُوهُنَّ إِلی الکفّار لا هُنَّ حِل لهُمْ ولا هُمْ یَحِلونَ لهُنَّ».
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ آتُوهُمْ مَا أَنْفَقُوا أَیْ وَ آتُوا أَزْوَاجَهُنَّ الْکُفَّارَ مَا أَنْفَقُوا عَلَیْهِنَّ مِنَ الْمَهْرِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فَآتُوهُمْ ما أَنْفَقُوا یعنی آنچه از مهریه به این زنان پرداخت کرده‌اند، به همسران کافرشان بپردازید.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ‌بْنِ‌أَعْیَنَ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ لَا یَنْبَغِی نِکَاحُ أَهْلِ الْکِتَابِ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ أَیْنَ تَحْرِیمُهُ قَالَ قَوْلُهُ وَ لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ.
امام باقر (علیه السلام)- زراره گوید: امام باقر (علیه السلام) فرمود: «ازدواج با اهل کتاب، شایسته نیست». گفتم: «فدایت شوم! در کجای [قرآن] این نوع ازدواج حرام دانسته شده است»؟ فرمود: «براساس این کلام خداوند تبارک‌وتعالی: و لاتُمْسِکُوا بِعِصَمِ الکَوافِرِ».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ‌بْنِ‌أَعْیَنَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ فَقَالَ هَذِهِ مَنْسُوخَهًٌْ بِقَوْلِهِ وَ لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ.
امام باقر (علیه السلام)- زراره گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی کلام خداوند تعالی و زنان پاکدامن از کسانی که پیش از شما کتاب (آسمانی) به آنان داده شده. (مائده/۵) پرسیدم، فرمود: «این آیه با کلام خداوند متعال: و لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الکَوافِرِ، منسوخ شده است».
الباقر (علیه السلام)- قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ أَنَّهُ مَنْسُوخٌ بِقَوْلِهِ تَعَالَی وَ لا تَنْکِحُوا الْمُشْرِکاتِ حَتَّی یُؤْمِنَّ وَ بِقَوْلِهِ وَ لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِر.
امام باقر (علیه السلام)- سخن خدای عزّوجلّ: و زنان پاکدامن از کسانی که پیش از شما به آن‌ها کتاب آسمانی داده شده، [برای شما] حلالند. (مائده/۵) با این سخن خداوند متعال: و با زنان مشرک و بت‌پرست، تا ایمان نیاورده‌اند، ازدواج نکنید!. (بقره/۲۲۱) و با این سخن خداوند متعال: وَ لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِر نسخ شده است.
الباقر (علیه السلام)- فِی رِوَایَهًْ أَبِی‌الْجَارُودِ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ وَ لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ یَقُولُ مَنْ کَانَتْ عِنْدَهُ امْرَأَهًٌْ کَافِرَهًٌْ یَعْنِی عَلَی غَیْرِ مِلَّهًِْ الْإِسْلَامِ وَ هُوَ عَلَی مِلَّهًِْ الْإِسْلَامِ فَلْیَعْرِضْ عَلَیْهَا الْإِسْلَامَ فَإِنْ قَبِلَتْ فَهِیَ امْرَأَتُهُ وَ إِلَّا فَهِیَ بَرِیَّهًٌْ مِنْهُ فَنَهَاهُ اللَّهُ أَنْ یُمْسِکَ بِعِصَمِهَا.
امام باقر (علیه السلام)- در روایت ابوجارود آمده است: امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی کلام خداوند متعال: و لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الکَوافِرِ، فرمود: «هرکس زنی کافر یعنی غیر مسلمان دارد و خود او مسلمان است، باید اسلام را به او عرضه دارد؛ اگر پذیرفت، او همسرش باشد و اگر نپذیرفت، آن زن از وی بری و دور است و خداوند از اینکه او را به همسری بگزیند، نهی کرده است».
أمیرالمومنین (علیه السلام)- إِنَّمَا أَحَلَّ اللَّهُ نِسَاءَ أَهْلِ الْکِتَابِ لِلْمُسْلِمِینَ إِذَا کَانَ فِی نِسَاءِ الْمُسْلِمِینَ قِلَّهًٌْ فَلَمَّا کَثُرَتِ الْمُسْلِمَاتُ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ لا تَنْکِحُوا الْمُشْرِکاتِ حَتَّی یُؤْمِنَّ وَ قَالَ وَ لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ وَ نَهَی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنْ یَتَزَوَّجَ الْمُسْلِمُ غَیْرَ الْمُسْلِمَهًِْ وَ هُوَ یَجِدُ مُسْلِمَهًًْ وَ لَا یَنْکِحُ مُشْرِکٌ مُسْلِمَهًْ.
امام علی (علیه السلام)- خداوند زنان اهل کتاب را فقط زمانی برای مسلمانان حلال کرده که زنان مسلمان کم باشند و هنگامی‌که زنان مسلمان زیاد شدند، خدای عزّوجلّ فرمود: و با زنان مشرک و بت‌پرست، تا ایمان نیاورده‌اند، ازدواج نکنید!. (بقره/۲۲۱) و فرمود: وَ لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِر و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نهی فرمود که مرد مسلمان درحالی‌که زن مسلمان پیدا می‌کند با زن غیرمسلمان ازدواج کند و مرد مشرک با زن مسلمان ازدواج نمی‌کند.
أمیرالمومنین (علیه السلام)- تَقَرَّبُوا إِلَی اللَّهِ بِتَوْحِیدِهِ وَ طَاعَهًِْ مَنْ أَمَرَکُمْ أَنْ تُطِیعُوهُ لا تُمْسِکُوا بِعِصَمِ الْکَوافِرِ وَ لَا یَجْنَحْ بِکُمُ الْغَیُّ فَتَضِلُّوا عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ بِاتِّبَاعِ أُولَئِکَ الَّذِینَ ضَلُّوا وَ أَضَلُّوا.
امام علی (علیه السلام)- و با یکتاپرستی و اطاعت از کسی که خدا امر فرموده، به خداوند نزدیکی جویید و به پیوندهای قبلی کافران متمسّک نشوید [و پایبند نباشید] گمراهی شما را منحرف نکند که با پیروی از کسانی که گمراه شدند و دیگران را گمراه کردند، از راه خدا گمراه شوید.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ سْئَلُوا ما أَنْفَقْتُمْ یَعْنِی إِذَا لَحِقَتِ امْرَأَهًٌْ مِنَ الْمُسْلِمِینَ بِالْکُفَّارِ فَعَلَی الْکَافِرِ أَنْ یَرُدَّ عَلَی الْمُسْلِمِ صَدَاقَهَا فَإِنْ لَمْ یَفْعَلِ الْکَافِرُ وَ غَنِمَ الْمُسْلِمُونَ غَنِیمَهًًْ أُخِذَ مِنْهَا قَبْلَ الْقِسْمَهًِْ صَدَاقُ الْمَرْأَهًِْ اللَّاحِقَهًِْ بِالْکُفَّار.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- و اسْأَلوا مَا أَنفَقْتُمْ؛ یعنی اگر زنی از مسلمانان به کفّار پیوست، کافر باید مهر او را به مرد مسلمان بپردازد. اگر فرد کافر چنین نکرد و مسلمانان از آن‌ها غنیمت گرفتند، قبل از تقسیم‌کردن آن غنایم، آن مرد مسلمان باید مهر آن زنی را که به کفّار پیوسته است، بگیرد.
الباقر (علیه السلام)- وَ إِنْ فاتَکُمْ شَیْءٌ مِنْ أَزْواجِکُمْ فَلَحِقْنَ بِالْکُفَّارِ مِنْ أَهْلِ عَهْدِکُمْ فَاسْأَلُوهُمْ صَدَاقَهَا وَ إِنْ لَحِقْنَ بِکُمْ مِنْ نِسَائِهِمْ شَیْءٌ فَأَعْطُوهُمْ صَدَاقَهَا ذلِکُمْ حُکْمُ اللَّهِ یَحْکُمُ بَیْنَکُمْ.
امام باقر (علیه السلام)- وَ إِنْ فاتَکُمْ شَیْءٌ مِنْ أَزْواجِکُمْ و به کافران هم‌پیمان با شما ملحق شوند، از آن‌ها مهریه‌ی آن زن را درخواست کنید و اگر از زنان آن‌ها کسی به شما ملحق شد، مهریه‌ی آن زن را به آن‌ها بدهید؛ ذلِکُمْ حُکْمُ اللهِ یَحْکُمُ بَیْنَکُمْ.