آیه ۴۴ - سوره حاقه

آیه وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَيْنا بَعْضَ الْأَقاويلِ [44]

و اگر او سخنى دروغ بر ما مى‌بست.

۱
(حاقه/ ۴۴)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ قَالَ الْعَدَوِیُ وَ لَا وَ اللَّهِ مَا أَمَرَهُ بِهَذَا وَ مَا هُوَ إِلَّا شَیْءٌ یَتَقَوَّلُهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ الْأَقاوِیلِ إِلَی قَوْلِهِ عَلَی الْکافِرِینَ یَعْنِی مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ إِنَّهُ لَحَقُّ الْیَقِینِ یَعْنِی بِهِ عَلِیّاً (علیه السلام).

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکس من مولای اویم، علی (علیه السلام) مولای اوست؛ عَدَوی گفت: «به خداوند سوگند! خداوند، وی را به چنین کاری دستور نداده است و این سخن ساختگی و دروغ است، و خداوند متعال این آیات را نازل کرد: وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنَا بَعْضَ الْأَقَاوِیلِ... وَ إِنَّهُ لَحَسْرَةٌ عَلَی الْکافِرِینَ منظور، حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) است وَ إِنَّهُ لَحَقُّ الْیَقِینِ منظور، علی (علیه السلام) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۵۰
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۴۸ و العیاشی، ج۲، ص۲۶۸؛ «بتفاوت»/ المناقب، ج۳، ص۳۷/ البرهان
۲
(حاقه/ ۴۴)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ الْأَقاوِیلِ یَعْنِی رَسُولَ اللَّه (صلی الله علیه و آله).

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- منظور از این آیه: وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنَا بَعْضَ الْأَقَاوِیلِ، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۵۰
بحارالأنوار، ج۹، ص۲۴۳
۳
(حاقه/ ۴۴)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الْعِلَّهًُْ فِی قَوْلِهِ إِیَّاکِ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَهًِْ قَوْلُ اللَّهِ لِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) ... وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ الْأَقاوِیلِ لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِینِ وَ مِثْلُهُ کَثِیرٌ مِمَّا هُوَ مُخَاطَبَهًٌْ لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ الْمَعْنَی عَلَی أُمَّتِهِ فَذَلِکَ عِلَّهًُْ قَوْلِکَ إِیَّاکِ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَهًِْ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- [آیاتی که] علّت و دلیل [آن] در سخن خداوند [همان ضرب المثل مشهور است که می‌گوید]: «إِیَّاکِ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَةِ؛ به در می‌گویم تا دیوار بشنود» [عبارتند از]: سخن خداوند به پیامبرش (صلی الله علیه و آله)... وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ الْأَقاوِیلِ لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِینِ [که در اینجا پیامبر (صلی الله علیه و آله) را مورد خطاب قرار داده ولی مقصودش تهدید غیر مستقیم کافران و منکران است] و مانند آن زیاد است از مواردی که خطاب به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است و معنی آن: علیه امّت او [و برای سرزنش آن‌ها] است و آن [روشِ مورد خطاب قراردادن یک نفر و قصدکردن یک‌نفر دیگر در سخن] علّت سخن توست [در این ضرب المثل که به یک‌نفر می‌گویی]: «إِیَّاکِ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَةِ؛ به در می‌گویم تا دیوار بشنود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۵۰
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۱۴۵
۴
(حاقه/ ۴۴)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ رَجُلًا قَالَ: إِنَّمَا هُوَ شَیْءُ یَتَقَوَّلُهُ. فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ الْأَقاوِیلِ لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِینِ ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ الْوَتِینَ.

امام صادق (علیه السلام)- [وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) علی (علیه السلام) را جانشین خود معرفی فرمود]، مردی گفت: «آن چیزی است که [به خدا] دروغ می‌بندد؛ پس خدای تعالی نازل فرمود: وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ الْأَقاوِیلِ لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِینِ ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ الْوَتِینَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۵۰
الصراط المستقیم، ج۱، ص۳۱۳
بیشتر