آیه لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرينَ الَّذينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللهِ وَ رِضْواناً وَ يَنْصُرُونَ اللهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ [8]
براى مهاجران نيازمندى است كه از خانه و كاشانه و اموال خود بيرون رانده‌شدند در‌حالى‌كه فضل الهى و رضاى او را مى‌طلبند و خدا و پيامبرش را يارى مى كنند؛ و آن‌ها راستگويانند.
الصّادق (علیه السلام)- رِسَالَهًُْ الصَّادِقِ (علیه السلام) فِی الْغَنَائِمِ وَ وُجُوبِ الْخُمُسِ لِأَهْلِهِ ... أَمَّا مَا لَمْ یُوجَفْ عَلَیْهِ بِخَیْلٍ وَ لَا رِکَابٍ فَإِنْ کَانَ الْمُهَاجِرُونَ حِینَ قَدِمُوا الْمَدِینَهًَْ أَعْطَتْهُمُ الْأَنْصَارُ نِصْفَ دُورِهِمْ وَ نِصْفَ أَمْوَالِهِمْ وَ الْمُهَاجِرُونَ یَوْمَئِذٍ نَحْوُ مِائَهًِْ رَجُلٍ فَلَمَّا ظَهَرَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَی بَنِی قُرَیْظَهًَْ وَ النَّضِیرِ وَ قَبَضَ أَمْوَالَهُمْ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لِلْأَنْصَارِ إِنْ شِئْتُمْ أَخْرَجْتُمُ الْمُهَاجِرِینَ مِنْ دُورِکُمْ وَ أَمْوَالِکُمْ وَ قَسَمْتُ لَهُمْ هَذِهِ الْأَمْوَالَ دُونَکُمْ وَ إِنْ شِئْتُمْ تَرَکْتُمْ أَمْوَالَکُمْ وَ دُورَکُمْ وَ أَقْسَمْتُ لَکُمْ مَعَهُمْ قَالَتِ الْأَنْصَارُ بَلِ اقْسِمْ لَهُمْ دُونَنَا وَ اتْرُکْهُمْ مَعَنَا فِی دُورِنَا وَ أَمْوَالِنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ما أَفاءَ اللهُ عَلی رَسُولِهِ مِنْهُمْ یَعْنِی یَهُودَ قُرَیْظَهًَْ فَما أَوْجَفْتُمْ عَلَیْهِ مِنْ خَیْلٍ وَ لا رِکابٍ لِأَنَّهُمْ کَانُوا مَعَهُمْ بِالْمَدِینَهًِْ أَقْرَبَ مِنْ أَنْ یُوجَفَ عَلَیْهِمْ بِخَیْلٍ وَ لا الصحیح حذف لا کما فی المصدر رِکَابٍ ثُمَّ قَالَ لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرِینَ الَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً وَ یَنْصُرُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ فَجَعَلَهَا اللَّهُ لِمَنْ هَاجَرَ مِنْ قُرَیْشٍ مَعَ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ صَدَّقَ وَ أَخْرَجَ أَیْضاً عَنْهُمُ الْمُهَاجِرِینَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)مِنَ الْعَرَبِ لِقَوْلِهِ الَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ لِأَنَّ قُرَیْشاً کَانَتْ تَأْخُذُ دِیَارَ مَنْ هَاجَرَ مِنْهَا وَ أَمْوَالَهُمْ وَ لَمْ تَکُنِ الْعَرَبُ تَفْعَلُ ذَلِکَ بِمَنْ هَاجَرَ مِنْهَا ثُمَّ أَثْنَی عَلَی الْمُهَاجِرِینَ الَّذِینَ جَعَلَ لَهُمُ الْخُمُسَ وَ بَرَّأَهُمْ مِنَ النِّفَاقِ بِتَصْدِیقِهِ إِیَّاهُمْ حِینَ قَالَ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ لَا الْکَاذِبُونَ ثُمَّ أَثْنَی عَلَی الْأَنْصَارِ وَ ذَکَرَ مَا صَنَعُوا وَ حُبَّهُمْ لِلْمُهَاجِرِینَ وَ إِیثَارَهُمْ إِیَّاهُمْ وَ أَنَّهُمْ لَمْ یَجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَاجَهًًْ یَقُولُ حَزَازَهًًْ مِمَّا أُوتُوا یَعْنِی الْمُهَاجِرِینَ دُونَهُمْ فَأَحْسَنَ الثَّنَاءَ عَلَیْهِمْ فقال وَ الَّذِینَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإِیمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ یُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَیْهِمْ وَ لا یَجِدُونَ فِی صُدُورِهِمْ حاجَهًًْ مِمَّا أُوتُوا وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَهًٌْ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ وَ قَدْ کَانَ رِجَالٌ اتَّبَعُوا النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) قَدْ وَتَرَهُمُ الْمُسْلِمُونَ فِیمَا أَخَذُوا مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَکَانَتْ قُلُوبُهُمْ قَدِ امْتَلَأَتْ عَلَیْهِمْ فَلَمَّا حَسُنَ إِسْلَامُهُمُ اسْتَغْفَرُوا لِأَنْفُسِهِمْ مِمَّا کَانُوا عَلَیْهِ مِنَ الشِّرْکِ وَ سَأَلُوا اللَّهَ أَنْ یَذْهَبَ بِمَا فِی قُلُوبِهِمْ مِنَ الْغِلِّ لِمَنْ سَبَقَهُمْ إِلَی الْإِیمَانِ وَ اسْتَغْفَرُوا لَهُمْ حَتَّی یُحَلِّلَ مَا فِی قُلُوبِهِمْ وَ صَارُوا إِخْوَاناً لَهُمْ فَأَثْنَی اللَّهُ عَلَی الَّذِینَ قَالُوا ذَلِکَ خَاصَّهًًْ فَقَالَ وَ الَّذِینَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونا بِالْإِیمانِ وَ لا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّکَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ فَأَعْطَی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الْمُهَاجِرِینَ عَامَّهًًْ مِنْ قُرَیْشٍ عَلَی قَدْرِ حَاجَتِهِمْ فِیمَا یَرَی لِأَنَّهَا لَمْ تُخَمَّسْ فَتُقْسَمَ بِالسَّوِیَّهًِْ وَ لَمْ یُعْطِ أَحَداً مِنْهُمْ شَیْئاً إِلَّا الْمُهَاجِرِینَ مِنْ قُرَیْشٍ غَیْرَ رَجُلَیْنِ مِنَ الْأَنْصَارِ یُقَالُ لِأَحَدِهِمَا سَهْلُ‌بْنُ‌حُنَیْفٍ وَ لِلْآخَرِ سِمَاکُ‌بْنُ‌خَرَشَهًَْ أَبُو دُجَانَهًَْ فَإِنَّهُ أَعْطَاهُمَا لِشِدَّهًِْ حَاجَهًٍْ کَانَتْ بِهِمَا مِنْ حَقِّهِ وَ أَمْسَکَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) مِنْ أَمْوَالِ بَنِی قُرَیْظَهًَْ وَ النَّضِیرِ مَا لَمْ یُوجَفْ عَلَیْهِ خَیْلٌ وَ لَا رِکَابٌ سَبْعَ حَائِطٍ لِنَفْسِهِ لِأَنَّهُ لَمْ یُوجَفْ عَلَی فَدَکَ خَیْلٌ أَیْضاً وَ لَا رِکَابٌ وَ أَمَّا خَیْبَرُ فَإِنَّهَا کَانَتْ مَسِیرَهًَْ ثَلَاثَهًِْ أَیَّامٍ مِنَ الْمَدِینَهًِْ وَ هِیَ أَمْوَالُ الْیَهُودِ وَ لَکِنَّهُ أُوجِفَ عَلَیْهَا خَیْلٌ وَ رِکَابٌ وَ کَانَتْ فِیهَا حَرْبٌ فَقَسَمَهَا عَلَی قِسْمَهًِْ بَدْرٍ فَقَالَ اللَّهُ ما أَفاءَ اللهُ عَلی رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُری فَلِلهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکِینِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ کَیْ لا یَکُونَ دُولَةً بَیْنَ الْأَغْنِیاءِ مِنْکُمْ وَ ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا فَهَذَا سَبِیلُ مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَی رَسُولِهِ مِمَّا أُوجِفَ عَلَیْهِ خَیْلٌ وَ رِکَابٌ وَ قَدْ قَالَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) مَا زِلْنَا نَقْبِضُ سَهْمَنَا بِهَذِهِ الْآیَهًِْ الَّتِی أَوَّلُهَا تَعْلِیمٌ وَ آخِرُهَا تَحَرُّجٌ حَتَّی جَاءَ خُمُسُ السُّوسِ وَ جُنْدَیْسَابُورَ إِلَی عُمَرَ وَ أَنَا وَ الْمُسْلِمُونَ وَ الْعَبَّاسُ عِنْدَهُ فَقَالَ عُمَرُ لَنَا إِنَّهُ قَدْ تَتَابَعَتْ لَکُمْ مِنَ الْخُمُسِ أَمْوَالٌ فَقَبَضْتُمُوهَا حَتَّی لَا حَاجَهًَْ بِکُمُ الْیَوْمَ وَ بِالْمُسْلِمِینَ حَاجَهًٌْ وَ خَلَلٌ فَأَسْلِفُونَا حَقَّکُمْ مِنْ هَذَا الْمَالِ حَتَّی یَأْتِیَ اللَّهُ بِقَضَائِهِ مِنْ أَوَّلِ شَیْءٍ یَأْتِی الْمُسْلِمِینَ فَکَفَفْتُ عَنْهُ لِأَنِّی لَمْ آمَنْ حِینَ جَعَلَهُ سَلَفاً لَوْ أَلْحَحْنَا عَلَیْهِ فِیهِ أَنْ یَقُولَ فِی خُمُسِنَا مِثْلَ قَوْلِهِ فِی أَعْظَمَ مِنْهُ عَنَی مِیرَاثَ نَبِیِّنَا (صلی الله علیه و آله) حِینَ أَلْحَحْنَا عَلَیْهِ فَقَالَ لَهُ الْعَبَّاسُ لَا تَغْتَمِزْ فِی الَّذِی لَنَا یَا عُمَرُ فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ أَثْبَتَهُ لَنَا بِأَثْبَتَ مِمَّا أَثْبَتَ بِهِ الْمَوَارِیثَ بَیْنَنَا فَقَالَ عُمَرُ وَ أَنْتُمْ أَحَقُّ مَنْ أَرْفَقَ الْمُسْلِمِینَ وَ شَفَّعَنِی فَقَبَضَهُ عُمَرُ ثُمَّ قَالَ لَا وَ اللَّهِ مَا أَتَاهُمْ مَا یَقْضِینَا حَتَّی لَحِقَ بِاللَّهِ ثُمَّ مَا قَدَرْنَا عَلَیْهِ بَعْدَهُ ثُمَّ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَ عَلَی رَسُولِهِ الصَّدَقَهًَْ فَعَوَّضَهُ مِنْهَا سَهْماً مِنَ الْخُمُسِ وَ حَرَّمَهَا عَلَی أَهْلِ بَیْتِهِ خَاصَّهًًْ دُونَ قَوْمِهِمْ وَ أَسْهَمَ لِصَغِیرِهِمْ وَ کَبِیرِهِمْ وَ ذَکَرِهِمْ وَ أُنْثَاهُمْ وَ فَقِیرِهِمْ وَ شَاهِدِهِمْ وَ غَائِبِهِمْ لِأَنَّهُمْ إِنَّمَا أُعْطُوا سَهْمَهُمْ بِأَنَّهُمْ قَرَابَهًُْ نَبِیِّهِمُ الَّتِی لَا تَزُولُ عَنْهُمْ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَهُ مِنَّا وَ جَعَلَنَا مِنْهُ فَلَمْ یُعْطِ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَحَداً مِنَ الْخُمُسِ غَیْرَنَا وَ غَیْرَ حُلَفَائِنَا وَ مَوَالِینَا لِأَنَّهُمْ مِنَّا وَ أَعْطَی مِنْ سَهْمِهِ نَاساً لِحُرَمٍ کَانَتْ بَیْنَهُ وَ بَیْنَهُمْ مَعُونَهًًْ فِی الَّذِی کَانَ بَیْنَهُمْ فَقَدْ أَعْلَمْتُکَ مَا أَوْضَحَ اللَّهُ مِنْ سَبِیلِ هَذِهِ الْأَنْفَالِ الْأَرْبَعَهًِْ وَ مَا وَعَدَ مِنْ أَمْرِه فِیهِمْ وَ نَوَّرَهُ بِشِفَاءٍ مِنَ الْبَیَانِ وَ ضِیَاءٍ مِنَ الْبُرْهَانِ جَاءَ بِهِ الْوَحْیُ الْمُنْزَلُ وَ عَمِلَ بِهِ النَّبِیُّ الْمُرْسَلُ فَمَنْ حَرَّفَ کَلَامَ اللَّهِ أَوْ بَدَّلَهُ بَعْدَ مَا سَمِعَهُ وَ عَقَلَهُ فَإِنَّمَا إِثْمُهُ عَلَیْهِ وَ اللَّهُ حَجِیجُهُ فِیهِ وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَهًُْ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.
امام صادق (علیه السلام) امّا حکم غنائمی که بدون حمله‌ی اسب‌سواران و شترسواران به دست آید، قصّه‌اش از این قرار است: ... هنگامی که مهاجران به مدینه آمدند، انصار نیمی از خانه‌ها و نیمی از اموال خود را در اختیار آن‌ها گذاشتند. مهاجران در آن هنگام حدود صدمرد بودند؛ سپس همین که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بر بنی‌نضیر پیروز گشت و به اموال آنان دست یافت، به انصار فرمود: اگر می‌خواهید خانه‌ها و اموالتان را که به مهاجران واگذار نموده بودید پس بگیرید و من همه‌ی این اموال به دست آمده را بین آنان تقسیم کنم، و اگر می‌خواهید آن اموال و خانه‌هایتان را از آنان پس نگیرید و من این غنائم را بین شما و آنان تقسیم نمایم؟ انصار گفتند: «همه‌ی این اموال و غنیمت‌ها را میان مهاجران تقسیم فرمائید و آن خانه‌ها و اموالی که به آن‌ها تقدیم کرده‌ایم همچنان در اختیار آنان باقی بماند. پس خدای تبارک و تعالی این آیه را نازل فرمود: وَ ما أَفاءَ اللهُ عَلی رَسُولِهِ مِنْهُم، یعنی یهود بنی‌قریظه؛ فَما أَوْجَفْتُمْ عَلَیْهِ مِنْ خَیْلٍ وَ لا رِکاب، چون بنی‌قریظه در مدینه بودند و نزدیکتر از آن بودند که نیازی به حمله‌ی رزمندگان اسب‌سوار و شترسوار داشته باشند. سپس خداوند فرمود: لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرینَ الَّذینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللهِ وَ رِضْواناً وَ یَنْصُرُونَ اللهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُون؛ پس خداوند این اموال را مخصوص افرادی از قریش ساخت که در مهاجرت پیامبر (صلی الله علیه و آله) را همراهی کرده بودند و صداقت خود را در ایمان نشان داده بودند. مهاجران عرب را که از قریش نبودند از شمار اختصاص یافتگان به این اموال رانده شدند؛ زیرا فقط قریشیان بودند که خانه‌ها و اموال مسلمانانی را که از مکّه مهاجرت می‌کردن تصاحب می‌نمودند و سایر اعراب چنین برخوردی با مهاجران نداشتند. سپس مهاجرانی که خمس به آن‌ها داد را مورد ستایش قرار داد و با درست گفتار معرفی کردن آن‌ها، ایشان را از نفاق تبرئه نمود، آن جا که می‌فرمود: أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُون، نه دروغ گفتار. آنگاه انصار را مورد تمجید و ستایش قرار داد و نیک رفتاری و خوش برخوردی و محبّت آنان را نسبت به مهاجران یادآوری کرد و ایثاری را که نسبت به مهاجران نموده بودند و در دل خود هیچ تقاضایی در این باره نداشتند و از اموال و غنائمی که به آن‌ها (مهاجران) داده شده بود و چیزی نصیب انصار نگشته بود، هیچ ناراحتی و کینه‌ای به دل نگرفته بودند. خداوند به خوبی آن‌ها را ستوده و فرمود: وَ الَّذینَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإیمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ یُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَیْهِمْ وَ لا یَجِدُونَ فی صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُون؛ به طور قطع کسانی نیز بودند که از پیامبر (صلی الله علیه و آله) پیروی نمودند ولی به‌خاطر اموالی که از آنان به غنیمت گرفته بودند؛ از امّت ایشان دلخون و انتقام‌جو بودند و دلشان از مسلمانان پر از خشم شده بود، چون بیشتر با اسلام آشنا گشتند و به خوبی مسلمان شدند، از اینکه در روزگاری که مشرک بودند چنین حالتی داشتند آمرزش خواستند و از خداوند متعال تمنّا نمودند که کینه دلهایشان را نسبت به آن مسلمانان که قبل از آن‌ها ایمان آورده بودند، بزداید و برای آن‌ها نیز طلب مغفرت کردند تا اینکه عقده‌های دلشان گشوده شد و با همان‌ها یکدل و برادر گشتند و از اینکه این افراد چنین گفتند، خدا آنان را مورد ستایش و تمجید ویژه‌ی خود قرار داد و فرمود: وَ الَّذینَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذینَ سَبَقُونا بِالْإیمانِ وَ لا تَجْعَلْ فی قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّکَ رَؤُفٌ رَحیم پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به همه مهاجران قریش به اندازه‌ی نیازشان که تشخیص می‌داد عطا فرمود؛ زیرا آن مال به عنوان خمس داده نشد تا برابر تقسیم گردد و از آن به هیچ کس جز مهاجران قریش چیزی پرداخت نشد مگر به دو تن از انصار که نام یکی سهل‌بن‌حنیف و نام دیگری سماک‌بن‌خرشه ابودجانه بود و پیامبر (صلی الله علیه و آله) برای این دو از سهم خود به‌خاطر نیاز شدیدی که داشتند عطا فرمود. پیامبر (صلی الله علیه و آله) از اموال تصاحب شده بنی‌قریظه و بنی‌نضیر که بدون رنج [و بدون حمله‌ی رزمندگان] اسب‌سوار و شترسوار به دستش آمده بود، هفت باغ را برای خویش نگه داشت، زیرا فدک نیز همین‌طور به دست آمده بود. امّا فاصله خیبر از مدینه، سه روز بود و از آن یهودیان بود که با حمله مسلمانان به دست آمده و برای تصرّف آن جنگ رخ داد. از این رو پیامبر (صلی الله علیه و آله) آن را مانند غنائم جنگ بدر تقسیم فرمود و خدای عزّوجلّ فرموده است: ما أَفاءَ اللهُ عَلی رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُری فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ کَیْ لا یَکُونَ دُولَةً بَیْنَ الْأَغْنِیاءِ مِنْکُمْ وَ ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا؛ این بود راه و روش مصرف آن چیزی که خداوند در سایه‌ی تلاش و حمله‌ی رزمندگان اسب‌سوار و شترسوار، عاید پیامبرش کرده بود. و علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) فرموده که ما به حکم همین آیه که آغارش تعلیم و پایانش هدیه است، سهم خود را دریافت می‌کردیم تا زمانی که خمس غنایم شوش و خبری شاپور به دست عمر رسید. من و سایر مسلمانان و عبّاس نزد او بودیم، عمر به او گفت: «به راستی تا کنون پیاپی برای شما خمس اموال رسیده و شما آن‌ها را دریافت نموده‌اید به طوری که امروز دیگر به آن نیازی ندارید، در حالی که مسلمانان دیگر نیازمندند، پس سهم خودتان را از این اموال به عنوان قرض سلف به ما بدهید تا نخستین چیزی که در آینده خدا برای مسلمانان برساند، آن را پرداخت کنیم من از پاسخ دادن به او خودداری کردم؛ زیرا از این ترسیدم که چون آن را به عنوان قرض سلفی تقاضا کرده، اگر درباره‌ی حقّ خمس خودمان به او پافشاری نمایم، اصل حقّ ما را در خمس انکار کند و همان را گوید که درباره‌ی حقّ بزرگتر از آن گفت که همان میراث خلافت پیامبر (صلی الله علیه و آله) بود که وقتی درباره‌ی آن پافشاری ورزیدیم به انکار آن پرداخت. ولی عبّاس به او گفت: «ای عمر! حقّ ما را ندیده مگیر؛ زیرا خداوند آن را ثابت‌تر از قانون ارث بین ما مقرّر داشته است». عمر گفت: «شما از هر کس دیگر سزاوارترید که به مسلمانان لطف و ارفاق نمایید. سپس مرا واسطه‌ی این کار ساخت و آن اموال را گرفت. آنگاه علی (علیه السلام) فرمود: «به خدا سوگند! دیگر مالی برای آن‌ها نرسید تا قرض‌ها را بپردازد و عمر از دنیا رفت و بعد از او هم دیگر ما نتوانستیم به حقّ خود دست یابیم». سپس علی (علیه السلام) فرمود: «به راستی خداوند، زکات را بر رسول خود حرام کرد و به جای آن سهمی از خمس برای او اختصاص داد و زکات را به خصوص بر خانواده‌ی او (اهل بیت او) حرام ساخت و نه بر قوم و تبار پیامبر (صلی الله علیه و آله)، و از خمس سهمی بر خردسال و سالخورده و مرد و زن و بینوا و حاضر و غایب آن‌ها اختصاص داد و این سهم را به این سبب به آن‌ها اختصاص داد که خویشاوندان پیامبر خدا هستند و این سهم برای ایشان همیشگی و زوال ناپذیر است. سپاس خداوندی را که پیامبر را از ما و ما را از پیامبر (صلی الله علیه و آله) قرار داد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از خمس به هیچ کس جز ما و هم‌پیمانان و موالی ما چیزی نداد؛ زیرا آنان هم از ما به شمار می‌آیند و از سهم خود به مردمی داد که بین او با آنان حرمتی بود تا کمکی باشد برای مسائلی که بین آن‌ها وجود داشت. پس به طور قطع، من آنچه را خداوند درباره‌ی مصرف انفال چهارگانه توضیح داده و آنچه را با فرمان خود درباره‌ی آن‌ها وعده فرموده و با بیان شافی و برهان درخشان بیان نموده و وحی بر آن نازل شده و پیامبر مرسل به آن عمل کرده است، به تو آگاهی دادم. پس هرکه فرمایش خدا را تحریف نماید یا پس از آن‌که آن را شنید و فهمید تغییرش دهد، گناه آن بر گردن خود اوست و طرف او در آن کار خود خداست. والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.