آیه ۱۰ - سوره جاثیة

آیه مِنْ وَرائِهِمْ جَهَنَّمُ وَ لا يُغْني عَنْهُمْ ما كَسَبُوا شَيْئاً وَ لا مَا اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللهِ أَوْلِياءَ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظيمٌ [10]

و پشت‌سرشان دوزخ است و هرگز آنچه را به‌دست آورده‌اند ‌آن‌ها را [از عذاب‌الهى] رهايى نمى‌بخشد و نه اوليايى كه غير از خدا براى خود برگزيدند، [مايه‌ی نجاتشان خواهند بود] و عذاب بزرگى براى آن‌ها است!

۱
(جاثیة/ ۱۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ شُرَیْحٍ الْقَاضِی، قَالَ: قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) لِأَصْحَابِهِ یَوْماً وَ هُوَ یَعِظُهُمْ: ... اسْمَعْ یَا ذَا الْغَفْلَهًِْ وَ التَّصْرِیفِ مِنْ ذِی الْوَعْظِ وَ التَّعْرِیفِ جُعِلَ یَوْمُ الْحَشْرِ یَوْمَ الْعَرْضِ وَ السُّؤَالِ وَ الْحِبَاءِ وَ النَّکَالِ یَوْمَ تُقَلَّبُ إِلَیْهِ أَعْمَالُ الْأَنَامِ وَ تُحْصَی فِیهِ جَمِیعُ الْآثَامِ ... أَمَامَهُمُ الْحِسَابُ وَ مِنْ وَرائِهِمْ جَهَنَّمُ یَسْمَعُونَ زَفِیرَهَا وَ یَرَوْنَ سَعِیرَهَا.

امام علی (علیه السلام)- شریح قاضی گوید: امام علی (علیه السلام) به اصحابش فرمود: ... ای بی‌خبر بی‌ملاحظه، بشنو از آنان که پند و اندرز می‌دهند! روز قیامت روز عرض و پرستش قرار داده شده، روز نزدیک‌شدن به مجازات، روز برگرداندن عمل‌ها به‌سوی خداست. در آن روز همه‌ی گناهان شمرده می‌شود ... پیش‌رویشان حساب و از پشت‌سرشان شعله‌ی جهنّمی است که صدایش را می‌شنوند، زبانه‌ی او را می‌بینند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۲۱۲
بحارالأنوار، ج۷، ص۹۸
۲
(جاثیة/ ۱۰)

الصّادق (علیه السلام)- إِذَا احْتُضِرَ الْکَافِرُ حَضَرَهُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ جَبْرَئِیلُ وَ مَلَکُ الْمَوْتِ فَیَدْنُو إِلَیْهِ عَلِیٌّ (علیه السلام) فَیَقُولُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ هَذَا کَانَ یُبْغِضُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَأَبْغِضْهُ فَیَقُولُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَا جَبْرَئِیلُ إِنَّ هَذَا کَانَ یُبْغِضُ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ (صلی الله علیه و آله) وَ أَهْلَ بَیْتِ رَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) فَأَبْغِضْهُ فَیَقُولُ جَبْرَئِیلُ لِمَلَکِ الْمَوْتِ إِنَّ هَذَا کَانَ یُبْغِضُ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ (صلی الله علیه و آله) وَ أَهْلَ بَیْتِهِ فَأَبْغِضْهُ وَ أَعْنِفْ بِهِ فَیَدْنُو مِنْهُ مَلَکُ الْمَوْتِ فَیَقُولُ یَا عَبْدَ‌اللَّهِ أَخَذْتَ فَکَاکَ رَقَبَتِکَ أَخَذْتَ أَمَانَ بَرَاءَتِکَ تَمَسَّکْتَ بِالْعِصْمَهًِْ الْکُبْرَی فِی دَارِ الْحَیَاهًِْ الدُّنْیَا فَیَقُولُ وَ مَا هِیَ فَیَقُولُ وَلَایَهًُْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَیَقُولُ مَاأَعْرِفُهَا وَ لَا أَعْتَقِدُ بِهَا فَیَقُولُ لَهُ جَبْرَئِیلُ یَا عَدُوَّ اللَّهِ وَ مَا کُنْتَ تَعْتَقِدُ فَیَقُولُ لَهُ جَبْرَئِیلُ أَبْشِرْ یَا عَدُوَّ اللَّهِ بِسَخَطِ اللَّهِ وَ عَذَابِهِ فِی النَّارِ أَمَّا مَا کُنْتَ تَرْجُو فَقَدْ فَاتَکَ وَ أَمَّا الَّذِی‌کُنْتَ تَخَافُ فَقَدْ نَزَلَ بِکَ ثُمَّ یَسُلُّ نَفْسَهُ سَلًّا عَنِیفاً ثُمَّ یُوَکِّلُ بِرُوحِهِ مِائَهًَْ شَیْطَانٍ کُلُّهُمْ یَبْصُقُ فِی وَجْهِهِ وَ یَتَأَذَّی بِرِیحِهِ فَإِذَا وُضِعَ فِی قَبْرِهِ فُتِحَ لَهُ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ النَّارِ یَدْخُلُ إِلَیْهِ مِنْ فَوْحِ رِیحِهَا وَ لَهَبِهَا ثُمَّ إِنَّهُ یُؤْتَی بِرُوحِهِ إِلَی جِبَالِ بَرَهُوتَ ثُمَّ إِنَّهُ یَصِیرُ فِی الْمُرَکَّبَاتِ بَعْدَ أَنْ یَجْرِیَ فِی کُلِّ سِنْخٍ مَسْخُوطٍ عَلَیْهِ حَتَّی یَقُومَ قَائِمُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَیَبْعَثُهُ اللَّهُ فَیَضْرِبُ عُنُقَهُ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا فَهَلْ إِلی خُرُوجٍ مِنْ سَبِیلٍ وَ اللَّهِ لَقَدْ أُتِیَ بِعُمَرَ‌بْنِ‌سَعْدٍ بَعْدَ مَا قُتِلَ وَ إِنَّهُ لَفِی صُورَهًِْ قِرْدٍ فِی عُنُقِهِ سِلْسِلَهًٌْ فَجَعَلَ یَعْرِفُ أَهْلَ الدَّارِ وَ هُمْ لَا یَعْرِفُونَهُ وَ اللَّهِ لَا یَذْهَبُ الْأَیَّامُ حَتَّی یُمْسَخَ عَدُوُّنَا مَسْخاً ظَاهِراً حَتَّی إِنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ لَیُمْسَخُ فِی حَیَاتِهِ قِرْداً أَوْ خِنْزِیراً وَ مِنْ وَرَائِهِمْ عَذابٌ غَلِیظٌ وَ مِنْ وَرائِهِمْ جَهَنَّم.

امام صادق (علیه السلام)- موقعی که وقت جان دادن شخص کافر می‌رسد، پیغمبر خدا (صلی الله علیه و آله) و علی مرتضی (علیه السلام) و جبرئیل و ملک الموت نزد او می‌آیند. امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) نزدیک وی می‌رود و می‌گوید: ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! این شخص بغض ما اهل بیت را دارد، تو نیز بغض او را داشته باشد»! پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) به جبرئیل می‌فرماید: «این شخص بغض خدا و رسول او و اهل بیت وی را دارد، تو نیز بغض وی را داشته باش و با او به خشونت رفتار کن»! ملک الموت نزدیک او می‌رود و می‌گوید: «ای بنده خدا! آیا برات آزادی خود را از آتش جهنم گرفته‌ای؟ آیا امان نامه برائت خود را از دوزخ گرفته‌ای؟ آیا در دنیا به عصمت کبری (یعنی ولایت و محبت محمّد و آل محمّد (صلی الله علیه و آله)) چنگ زده‌ای»؟ می‌گوید: «کدام عصمت کبری»؟ می‌گوید: «ولایت و دوستی علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام)». آن شخص کافر می‌گوید: «من آن را نمی‌شناسم و به آن معتقد نیستم». جبرئیل می‌گوید: «ای دشمن خدا! تو معتقد به آن نیستی!؟ ای دشمن خدا! مژده باد تو را به سخط و عذاب دوزخ خدا! آنچه را که به آن توجّه داشتی فوت شد. و آنچه که از آن خائف بودی دچار تو شد. سپس او را با خشونت و سختی قبض روح می‌کند و تعداد صد شیطان را بر روح وی موکّل می‌نماید تا آب دهان به صورتش بیندازند و از بوی بد آن متأذّی و ناراحت شود». وقتی او را در قبر می‌گذارند، یکی از درهای جهنم به رویش باز می‌شود و از شعله جهنم داخل قبر او خواهد شد. سپس روح او را به سوی کوه‌های برهوت می‌برند. و در آنجا از سنخ غضب‌شدگان خواهد بود تا قائم ما اهل بیت قیام نماید. بعد خدا او را مبعوث می‌کند و گردنش را می‌زند. همین است معنای این آیه شریفه که می‌فرماید: آن‌ها می‌گویند: «پروردگارا! ما را دو بار میراندی و دو بار زنده کردی اکنون به گناهان خود معترفیم آیا راهی برای خارج‌شدن [از دوزخ] وجود دارد»؟ (غافر/۱۱) به خدا قسم عمربن‌سعد پس از این که کشته شده بود، به صورت بوزینه‌ای آورده شد که زنجیر به گردن داشت. وی اهل خانه را می‌شناخت، ولی اهل خانه او را نمی‌شناختند. به خدا قسم چند روزی بیش نخواهد گذشت که دشمنان ما مسخ یعنی از صورت انسان خارج خواهند شد. حتی مردی از آنان به صورت بوزینه یا خوک خواهد آمد و بعد دچار عذابی سخت و داخل جهنّم که بد جایگاهی است خواهند شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۲۱۲
بحارالأنوار، ج۴۵، ص۳۱۲
بیشتر