آیه ۲۴ - سوره جاثیة

امام صادق (علیه السلام)- داودبن‌کثیر از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: ...سپس از مادّی‌گرایان که می‌گفتند: «پس از مرگ دوباره زنده نخواهیم شد»، سخن به میان می‌آورد و می‌فرماید: و قَالوا مَا هِیَ إِلا حَیَاتُنَا الدُّنْیَا نَمُوتُ ونَحْیَا ومَا یُهْلکُنَا إِلا الدَّهْرُ، در کلمات نَمُوتُ و نَحْیَا تقدیم و تأخیر وجود دارد. زیرا مادّی‌گرایان به رستاخیز و زنده شدن پس از مرگ اعتقادی ندارند. بلکه می‌گفتند: می‌میریم و زنده می‌شویم و ما را جز دهر هلاک نکند. بلکه تنها گمانی بی‌پایه دارند و این ظنّ و تردید است.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرگز به دهر (روزگار) ناسزا نگویید؛ چرا که خدا همان دهر است و تأویل [توضیح] آن این است که مردم زمان جاهلیّت حوادث ناگوار و بلاهای نازل شده را به دهر نسبت می‌دادند و می‌گفتند: کار دهر این‌گونه است و به دهر ناسزا می‌گفتند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «انجام‌دهنده‌ی این امور خداوند متعال است؛ پس به انجام‌دهنده‌ی این امور ناسزا نگویید».

امام علی (علیه السلام)- کفری که در قرآن مجید از آن نام برده شده پنج قسم می‌باشد و آن‌ها عبارتند از؛ کفر انکاری، کفر مطلق، کفر ترک، کفر برائت و کفر نعمت. امّا کفر انکاری بر دو قسم است، یکی از آن‌ها کفر وحدانیّت است و آن گفتار کسانی است که می‌گویند: «نه خدایی هست و نه بهشتی و نه دوزخی و نه حشر و نشری». این جماعت از زنادقه و ملحدان می‌باشند و همچنین گروهی از دهریّه که می‌گویند: وَ ما یُهْلِکُنا إِلَّا الدَّهْرُ این نظریّه‌ای است که آن‌ها می‌دهند و برای آن برهانی هم ندارند؛ و إِنْ هُمْ إِلَّا یَظُنُّونَ.

امام علی (علیه السلام)- در ردّ [مادّیون] که این‌گونه می‌پنداشتند که روزگار پیوسته بر یک حالت بوده است و نه خالقی هست و نه تدبیرکننده و نه آفریدگار و نه برانگیخته شدنی و نه نشوری (پراکندگی در قیامت). خداوند تعالی در حکایت قول آن‌ها این‌گونه فرموده: آن‌ها به پوست‌های تنشان می‌گویند: «چرا بر ضدّ ما گواهی دادید؟!» آن‌ها جواب می‌دهند: «همان خدایی که هر موجودی را به نطق درآورده ما را گویا ساخته و او شما را نخستین‌بار آفرید». (فصلت/۲۱) و مانند این (آیه) در قرآن زیاد است و آن بر ضدّ کسانی است که در زمان زندگی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) این سخن را می‌گفتند و کسانی که برای او (پیامبر (صلی الله علیه و آله)) اظهار ایمان می‌کردند ولی کفر و شرک را [در درونشان] پنهان می‌داشتند و بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) باقی ماندند و باعث هلاکت امّت شدند، که خداوند تعالی سخن آن‌ها (دهریّه) را با این قولش؛ ای مردم! اگر در رستاخیز شک دارید، [به این نکته توجّه کنید که]: ما شما را از خاک آفریدیم، سپس از نطفه، و بعد از خون بسته شده، سپس از «مضغه» [چیزی شبیه گوشت جویده شده]، که بعضی دارای شکل و خلقت است و بعضی بدون شکل تا برای شما روشن سازیم [که بر هرچیز قادریم]! و جنین‌هایی را که بخواهیم تا مدّت معیّنی در رحم [مادران] قرار می‌دهیم [و آنچه را بخواهیم ساقط می‌کنیم] بعد شما را به‌صورت طفل بیرون می‌آوریم سپس هدف این است که به حدّ رشد و بلوغ خویش برسید. در این میان بعضی از شما می‌میرند و بعضی آن‌قدر عمر می‌کنند که به بدترین مرحله زندگی [و پیری] می‌رسند آن‌چنان که بعد از علم و آگاهی، چیزی نمی‌دانند! [از سوی دیگر]، زمین را [در فصل زمستان] خشک و مرده می‌بینی، امّا هنگامی‌که آب باران بر آن فرو می‌فرستیم، به حرکت درمی‌آید و می‌روید و از هر نوع گیاهان زیبا می‌رویاند!. (حج/۵). رد کرد و این کلام: زمین را [در فصل زمستان] خشک و مرده می‌بینی، امّا هنگامی‌که آب باران بر آن فرو می‌فرستیم، به حرکت درمی‌آید و می‌روید و از هر نوع گیاهان زیبا می‌رویاند!. (حج/۵) و آیه‌هایی در قرآن مانند آن هستند و سخنش در سوره‌ی ق، همگی ردّی است بر دهریّه و ملحِدان همان‌هایی که برانگیخته‌شدن و نشور را انکار کردند.