آیه إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذينَ آمَنُوا بِاللهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ في سَبيلِ اللهِ أُولئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ [15]
مؤمنان [واقعى] تنهاكسانى هستند كه به خداو پيامبرش ايمان آورده‌اند، سپس شك و ترديدى به خود راه نداده و با اموال و جانهاى خود در راه خدا جهاد كرده‌اند؛آن‌ها راستگويانند.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- نَزَلَتْ فِی أمیرَالمُؤمِنینَ (علیه السلام).
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- منظور از آن امیرالمؤمنین (علیه السلام) است.
إبن‌عباس (رحمة الله علیه)- قَالَ ابن‌عباس (رحمة الله علیه) إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا صَدَّقُوا بِاللهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتابُوا یَعْنِی لَمْ یَشُکُّوا فِی إِیمَانِهِمْ نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ وَ جَعْفَرٍ وَ حَمْزَهًَْ وَ جاهَدُوا الْأَعْدَاءَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فِی طَاعَتِهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ فِی إِیمَانِهِمْ فَشَهِدَ اللَّهُ لَهُمْ بِالصِّدْقِ وَ الْوَفَاءِ.
ابن‌عباس (رحمة الله علیه)- إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا؛ یعنی کسانی‌که خدای سبحان و رسولش را تصدیق کردند و شکّ و شبهه‌ای در ایمان نداشتند. و این آیه در شأن علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و حمزه سید الشهداء و جعفر طیّار نازل شد که از مؤمنان راستین به خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله) و قرآن بودند. وَجاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللهِ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ؛ که از سر صدق و خلوص با جان و مال با دشمنان خدا و در راه طاعت اللَّه پیکار و مجاهدت کردند و اینان مؤمنان صادق و وفادارند که خدای سبحان آنان را به صداقت و راستی در این آیه‌ی شریفه ستوده و نام برده است.
ابن‌عباس (رحمة الله علیه)- فِی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللهِ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ قَالَ ابن‌عباس (رحمة الله علیه) ذَهَبَ عَلِیٌّ (علیه السلام) بِشَرَفِهَا وَ فَضْلِهَا.
ابن‌عباس (رحمة الله علیه)- إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللهِ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ؛ منظور از آن امیرالمؤمنین (علیه السلام) است که همه‌ی افتخارات و فضائل خود را در راه اسلام هزینه کرد.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- مِنْ کَلَامِ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) لَمَّا عَمَدَ الْمَسِیرَ إِلَی الشَّامِ لِقِتَالِ مُعَاوِیَهًَْ‌بْنِ‌أَبِی‌سُفْیَانَ قَال ... اسْمَعُوا مَا أَتْلُو عَلَیْکُمْ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ الْمُنْزَلِ عَلَی نَبِیِّهِ الْمُرْسَلِ لِتَتَّعِظُوا فَإِنَّهُ عِظَهًٌْ لَکُمْ فَانْتَفِعُوا بِمَوَاعِظِ اللَّهِ وَ ازْدَجِرُوا عَنْ مَعَاصِی اللَّهِ فَقَدْ وَعَظَکُمُ اللَّهُ بِغَیْرِکُمْ فَقَالَ لِنَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) أَ لَمْ تَرَ إِلَی الْمَلَإِ مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ مِنْ بَعْدِ مُوسی (علیه السلام) إِذْ قالُوا لِنَبِیٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنا مَلِکاً ... یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ لَکُمْ فِی هَذِهِ الْآیَاتِ عِبْرَهًًْ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی جَعَلَ الْخِلَافَهًَْ وَ الْأَمْرَ مِنْ بَعْدِ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) فِی أَعْقَابِهِمْ وَ أَنَّهُ فَضَّلَ طَالُوتَ وَ قَدَّمَهُ عَلَی الْجَمَاعَهًِْ بِاصْطِفَائِهِ إِیَّاهُ وَ زِیَادَتِهِ بَسْطَهًًْ فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ فَهَلْ تَجِدُونَ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ اصْطَفَی بَنِی‌أُمَیَّهًَْ عَلَی بَنِی هَاشِمٍ وَ زَادَ مُعَاوِیَهًَْ عَلَیَّ بَسْطَهًًْ فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ فَاتَّقُوا اللَّهَ عِبَادَ اللَّهِ وَ جَاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ قَبْلَ أَنْ یَنَالَکُمْ سَخَطُهُ بِعِصْیَانِکُمْ لَهُ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ بَنِی إِسْرائِیلَ عَلی لِسانِ داوُدَ وَ عِیسَی‌ابْنِ‌مَرْیَمَ ذلِکَ بِما عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُونَ کانُوا لا یَتَناهَوْنَ عَنْ مُنکَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ ما کانُوا یَفْعَلُونَ وَ قَالَ تَعَالَی إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللهِ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُون.
امام علی (علیه السلام)- هنگام اردوکشی به شام برای نبرد با معاویهًْ‌بن‌ابی‌سفیان فرمود: «اکنون آیاتی از کتاب خدا که بر پیامبرش (صلی الله علیه و آله) نازل فرموده برای شما تلاوت می‌کنم بشنوید و پند گیرید که بهترین راه پند شماست و از پندهای خدا بهره‌مند گردید و از نافرمانیهای او دست بردارید زیرا خدا شما را به سرانجام کار دیگران موعظه‌کرده و فرمود: آیا مشاهده نکردی جمعی از بنی اسرائیل را بعد از موسی، که به پیامبر خود گفتند: «زمامدار (و فرماندهی) برای ما انتخاب کن! تا (زیر فرمان او) در راه خدا پیکار کنیم. پیامبر آن‌ها گفت: «شاید اگر دستور پیکار به شما داده شود، (سرپیچی کنید، و) در راه خدا، جهاد و پیکار نکنید!» گفتند: «چگونه ممکن است در راه خدا پیکار نکنیم، در حالی که از خانه‌ها و فرزندانمان رانده شده‌ایم، (و شهرهای ما به وسیله دشمن اشغال، و فرزندان ما اسیر شده‌اند) ؟!» امّا هنگامی که دستور پیکار به آن‌ها داده شد، جز عدّه کمی از آنان، همه سرپیچی کردند. و خداوند از ستمکاران، آگاه است (بقره/۲۴۶) ای مردم، برای شما در این آیات عبرت و پندی است تا دریابید که خداوند خلافت و امارت پس از پیامبران را در بازماندگان آنان نهاده، و اینکه «طالوت» را بر مردمان تفضیل داده و پیش انداخته و فزونی در دانش و پیکر او داده، پس آیا هیچ می‌یابید که خداوند بنی‌امیّه را بر بنی‌هاشم برگزیده و معاویه را بر من در دانش و پیکر فزونی داده‌باشد؟ پس ای بندگان خدا رعایت تقوای الهی را نموده و پیش از آنکه به واسطه‌ی معصیت شما سخط خود را متوجّه‌تان سازد در راه او تلاش و کوشش نمایید، خداوند سبحان فرماید: کسانی از فرزندان اسرائیل که کافر شدند، بر زبان داوود و عیسی پسر مریم لعنت شدند، این از آن رو بود که نافرمانی کردند و از اندازه در می‌گذشتند* یک دیگر را از کار ناروا و زشتی که می‌کردند باز نمی‌داشتند؛ هر آینه بد است آنچه می‌کردند، (مائده/۷۹۷۸) و خداوند فرمود: إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللهِ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُون».
الصّادق (علیه السلام)- فَإِنَّهُ کَانَ الْمُهَاجِرُونَ حِینَ قَدِمُوا الْمَدِینَهًَْ أَعْطَتْهُمُ الْأَنْصَارُ نِصْفَ دُورِهِمْ وَ نِصْفَ أَمْوَالِهِمْ وَ الْمُهَاجِرُونَ یَوْمَئِذٍ نَحْوُ مِائَهًِْ رَجُلٍ فَلَمَّا ظَهَرَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَی بَنِی‌قُرَیْظَهًَْ وَ النَّضِیرِ وَ قَبَضَ أَمْوَالَهُمْ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لِلْأَنْصَارِ إِنْ شِئْتُمْ أَخْرَجْتُمُ الْمُهَاجِرِینَ مِنْ دُورِکُمْ وَ أَمْوَالِکُمْ وَ قَسَمْتُ لَهُمْ هَذِهِ الْأَمْوَالَ دُونَکُمْ وَ إِنْ شِئْتُمْ تَرَکْتُمْ أَمْوَالَکُمْ وَ دُورَکُمْ وَ قَسَمْتُ لَکُمْ مَعَهُمْ قَالَتِ الْأَنْصَارُ بَلِ اقْسِمْ لَهُمْ دُونَنَا وَ اتْرُکْهُمْ مَعَنَا فِی دُورِنَا وَ أَمْوَالِنَا فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ما أَفاءَ اللهُ عَلی رَسُولِهِ مِنْهُم ... ثُمَّ أَثْنَی عَلَی الْمُهَاجِرِینَ الَّذِینَ جَعَلَ لَهُمُ الْخُمُسَ وَ بَرَّأَهُمْ مِنَ النِّفَاقِ بِتَصْدِیقِهِمْ إِیَّاهُ حِینَ قَالَ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ لَا الْکَاذِبُون.
امام صادق (علیه السلام)- مهاجران هنگامی‌که به مدینه آمدند انصار نیمی از خانه‌ها و نیمی از اموال خود را به آن‌ها دادند. در این روزها مهاجران در حدود صد تن بودند، و چون خدا بر دو طائفه بنی‌قریظه و بنی‌نضیر پیروز شد و اموالشان را به‌دست آورد پیغمبر (صلی الله علیه و آله) به انصار فرمود: «اگر می‌خواهید مهاجران را از خانه‌ها و اموال خود به‌درکنید، و من این اموال را به آن‌ها تقسیم کنم، و اگر می‌خواهید اموال و خانه‌ها که بدانها دادید بدانها وانهید و من این اموال را به همه‌ی شما و آن‌ها تقسیم کنم»، انصار گفتند: «بلکه همه‌ی این اموال را به آن‌ها تقسیم‌کن، و خانه‌ها و اموال ما هم از آن آن‌ها باشد، و خدا تبارک‌وتعالی این آیه را فرستاد: آنچه خدا بهره دهد به رسولش از آن دشمن‌ها، (حشر/۶) سپس مهاجرانی را که خمس (پنج یک) برایشان مقررداشت ستود و با «راستگو» خواندن آن‌ها، ایشان را از نفاق و دورویی تبرئه فرمود، آنجا که گوید: أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ؛ نه دروغگویان.