آیه ۱۸ - سوره مجادله

آیه يَوْمَ يَبْعَثُهُمُ اللهُ جَميعاً فَيَحْلِفُونَ لَهُ كَما يَحْلِفُونَ لَكُمْ وَ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ عَلى شَيْ‌ءٍ أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْكاذِبُونَ [18]

[به خاطر بياوريد] روزى را كه خداوند همه‌ی آن‌ها را برمى‌انگيزد، آن‌ها براى خدا نيز سوگند [دروغ] ياد مى‌كنند همان‌گونه كه [امروز] براى شما سوگند ياد مى‌كنند؛ و گمان مى‌كنند جايگاهى دارند؛ بدانيد آن‌ها دروغگويانند.

۱
(مجادله/ ۱۸)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- إِنَّ الْأُمَّهًَْ سَتَفَرَّقُ عَلَی ثَلَاثٍ وَ سَبْعِینَ فِرْقَهًًْ اثْنَتَانِ وَ سَبْعُونَ فِرْقَهًًْ ... وَ جَمِیعُ تِلْکَ الْفِرَقِ الِاثْنَتَیْنِ وَ السَّبْعِینَ فِرْقَهًًْ هُمُ الْمُتَدَیِّنُونَ بِغَیْرِ الْحَقِّ النَّاصِرُونَ دِینَ الشَّیْطَانِ الْآخِذُونَ عَنْ إِبْلِیسَ وَ أَوْلِیَائِهِ هُمْ أَعْدَاءُ اللَّهِ وَ أَعْدَاءُ رَسُولِهِ وَ أَعْدَاءُ الْمُؤْمِنِینَ یَدْخُلُونَ النَّارَ بِغَیْرِ حِسَابٍ بَرَءُوا مِنَ اللَّهِ وَ مِنْ رَسُولِهِ وَ أَشْرَکُوا بِاللَّهِ وَ کَفَرُوا بِهِ وَ عَبَدُوا غَیْرَ اللَّهِ مِنْ حَیْثُ لَا یَعْلَمُون ... یَقُولُونَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ اللَّهِ رَبِّنا ما کُنَّا مُشْرِکِینَ یَحْلِفُونَ لِلَّهِ کَما یَحْلِفُونَ لَکُمْ وَ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ عَلی شَیْءٍ أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْکاذِبُون.

علیّ‌ّّّبن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- امّت به هفتادوسه فرقه تقسیم می‌شوند؛.. تمامی هفتادودو فرقه دیگر، از غیر حقّ وام ستاندند و دین شیطان را یاری کردند و از ابلیس و دوستانش کمک گرفتند، آنان دشمنان خداوند تعالی و رسول و مؤمنین هستند و یَدْخُلُونَ النَّارَ بِغَیْرِ حِسَابٍ آنان به خدا و رسولش (صلی الله علیه و آله) شرک ورزیدند و بی‌آن که بدانند، غیر خدا را بندگی کردند و گمان می‌کردند کار نیکویی انجام می‌دهند. آنان روز قیامت می‌گویند: پروردگارا به خدا سوگند که ما مشرک نبودیم و برای او سوگند می‌خورند، همان‌طور که برای شما سوگند یاد می‌کنند و گمان می‌کنند که مایه‌ای از راستی دارند، امّا آنان همان دروغگویان هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۴
بحارالأنوار، ج۲۸، ص۱۴/ کتاب سلیم بن قیس، ص۶۰۵/ البرهان
۲
(مجادله/ ۱۸)

الصّادق (علیه السلام)- فَقَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) فَیَقُولُونَ لِلَّهِ: یَا رَبِّ هَؤُلَاءِ مَلَائِکَتُکَ یَشْهَدُونَ لَکَ ثُمَ یَحْلِفُونَ بِاللَّهِ مَا فَعَلُوا مِنْ ذَلِکَ شَیْئاً وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ: یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللهُ جَمِیعاً فَیَحْلِفُونَ لَهُ کَما یَحْلِفُونَ لَکُمْ وَ هُمُ الَّذِینَ غَصَبُوا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فَعِنْدَ ذَلِکَ یَخْتِمُ اللَّهُ عَلَی أَلْسِنَتِهِمْ وَ یُنْطِقُ جَوَارِحَهُمْ فَیَشْهَدُ السَّمْعُ بِمَا سَمِعَ مِمَّا حَرَّمَ اللَّهُ وَ یَشْهَدُ الْبَصَرُ بِمَا نَظَرَ بِهِ إِلَی مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَ تَشْهَدُ الْیَدَانِ بِمَا أَخَذَتَا وَ تَشْهَدُ الرِّجْلَانِ بِمَا سَعَتَا فِیمَا حَرَّمَ اللَّهُ وَ یَشْهَدُ الْفَرْجُ بِمَا ارْتَکَبَ مِمَّا حَرَّمَ اللَّهُ ثُمَّ أَنْطَقَ اللَّهُ أَلْسِنَتَهُمْ.

امام صادق (علیه السلام)- امّا آن افراد در پیشگاه خداوند عرض می‌کنند: پروردگارا! این‌ها فرشتگان تو هستند و به نفع تو شهادت می‌دهند. سپس به خداوند قسم یاد می‌کنند که مرتکب چنین اعمالی نشده‌اند. این همان فرموده‌ی پروردگار است که در آن درباره‌ی چنین افرادی، چنین بیان فرموده است: یومَ یبْعَثُهُمُ اللهُ جَمِیعًا فَیحْلفُونَ لهُ کَمَا یحْلفُونَ لکُمْ؛ آن‌ها همان کسانی هستند که حق امیرالمؤمنین (علیه السلام) را غصب کرده‌اند. در این هنگام خداوند بر دهان‌هایشان مهر سکوت می‌زند و اعضای بدنشان شروع به سخن گفتن می‌کند. گوش به امور حرامی که شنیده است گواهی می‌دهد. چشم به دیدن اشیایی که خداوند آن‌ها را حرام اعلام کرده بود، اعتراف می‌کند. دست‌ها به آنچه گرفته بودند؛ پاها به تلاش برای رفتن به مکان‌هایی که خداوند بر فرد حرام کرده بود و عورت فرد به اعمال حرامی که مرتکب شده بود، اذعان می‌کنند. در این هنگام خداوند مهر سکوت را از روی زبان‌هایشان بر می‌دارد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۶
القمی، ج۲، ص۲۶۴/ بحارالأنوار، ج۷، ص۳۱۲؛ «فقال الصادق (فیقولون ... ذلک شییا» محذوف
۳
(مجادله/ ۱۸)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- إِذَا جَمَعَ اللَّهُ الْخَلْقَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ دَفَعَ إِلَی کُلِّ إِنْسَانٍ کِتَابَهُ فَیَنْظُرُونَ فِیهِ فَیُنْکِرُونَ أَنَّهُمْ عَمِلُوا مِنْ ذَلِکَ شَیْئاً فَیَشْهَدُ عَلَیْهِمُ الْمَلَائِکَهًُْ فَیَقُولُونَ یَا رَبِّ مَلَائِکَتُکَ یَشْهَدُونَ لَکَ ثُمَّ یَحْلِفُونَ أَنَّهُمْ لَمْ یَعْمَلُوا مِنْ ذَلِکَ شَیْئاً وَ هُوَ قَوْلُهُ یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللهُ جَمِیعاً فَیَحْلِفُونَ لَهُ کَما یَحْلِفُونَ لَکُمْ فَإِذَا فَعَلُوا ذَلِکَ خَتَمَ عَلَی أَلْسِنَتِهِمْ وَ یَنْطِقُ جَوَارِحُهُمْ بِمَا کَانُوا یَکْسِبُونَ.

علیّ‌ّّّبن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وقتی خدا خلائق را روز قیامت جمع نمود، به هر انسانی نامه عملش داده می‌شود و در آن نظر می‌کند و منکر می‌شود که چیزی از آن اعمال را انجام داده باشد، پس فرشتگان بر آنان گواهی می‌دهند و می‌گویند: «پروردگارا! فرشتگانت برای تو گواهی می‌دهند، ولی اینان قسم می‌خورند که آنان چیزی از آن اعمال را مرتکب نشده‌اند؛ و این است معنای آیه یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللهُ جَمیعاً فَیَحْلِفُونَ لَهُ کَما یَحْلِفُونَ لَکُمْ وقتی چنین کردند، بر زبان‌هایشان مهر می‌خورد و اعضا و جوارحشان به آنچه کرده‌اند، گویا می‌شوند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۶
بحارالأنوار، ج۷، ص۳۱۲
۴
(مجادله/ ۱۸)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- کَانَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) جَالِساً فِی ظِلِّ حَجَرٍ کَادَ أَنْ یَنْصَرِفَ عَنْهُ الظِّلُّ فَقَالَ إِنَّهُ سَیَأْتِیکُمْ رَجُلٌ یَنْظُرُ إِلَیْکُمْ بِعَیْنِ شَیْطَانٍ فَإِذَا جَاءَکُمْ فَلَا تُکَلِّمُوهُ فَلَمْ یَلْبَثُوا أَنْ طَلَعَ عَلَیْهِمْ رَجُلٌ أَزْرَقُ فَدَعَاهُ وَ قَالَ عَلَی مَا تَشْتِمُونِّی أَنْتَ وَ أَصْحَابُکَ فَقَالَ لَا نَفْعَلُ قَالَ دَعْنِی آتِکَ بِهِمْ فَدَعَاهُمْ فَجَعَلُوا یَحْلِفُونَ بِاللَّهِ مَا قَالُوا وَ مَا فَعَلُوا فَأَنْزَلَ اللَّهُ یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللهُ جَمِیعاً فَیَحْلِفُونَ لَهُ کَما یَحْلِفُونَ لَکُم.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- پیامبر (صلی الله علیه و آله) در سایه‌ی سنگی نشسته بود، نزدیک بود سایه برگردد فرمود: «الآن مردی می‌آید که با چشم شیطان می‌نگرد؛ وقتی آمد با او سخن نگویید. چیزی نگذشت که مرد زرد چهره‌ای آمد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به او گفت: «چرا با رفقایت به من ناسزا می‌گفتید»؟. مرد گفت: «نه ما این کار را نکردیم». بعد گفت: «اجازه بده آن‌ها را پیش شما بیاورم. آنان آمدند و به خدا قسم خوردند که چنین چیزی نگفته‌اند. دراین‌هنگام این آیه نازل شد یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللهُ جَمِیعاً فَیَحْلِفُونَ لَهُ کَما یَحْلِفُونَ لَکُمْ. در روز قیامت نیز مثل امروز قسم می‌خورند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۶
بحارالأنوار، ج۱۸، ص۱۱۱
۵
(مجادله/ ۱۸)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ جَمَعَ اللَّهُ الَّذِینَ غَصَبُوا آلَ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام) حَقَّهُمْ فَیَعْرِضُ عَلَیْهِمْ أَحْمَالُهُمْ فَیَحْلِفُونَ لَهُ أَنَّهُمْ لَمْ یَعْمَلُوا مِنْهَا شَیْئاً کَمَا حَلَفُوا لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی الدُّنْیَا حِینَ حَلَفُوا أَنْ لَا یَرُدُّوا الْوَلَایَهًَْ فِی بَنِی‌هَاشِمٍ وَ حِینَ هَمُّوا بِقَتْلِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی الْعَقَبَهًِْ فَلَمَّا أَطْلَعَ اللَّهُ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) وَ أَخْبَرَهُمْ حَلَفُوا لَهُ أَنَّهُمْ لَمْ یَقُولُوا ذَلِکَ وَ لَمْ یَهُمُّوا بِه ... قَالَ إِذَا عَرَضَ اللَّهُ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ فِی الْقِیَامَهًِْ یُنْکِرُونَهُ وَ یَحْلِفُونَ لَهُ کَمَا حَلَفُوا لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللهُ جَمِیعاً فَیَحْلِفُونَ لَهُ کَما یَحْلِفُونَ لَکُم.

علیّ‌ّّّبن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- روز قیامت، خداوند کسانی که حقّ آل محمّد (علیهم السلام) را غصب کرده‌اند، جمع می‌کند، اعمالشان را بر آنان عرضه می‌دارد. برای خداوند سوگند یاد می‌کنند که چیزی از این گناهان را انجام نداده‌اند، همان‌طور که در دنیا برای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سوگند یاد کردند که ولایت را به بنی‌هاشم باز نگردانند، و نیز همان‌طور که به قتل رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در عقبه همّت گماردند. زمانی‌که خداوند پیامبرش (صلی الله علیه و آله) را مطلع کرد و به او خبر داد، سوگند یاد کردند که آنان چنین چیزی را نگفته‌اند و قصد این کار را نداشته‌اند... خداوند عزّوجلّ در روز قیامت، اعمالشان را بر آنان عرضه می‌دارند و آنان انکار می‌کنند و همان‌گونه که برای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سوگند یاد کردند، برای خدا نیز سوگند می‌خورند و این همان کلام خداست یَومَ یَبْعَثُهُمُ اللهُ جَمِیعًا فَیَحْلفُونَ لهُ کَمَا یَحْلفُونَ لکُمْ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۶
بحارالأنوار، ج۷، ص۲۰۹/ البرهان/ نورالثقلین
بیشتر