آیه وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِرُ [6]
و منّت مگذار و عملت را بزرگ مشمار.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ ابْنِ‌الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ مَنْ خَیْرُ أَهْلِ الْمَسْجِدِ. فَقَالَ: أَکْثَرُهُمْ لِلَّهِ ذِکْراً وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَنْ أُعْطِیَ لِسَاناً ذَاکِراً فَقَدْ أُعْطِیَ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ وَ قَالَ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَکْثِرُ قَالَ: لَاتَسْتَکْثِرْ مَا عَمِلْتَ مِنْ خَیْرٍ لِلَّهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابن‌قدّاح از امام صادق (علیه السلام) روایت می‌کند که فرموده است: مردی نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و عرض کرد: «بهترین اهل مسجد کیست»؟ فرمود: «آنکه بسیار ذکر خدا کند». و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «به هرکه زبان گویای ذکر خدا داده شده، خیر دنیا و آخرت به او داده شده است». و در تفسیر سخن خداوند متعال: وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَکْثِرُ، فرمود: «هرآنچه از کار خوب برای خدا کردی آن را بیش مشمار».
أمیرالمومنین (علیه السلام)- مِنَ السُّحْتِ ... الْهَدِیَّهًُْ یُلْتَمَسُ أَفْضَلُ مِنْهَا وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی: وَ لاتَمْنُنْ تَسْتَکْثِرُ وَ هُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی: وَ ما آتَیْتُمْ مِنْ رِباً لِیَرْبُوَا فِی أَمْوالِ النَّاسِ فَلا یَرْبُوا عِنْدَ اللهِ وَ هِیَ الْهَدِیَّهًُْ یُطْلَبُ مِنْهَا مِنْ تُرَاثِ الدُّنْیَا أَکْثَرَ مِنْهَا وَ الرِّشْوَهًُْ فِی الْحُکْمِ وَ عَسْبُ الْفَحْلِ وَ لَا بَأْسَ أَنْ یُهْدَی لَهُ الْعَلَفُ.
امام علی (علیه السلام)- از جمله‌ی حرام ... هدیه‌ای است که [در عوضش] بهتر از آن درخواست می‌شود و آن [براساس] سخن خداوند متعال است: وَ لاتَمْنُنْ تَسْتَکْثِرُ و آن [برگرفته از این] سخن خداوند متعال است: آنچه به‌عنوان ربا می‌پردازید تا در اموال مردم فزونی یابد، نزد خدا فزونی نخواهد یافت. (روم/۳۹) و آن هدیه‌ای است که از مال دنیا بیشتر از آن طلب شود و [از جمله‌ی حرام]: رشوه در قضاوت و کرایه برای آب حیوان نر است و اشکالی ندارد که علف به آن داده شود.
الباقر (علیه السلام)- لَا تُعْطِی الْعَطِیَّهًَْ تَلْتَمِسُ أَکْثَرَ مِنْهَا.
امام باقر (علیه السلام)- وقتی به شخصی چیزی را بخشش می‌کنی، بیش از آنچه بخشیده ای از آن شخص مخواه.
أمیرالمومنین (علیه السلام)- مِنَ السُّحْتِ الْهَدِیَّهًُْ یَلْتَمِسُ بِهَا مُهْدِیهَا مَا هُوَ أَفْضَلُ مِنْهَا وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عزّوجلّ: وَ لاتَمْنُنْ تَسْتَکْثِرُ أَیْ لَا تُعْطِ عَطِیَّهًًْ أَنْ تُعْطَی أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ.
امام علی (علیه السلام)- از جمله حرام هدیه است که هدیه‌کننده به خاطر آن، چیزی را که بهتر از آن است درخواست می‌کند و آن سخن خدای عزّوجلّ است: وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَکْثِرُ یعنی هدیه را نبخش [به این امید] که بیشتر از آن به تو عطا شود.
أمیرالمومنین (علیه السلام)- وَ إِیَّاکَ وَ الْمَنَ عَلَی رَعِیَّتِکَ بِإِحْسَانِکَ أَوِ التَّزَیُّدَ فِیمَا کَانَ مِنْ فِعْلِکَ أَوْ أَنْ تَعِدَهُمْ فَتُتْبِعَ مَوْعُودَکَ بِخُلْفِکَ فَإِنَّ الْمَنَّ یُبْطِلُ الْإِحْسَانَ وَ التَّزَیُّدَ یَذْهَبُ بِنُورِ الْحَق.
امام علی (علیه السلام)- از اینکه در احسانت به زیردستان به آن‌ها منّت‌گذاری، یا کارت را بیشتر به حساب آن‌ها واگذاری، یا به آن‌ها وعده بدهی و سپس تخلّف کنی، پرهیز کن. زیرا منّت‌نهادن احسان را نابود می‌کند، و بیشتر به حساب‌نهادن نور حق را از بین می‌برد.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَکْثِرُ أَیْ لَا تُعْطِ عَطِیَّهًًْ لِتُعْطَی أَکْثَرَ مِنْهَا. وَ هَذَا لِلنَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) خَاصَّهًًْ أَدَّبَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ نَبِیَّهُ بِأَکْرَمِ الْآدَابِ وَ أَشْرَفِهَا.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ لاتَمْنُنْ تَسْتَکْثِرُ یعنی هدیه را نبخش تا در عوض بیشتر از آن به تو عطا شود. و این مخصوص پیامبر (صلی الله علیه و آله) است. خداوند سبحان پیامبرش را با بهترین آداب و شریف‌ترین آن‌ها تربیت نمود.