آیه يا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اصْبِرْ عَلى ما أَصابَكَ إِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ [17]
صلی الله علیه و آله) پسرم! نماز را برپا دار، و امر به معروف و نهى از منكر كن، و در برابر مصايبى كه به تو مى‌رسد شكيبا باش كه اين از كارهاى مهمّ است.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- أَقِمِ الصَّلاةَ تَکْمِیلاً لِنَفْسِکَ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- نماز را برپا دار تا نفس خودت به کمال برسد.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُعَاوِیَهًَْ‌بْنِ‌وَهْبٍ، قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ أَفْضَلِ مَا یَتَقَرَّبُ بِهِ الْعِبَادُ إِلَی رَبِّهِمْ وَ أَحَبِّ ذَلِکَ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مَا هُوَ فَقَالَ مَا أَعْلَمُ شَیْئاً بَعْدَ الْمَعْرِفَهًِْ أَفْضَلَ مِنْ هَذِهِ الصَّلَاهًِْ أَ لَا تَرَی أَنَّ الْعَبْدَ الصَّالِحَ عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ (علیه السلام) قَالَ وَ أَوْصانِی بِالصَّلاةِ وَ الزَّکاةِ ما دُمْتُ حَیًّا.
امام صادق (علیه السلام)- معاویهًْ‌بن‌وهب از امام صادق (علیه السلام) پرسید: «بهترین چیزی که بندگان به وسیله‌ی آن به پروردگارشان تقرّب می‌جویند، چیست»؟ فرمود: «بعد از معرفت، چیزی بهتر از این نماز نمی‌شناسم. آیا نمی‌بینی که عبد صالح عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام) فرمود: وَ أَوْصانِی بِالصَّلاةِ».
الصّادق (علیه السلام)- أَحَبُ الْأَعْمَالِ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ الصَّلَاهًُْ وَ هِیَ آخِرُ وَصَایَا الْأَنْبِیَاء (علیهم السلام).
امام صادق (علیه السلام)- دوست داشتنی‌ترین کار نزد خداوند عزّوجلّ نماز است و نماز آخرین توصیّه‌ی پیامبران (علیهم السلام) بوده است.
الرّضا (علیه السلام)- الصَّلَاهًُْ قُرْبَانُ کُلِ تَقِی.
امام رضا (علیه السلام)- نماز نزدیک‌کننده‌ی هر پرهیزگاری است.
الصّادقین (علیها السلام)- وَیْلٌ لِقَوْمٍ لَا یَدِینُونَ اللَّهَ بِالْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ.
امام صادق (علیه السلام)- وای بر کسانی که اعتقاد به امر به معروف و نهی از منکر ندارند.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ تَکْمِیلاً لِغَیْرِک.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- و امر به معروف و نهی از منکر کن تا دیگران [و جامعه] را به کمال برسانی.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- رُوِیَ أَنَّ أَبَا ثَعْلَبَهًَْ الْأَسَدِیَّ سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَنْ هَذِهِ الْآیَهًِْ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ لا یَضُرُّکُمْ مَنْ ضَلَّ إِذَا اهْتَدَیْتُمْ فَقَالَ رَسُولُ اللَّه (صلی الله علیه و آله) وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ اصْبِرْ عَلی ما أَصابَکَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابوثعبله اسدی از حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) پرسید: «تفسیر این آیه: ای کسانی که ایمان آورده‌اید! مراقب خود باشید! اگر شما هدایت یافته‌اید، گمراهی کسانی که گمراه شده‌اند، به شما زیانی نمی‌رساند. (مائدده/۱۰۵) چیست»؟ رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) پاسخ داد: «وَ أْمُرْ بِالمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ المُنْکَرِ وَ اصْبِرْ عَلی ما أَصابَکَ إِنَّ ذلِکَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- یا بُنَیَ اقْبَلْ مِنَ الحُکَماءِ مَوَاعِظَهم، وتدبَّر أحْکامَهم، وکُنْ آخَذَ النَّاسِ بما تَأمُر بِهِ، وأکفَّ النَّاسِ عَمَّا تَنْهَی عَنْهُ، وَأْمُر بالمَعروفِ تَکُن مِن أهلِهِ، فإنَّ اسْتِتمامَ الأُمُورِ عِنْدَ اللَّهِ تَبارَکَ وتَعالَی الأمرُ بالمَعروفِ والنَّهیُ عَنِ المُنکَر.
امام علی (علیه السلام)- ای فرزندم از حکیمان پند بیاموز و از گفته‌ها نصیحت و پند بگیر و دقّت کن. و از آنچه مورد استفاده است به‌خوبی فراگیر و از آنچه تو را بازمی‌دارد اجتناب کن و نفس خود را از مشتهیّات باز دار. امر به معروف را پیشه ساز تا از اهل معروف قرار گیری و با نیکان محشور گردی، زیرا که تکمیل همه‌ی امور در نزد خداوند امر به معروف و نهی از منکر است.
الکاظم (علیه السلام)- لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لَتَنْهُنَّ عَنِ الْمُنْکَرِ أَوْ لَیُسْتَعْمَلَنََّ عَلَیْکُمْ شِرَارُکُمْ فَیَدْعُو خِیَارُکُمْ فَلَا یُسْتَجَابُ لَهُمْ.
امام کاظم (علیه السلام)- محمّدبن‌عرفه گوید: از امام کاظم (علیه السلام) شنیدم که می‌فرمود: «امر به معروف و نهی از منکر می‌کنید یا اینکه افراد بدکردار بر شما مسلّط خواهند شد و هرچه خوبانتان دعا کنند مستجاب نمی‌گردد».
الباقر (علیه السلام)- وَ الْقَائِمَ یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ إِذَا قَامَ وَ یَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ الْمُنْکَرُ مَنْ أَنْکَرَ فَضْلَ الْإِمَامِ وَ جَحَدَه.
امام باقر (علیه السلام)- وقتی قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام کند مردم را امر به معروف و نهی از منکر می‌کند و منکر یعنی کسی برتری امام را انکار کند و با امام مخالفت کند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ اصْبِرْ عَلی ما أَصابَکَ مِنَ الشَّدَائِدِ وَ فِی الْمَجْمَع عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) مِنَ الْمَشَقَّهًِْ وَ الْأَذَی فِی الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهَی عَنِ الْمُنْکَرِ.
امام علی (علیه السلام)- وَ اصْبِرْ عَلی ما أَصابَکَ و بر بلایا صبر کن و در مجمع از علی (علیه السلام) روایت است که بر سختی و شدّت در امر به معروف و نهی از منکر صبر کن.
الصّادق (علیه السلام)- الصَّبْرُ مِنَ الْإِیمَانِ بِمَنْزِلَهًِْ الرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ فَإِذَا ذَهَبَ الرَّأْسُ ذَهَبَ الْجَسَدُ کَذَلِکَ إِذَا ذَهَبَ الصَّبْرُ ذَهَبَ الْإِیمَانُ.
امام صادق (علیه السلام)- صبر و شکیبایی نسبت به ایمان به‌منزله‌ی سر در بدن انسان است ... هرگاه سر از بدن جدا شود، کل بدن از بین می‌رود [و می‌میرد]، رابطه‌ی صبر و ایمان نیز چنین است و هرگاه صبر از بین برود، تمام ایمان از بین می‌رود.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- الصَّبْرُ صَبْرَانِ صَبْرٌ عِنْدَ الْمُصِیبَهًِْ حَسَنٌ جَمِیلٌ وَ أَحْسَنُ مِنْ ذَلِکَ الصَّبْرُ عِنْدَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلَیْک.
امام علی (علیه السلام)- صبر در دو مورد است: صبر و تحمّل به هنگام مصیبت و مشکلات؛ و بهتر از آن صبر به هنگام برخورد با عمل حرام می‌باشد.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ حَفْصِ بْنِ غِیَاثٍ قَالَ قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) یَا حَفْصُ إِنَّ مَنْ صَبَرَ صَبَرَ قَلِیلًا وَ إِنَّ مَنْ جَزِعَ جَزِعَ قَلِیلًا ثُمَّ قَالَ عَلَیْکَ بِالصَّبْرِ فِی جَمِیعِ أُمُورِکَ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بَعَثَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) فَأَمَرَهُ بِالصَّبْرِ وَ الرِّفْقِ فَقَالَ وَ اصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ وَ اهْجُرْهُمْ هَجْراً جَمِیلًا. وَ ذَرْنِی وَ الْمُکَذِّبِینَ وَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ عَداوَةٌ کَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیمٌ. وَ ما یُلَقَّاها إِلَّا الَّذِینَ صَبَرُوا وَ ما یُلَقَّاها إِلَّا ذُو حَظٍّ عَظِیمٍ فَصَبَرَ (صلی الله علیه و آله) حَتَّی نَالُوهُ بِالْعَظَائِمِ وَ رَمَوْهُ بِهَا.
امام صادق (علیه السلام)- حفص‌بن‌غیاث گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «ای حفص! هرکس صبر پیشه کند صبرش زود می‌گذرد و آسایش پیدا می‌کند، و هرکس بی‌تابی کند آن هم مدّتش کم می‌باشد، بعد از این فرمود: «صبر را از دست نده و در همه‌ی کارهایت شکیبا باش خداوند متعال رسول خود (صلی الله علیه و آله) را مبعوث نمود و او را به صبر امر کرد. خداوند در قرآن مجید فرمود: و در برابر آنچه [دشمنان] می‌گویند شکیبا باش و به‌طرزی شایسته از آنان دوری گزین! و مرا با تکذیب‌کنندگان واگذار. (مزمل/۱۱۱۰). درجای دیگر فرمود: ناگاه [خواهی دید] همان کس که میان تو و او دشمنی است، گویی دوستی گرم و صمیمی است! امّا جز کسانی که دارای صبر و استقامتند به این مقام نمی‌رسند، و جز کسانی که بهره‌ی عظیمی [از ایمان و تقوا] دارند به آن نایل نمی‌گردند. (فصلت/۳۵۳۴). رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در برابر مشکلات بزرگ صبر کرد، و هرچه او را آزار و اذیت کردند او شکیبایی به خرج داد».
الباقر (علیه السلام)- الْجَنَّهًُْ مَحْفُوفَهًٌْ بِالْمَکَارِهِ وَ الصَّبْرِ فَمَنْ صَبَرَ عَلَی الْمَکَارِهِ فِی الدُّنْیَا دَخَلَ الْجَنَّهًَْ وَ جَهَنَّمُ مَحْفُوفَهًٌْ بِاللَّذَّاتِ وَ الشَّهَوَاتِ فَمَنْ أَعْطَی نَفْسَهُ لَذَّتَهَا وَ شَهْوَتَهَا دَخَلَ النَّار.
امام باقر (علیه السلام)- بهشت محصور به دشواری‌ها و صبر است پس کسی که شدائد و دشواری‌های دنیا را تحمّل نماید داخل بهشت خواهد شد، و دوزخ هم محصور و احاطه‌شده با لذّت‌ها و خوشی‌هاست؛ بنابراین هرکس که از لذائذ و شهوات نفسانی بهره‌مند گردد داخل آتش خواهد شد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- سَیَأْتِی عَلَی النَّاسِ زَمَانٌ لَا یُنَالُ الْمُلْکُ فِیهِ إِلَّا بِالْقَتْلِ وَ التَّجَبُّرِ وَ لَا الْغِنَی إِلَّا بِالْغَصْبِ وَ الْبُخْلِ وَ لَا الْمَحَبَّهًُْ إِلَّا بِاسْتِخْرَاجِ الدِّینِ وَ اتِّبَاعِ الْهَوَی فَمَنْ أَدْرَکَ ذَلِکَ الزَّمَانَ فَصَبَرَ عَلَی الْفَقْرِ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی الْغِنَی وَ صَبَرَ عَلَی الْبِغْضَهًِْ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی الْمَحَبَّهًِْ وَ صَبَرَ عَلَی الذُّلِّ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی الْعِزِّ آتَاهُ اللَّهُ ثَوَابَ خَمْسِینَ صِدِّیقاً مِمَّنْ صَدَّقَ بِی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- بر مردم زمانی خواهد آمد که رسیدن به ملک و سلطنت و قدرت فقط از طریق کشتار و استبداد خواهد شد و رسیدن به ثروت و مال از راه غصب و تجاوز و بخل و رسیدن به محبّت و دوستی از طریق کنار گذاشتن دین و متابعت و پیروی از هوای نفس میسّر می‌شود. هرکس چنین زمانی را درک کند و درعین‌حال با اینکه قدرت بر تحصیل مال دارد ولی بر فقر و تهیدستی صبر نماید و دشمنی و کینه‌ی مردم را تحمّل نموده با اینکه می‌تواند از آن راه دوستی دیگران را جلب نماید و ذلّت و گمنامی را انتخاب نماید با اینکه می‌تواند کسب قدرت و عزّت بکند؛ خداوند به چنین شخصی پاداش پنجاه صدّیق که نبوّت و رسالت مرا با صدق و اخلاص تصدیق نموده باشد، می‌دهد.
الصّادق (علیه السلام)- مَنِ ابْتُلِیَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ بِبَلَاءٍ فَصَبَرَ عَلَیْهِ کَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ أَلْفِ شَهِیدٍ.
امام صادق (علیه السلام)- هرکس از مؤمنان گرفتاری پیدا کند و صبر پیشه نماید خداوند پاداش هزار شهید را به او می‌دهد.
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَنْعَمَ عَلَی قَوْمٍ فَلَمْ یَشْکُرُوا فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ وَبَالًا وَ ابْتَلَی قَوْماً بِالْمَصَائِبِ فَصَبَرُوا فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ نِعْمَهًًْ.
امام صادق (علیه السلام)- خداوند متعال گروهی را مورد نعمت و احسان خود قرار داد، ولی چون شکر و سپاسگزاری از نعمت نکردند، همان نعمت موجب بدبختی آنان گردید. و گروهی را به مصائب و بلایا مبتلا کرد و چون صبر و استقامت ورزیدند، همان مشکلات خود نعمت بزرگی برای آنان شد.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَطِیَّهًَْ‌بْنِ‌نَجِیحِ‌بْنِ‌الْمُطَهَّرِ الرَّازِیِّ وَ إِسْحَاقَ‌بْنِ‌عَمَّارٍ الصَّیْرَفِیِّ قَالا مَعا: إِنَّ أَبَاعَبْدِاللَّهِ‌جَعْفَرَبْنَ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) کَتَبَ إِلَی عَبْدِاللَّهِ‌بْنِ‌الْحَسَنِ (رحمة الله علیه) حِینَ حُمِلَ هُوَ وَ أَهْلُ بَیْتِهِ یُعَزِّیهِ عَمَّا صَارَ إِلَیْهِ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم أَمَّا بَعْدُ فَلَئِنْ کُنْتَ قَدْ تَفَرَّدْتَ أَنْتَ وَ أَهْلُ بَیْتِکَ مِمَّنْ حُمِلَ مَعَکَ بِمَا أَصَابَکُمْ فَمَا انْفَرَدْتَ بِالْحُزْنِ وَ الْغَیْظِ وَ الْکَآبَهًِْ وَ أَلِیمِ وَجَعِ الْقَلْبِ دُونِی فَلَقَدْ نَالَنِی مِنْ ذَلِکَ مِنَ الْجَزَعِ وَ الْقَلَقِ وَ حَرِّ الْمُصِیبَهًِْ مِثْلُ مَا نَالَکَ وَ لَکِنْ رَجَعْتُ إِلَی مَا أَمَرَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ بِهِ الْمُتَّقِینَ مِنَ الصَّبْرِ وَ حُسْنِ الْعَزَاءِ حِینَ یَقُولُ لِنبیه (صلی الله علیه و آله) وَ حِینَ یَقُولُ لقمان (علیه السلام) لِابْنِهِ وَ اصْبِرْ عَلی ما أَصابَکَ إِنَّ ذلِکَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ.
امام صادق (علیه السلام)- عطیّهًْ‌بن نجیح‌بن‌مطهر و اسحاق‌بن‌عمار گویند: وقتی عبداللَّه‌بن‌حسن را به زندان بردند و منصور آن‌ها را گرفت، حضرت صادق (علیه السلام) نامه‌ای جهت تسلیت از این پیش آمد برایش نوشت: بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم؛ اگر تو و خانواده‌ات که با تو تبعید شدند، با آنچه بدان دچار گشتید تنها مانده‌ای، در اندوه و خشم و غم و درد سوزناک دل تنها نیستی و من در این ناراحتی جانسوز با تو سهیم هستم. بی‌تابی و نگرانی و سوز مصیبتی که به تو رسیده، بر من نیز عارض گشته است، ولی در چنین مصیبتی باید صبر و حسن عزائی را که خداوند جلّ جلاله به متّقین امر فرموده در پیش بگیریم. چنانچه در این آیه به پیامبر خود می‌فرماید و از لقمان حکایت می‌کند که به فرزندش می‌گوید: وَ اصْبِرْ عَلی ما أَصابَکَ إِنَ ذلِکَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُور.