آیه وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يَعْلَمُونَ [25]
صلی الله علیه و آله) و هرگاه از آنان سؤال كنى: «چه كسى آسمانها و زمين را آفريده است»؟ به يقين مىگويند: «خداوند يگانه»، بگو: «الحمدللّه [كه خود شما معترفيد]!» ولى بيشتر آنان نمىدانند.
الباقر (علیه السلام)- عَن زُرَارَهًَْ عَنْ أبیجعفر (علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ قَالَ أَخْرَجَ مِنْ ظَهْرِ آدَمَ ذُرِّیَّتَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَخَرَجُوا کَالذَّرِّ فَعَرَّفَهُمْ وَ أَرَاهُمْ نَفْسَهُ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَمْ یَعْرِفْ أَحَدٌ رَبَّهُ وَ قَالَ رسول الله (صلی الله علیه و آله) کُلُّ مَوْلُودٍ یُولَدُ عَلَی الْفِطْرَهًِْ یَعْنِی الْمَعْرِفَهًَْ بِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ خَالِقُهُ کَذَلِکَ قَوْلُهُ وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَیَقُولُنَّ اللهُ.
امام باقر (علیه السلام)- زراره گوید: از امام باقر (علیه السلام) معنی کلام خدای عزّوجلّ: أَخْرَجَ مِنْ ظَهْرِ آدَمَ ذُرِّیَّتَهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَخَرَجُوا کَالذَّرِّ فَعَرَّفَهُمْ وَ أَرَاهُمْ نَفْسَهُ وَ لَوْ لَا ذَلِکَ لَمْ یَعْرِفْ أَحَدٌ رَبَّهُ را پرسیدم. فرمود: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: هر نوزاد بر سرشت و فطرت [پاک]، زاده میشود یعنی شناخت اینکه خدای عزّوجلّ آفریدگار اوست. خداوند متعال فرمود: وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَیَقُولُنَّ اللهُ».
الکاظم (علیه السلام)- مِنْ کَلَامِ موسیبْنِجَعْفَرٍ (علیه السلام) مَعَ الرَّشِیدِ فِی خَبَرٍ طَوِیل فَقَالَ ... وَ لِإِبْلِیسَ ذُرِّیَّهًٌْ فَقَالَ نَعَم ... أَنَّهُمْ یُضِلُّونَ ذُرِّیَّهًَْ آدَمَ (علیه السلام) بِزَخَارِفِهِمْ وَ کَذِبِهِمْ وَ یَشْهَدُونَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ کَمَا وَصَفَهُمُ اللَّهُ فِی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَیَقُولُنَّ اللهُ قُلِ الْحَمْدُ لِلهِ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لا یَعْلَمُونَ أَیْ أَنَّهُمْ لَا یَقُولُونَ ذَلِکَ إِلَّا تَلْقِیناً وَ تَأْدِیباً وَ تَسْمِیَهًًْ وَ مَنْ لَمْ یَعْلَمْ وَ إِنْ شَهِدَ کَانَ شَاکّاً حَاسِداً مُعَانِداً وَ لِذَلِکَ قَالَتِ الْعَرَبُ مَنْ جَهِلَ أَمْراً عَادَاهُ وَ مَنْ قَصَّرَ عَنْهُ عَابَهُ وَ أَلْحَدَ فِیهِ لِأَنَّهُ جَاهِلٌ غَیْرُ عَالِمٍ.
امام کاظم (علیه السلام)- از سخنان امام کاظم (علیه السلام) با هارون الرشید در یک خبر طولانی آمده است که ... گفت: «مگر ابلیس ذرّیّه و بازماندگانی هم دارد»؟ فرمود: «آری ... زیرا آنها فرزندان آدم را گمراه میکنند به آرایش زر و زیور و دروغی که میگویند و به یگانگی خدا گواهی میدهند، چنانکه خداوند در این آیه میفرماید: وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَیَقُولُنَّ اللهُ قُلِ الحَمْدُ لِلهِ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لا یَعْلَمُونَ؛ یعنی آنها این حرف را از روی تلقین و تأدیب و سرزبانی میگویند نه اینکه اعتقاد داشته باشند؛ کسی که اعتقاد نداشته باشد؛ گرچه گواهی بدهد مشکوک است و دشمنی حسود خواهد بود، بههمینجهت عرب میگوید هرکس چیزی را نداند دشمن اوست و هرکس دستش به چیزی نرسد برای آن عیبتراشی میکند و منکر آن میشود چون جاهل است».
الجواد (علیه السلام)- عَنْ أَبِی هَاشِمٍ الْجَعْفَرِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ الثَّانِی (علیه السلام) قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ مَا مَعْنَی الْأَحَدِ قَالَ الْمُجْمَعُ عَلَیْهِ بِالْوَحْدَانِیَّهًِْ أَ مَا سَمِعْتَهُ یَقُولُ وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ لَیَقُولُنَّ اللهُ بَعْدَ ذَلِکَ لَهُ شَرِیکٌ وَ صَاحِبَهًٌْ.
امام جواد (علیه السلام)- ابوهاشم جعفری گوید: به امام جواد (علیه السلام) گفتم: «معنای کلمهی احد در آیه: قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ، چیست»؟ فرمود: «یعنی در تمام امور یکتاست، مگر نشنیدهای که میفرماید: وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ لَیَقُولُنَّ اللهُ؛ امّا در امور دیگر برای او شریک و همکار قائل میشوند [و این معنای احد نیست] و آنان موحّد نیستند».