آیه ۲۵ - سوره دخان

آیه كَمْ تَرَكُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ [25]

[سرانجام همگى نابود شدند] چه بسيار باغ‌ها و چشمه‌ها كه به جاى گذاشتند.

۱
(دخان/ ۲۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- کِتَابُ الصِّفِّینِ، قَال: لَمَّا تَوَجَّهَ عَلِیٌّ (علیه السلام) إِلَی صِفِّینَ انْتَهَی إِلَی سَابَاطَ ثُمَّ إِلَی مَدِینَهًِْ بَهُرَسِیرَ وَ إِذَا رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِهِ یُقَالُ لَهُ حَرِیزُ‌بْنُ‌سَهْمٍ مِنْ بَنِی‌رَبِیعَهًَْ یَنْظُرُ إِلَی آثَارِ کِسْرَی وَ هُوَ یَتَمَثَّلُ بِقَوْلِ ابْنِ‌یَعْفُرَ التَّمِیمِیِّ جَرَتِ الرِّیَاحُ عَلَی مَکَانِ دِیَارِهِمْ فَکَأَنَّمَا کَانُوا عَلَی مِیعَادٍ فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) أَفَلَا قُلْتُمْ کَمْ تَرَکُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُیُونٍ* وَ زُرُوعٍ وَ مَقامٍ کَرِیمٍ* وَ نَعْمَةٍ کانُوا فِیها فاکِهِینَ* کَذلِکَ وَ أَوْرَثْناها قَوْماً آخَرِینَ* فَما بَکَتْ عَلَیْهِمُ السَّماءُ وَ الْأَرْضُ وَ ما کانُوا مُنْظَرِینَ إِنَّ هَؤُلَاءِ کَانُوا وَارِثِینَ فَأَصْبَحُوا مَوْرُوثِینَ إِنَّ هَؤُلَاءِ لَمْ یَشْکُرُوا النِّعْمَهًَْ فَسُلِبُوا دُنْیَاهُمْ بِالْمَعْصِیَهًِْ إِیَّاکَ وَ کُفْرَ النِّعَمِ لَا تَحُلَّ بِکُمُ النِّقَم.

امام علی (علیه السلام)- نصربن‌مزاحم در کتاب الصّفّین گوید: هنگامی‌که امام علی (علیه السلام) به طرف صفّین در حرکت بود به ساباط رسیده و وارد شهر بهرسیر شد؛ یکی از یاران حضرت به نام حَریزبن‌سَهم که از قبیله‌ی بنی‌ربیعه بود درحالی‌که به آثار کسری (آثار باقی‌مانده از دوران پادشاهان‌ساسانی) نگاه می‌کرد این شعر ابن‌یعفُر تَمیمی را بر زبان جاری کرد: بادها بر آثار باقیمانده‌ی سرزمینشان وزیدن گرفت گویی همگی وعده‌گاهی داشتند و به‌سوی وعده‌گاهشان شتافتند. امام‌علی (علیه السلام) فرمود: «چرا نگفتی: کَمْ تَرَکُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُیُونٍ* وَ زُرُوعٍ وَ مَقامٍ کَرِیمٍ* وَ نَعْمَةٍ کانُوا فِیها فاکِهِینَ* کَذلِکَ وَ أَوْرَثْناها قَوْماً آخَرِینَ* فَما بَکَتْ عَلَیْهِمُ السَّماءُ وَ الْأَرْضُ وَ ما کانُوا مُنْظَرِینَ؛ این جماعت، وارث گذشتگان بودند و به ناگاه اموالشان را برای دیگران به ارث گذاشتند. ایشان شکر نعمت به‌جای نیاوردند و به‌کیفر گناه [مبتلا گشته و] نعمت‌ها از دستشان رفت. [بنابراین] از ناسپاسی‌کردن در مقابل نعمت‌ها بپرهیزید تا گرفتار عقوبت نگردید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۱۷۶
بحارالأنوار، ج۶۸، ص۳۲۷/ بحارالأنوار، ج۷۳، ص۲۷۵/ شرح نهج البلاغهًْ، ج۳، ص۲۰۲
۲
(دخان/ ۲۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- سَمِعَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) کَرَّمَ اللَّهُ وَجْهَهُ قَائِلًا یُنْشِدُ أَبْیَاتِ الْأَسْوَدِبْنِ‌یَعْفُرَ مَا ذَا أُؤَمِّلُ بَعْدَ آلِ مُحَرِّقٍ تَرَکُوا مَنَازِلَهُمْ وَ بَعْدَ إِبَادٍ فَقَالَ هَلَّا قَرَأْتُمْ کَمْ تَرَکُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُیُونٍ الْآیَهًَْ.

امام علی (علیه السلام)- کمیل‌بن‌زیاد گفت: از امیرالمؤمنین (علیه السلام) شنیدم وقتی اشعار اسودبن‌یعفر را می‌خواند: بعد از این که آل محرق و اباد خانه هایشان را رها کردند چه آرزو کنم؟ فرمود: «چرا این آیه را نمیخوانید: کَمْ تَرَکُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُیُونٍ»؟.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۱۷۶
بحارالأنوار، ج۷۵، ص۷۲
بیشتر