آیه ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغى [17]
چشم او هرگز منحرف نشد و طغيان نكرد [آنچه ديد واقعيّت بود].
علی‌بن‌إبراهیم (علیه السلام)- قَوْلُهُ ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغی أَیْ لَمْ یُنْکِر.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- مَا زَاغَ البَصَرُ و مَا طَغَی؛ یعنی قابل انکار نیست.
علی‌بن‌إبراهیم (علیه السلام)- ما زاغَ الْبَصَرُ یَقُولُ: مَا عَمِیَ الْبَصَرُ عَنْ تِلْکَ الْحُجُبِ. وَ مَا طَغَی یَقُولُ: وَ مَا طَغَی الْقَلْبُ بِزِیَادَهًٍْ فِیمَا أُوحِیَ إِلَیْهِ وَ لَا نُقْصَانٍ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- مَا زَاغَ البَصَرُ دیده آن پرده‌های نور را می‌بیند و از آن غافل نیست. و مَا طَغَی؛ و قلب پیامبر (صلی الله علیه و آله) چیزی را بر وحی نیفزود و چیزی را از آن نکاست.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا أُسْرِیَ بِهِ إِلَی رَبِّهِوَ کَانَ تَوْفِیقاً مِنْ رَبِّی أَنْ غَمَّضْتُ عَیْنَیَّ فَکَلَّ بَصَرِی فَجَعَلْتُ أُبْصِرُ بِقَلْبِی کَمَا أُبْصِرُ بِعَیْنِی بَلْ أَبْعَدَ وَ أَبْلَغَ فَذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغی لَقَدْ رَأی مِنْ آیاتِ رَبِّهِ الْکُبْری وَ إِنَّمَا کُنْتُ أُبْصِرُ مِنْ خَیْطِ الْإِبْرَهًِْ نُوراً بَیْنِی وَ بَیْنَ رَبِّی لَا تُطِیقُهُ الْأَبْصَارُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) شبانه به نزد پروردگارش برده شد، فرمود: «این موفقیّتی از جانب خداوند بود که چشمانم بسته شد و بینایی من کند گردید و از دیدن باز ماند، و من آن‌چنان را که قبلاً با چشمم می‌دیدم، اکنون با قلبم مشاهده می کردم، بلکه دورتر و بیشتر و بهتر می‌دیدم، و این است که خداوند متعال می‌فرماید: مَا زَاغَ البَصَرُ و مَا طَغَی، «لقَدْ رَأَی مِنْ آیَاتِ رَبِّهِ الکُبْرَی و از سوراخ بسیار ریزی مانند سوراخ سوزن، نوری را بین خودم و خدای خودم می‌دیدم که چشم‌ها تحمّل دیدن آن را نداشتند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- جَاءَ بَعْضُ الزَّنَادِقَهًِْ إِلَی أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ قَالَ لَوْ لَا مَا فِی الْقُرْآنِ مِنَ الِاخْتِلَافِ وَ التَّنَاقُضِ لَدَخَلْتُ فِی دِینِکُمْ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ أَمَّا قَوْلُهُ وَ لَقَدْ رَآهُ نَزْلَةً أُخْری عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهی یَعْنِی مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) حِینَ کَانَ عِنْدَ سِدْرَةِ الْمُنْتَهَی حَیْثُ لَا یُجَاوِزُهَا خَلْقٌ مِنْ خَلْقِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ قَوْلُهُ فِی آخِرِ الْآیَهًِْ ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغی لَقَدْ رَأی مِنْ آیاتِ رَبِّهِ الْکُبْری رَأَی جَبْرَئِیلَ فِی صُورَتِهِ مَرَّتَیْنِ هَذِهِ الْمَرَّهًَْ وَ مَرَّهًًْ أُخْرَی وَ ذَلِکَ أَنَّ خَلْقَ جَبْرَئِیلَ خَلْقٌ عَظِیمٌ فَهُوَ مِنَ الرُّوحَانِیِّینَ الَّذِینَ لَا یُدْرِکُ خَلْقَهُمْ وَ لَا صِفَتَهُمْ إِلَّا رَبُّ الْعَالَمِین.
امام علی (علیه السلام)- از امیرالمؤمنین (علیه السلام) درباره‌ی آیات: و لقَدْ رَآهُ نَزْلةً أُخْرَی، عِندَ سِدْرَةِ المُنْتَهَی نقل شده است که فرمود: «منظور، محمّد (صلی الله علیه و آله) می‌باشد موقعی که نزدیک سدرهًْ المنتهی بود. جایی که هیچ‌یک از آفریدگان خداوند عزّوجلّ از آنجا عبور نمی‌کنند. و منظور خداوند در آخر آیات مَا زَاغَ البَصَرُ و مَا طَغَی، «لقَدْ رَأَی مِنْ آیَاتِ رَبِّهِ الکُبْرَی؛ این است که: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) جبرئیل را در شکل ظاهری خودش، دو بار دید. این دفعه و یک دفعه دیگر. و آن اینکه ظاهر و هیکل جبرئیل خیلی بزرگ بود. زیرا از اجسام روحانی است، از آن‌هایی که هیچ‌کس نمی‌تواند به خلقت و صفت آن‌ها پی ببرد، مگر خداوند یکتا، پروردگار جهانیان.