آیه ۲ - سوره نجم

آیه ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى [2]

كه هرگز دوست شما ( رسول خدا) گمراه نشده و منحرف نگرديده است.

۱
(نجم/ ۲)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی ما ضَلَّ صاحِبُکُمْ وَ ما غَوی یَقُولُ مَا ضَلَّ فِی عَلِیٍّ وَ مَا غَوَی وَ ما یَنْطِقُ فِیهِ عَنِ الْهَوی وَ مَا کَانَ مَا قَالَ فِیهِ إِلَّا بِالْوَحْیِ الَّذِی أُوحِیَ إِلَیْهِ ثُمَّ قَالَ عَلَّمَهُ شَدِیدُ الْقُوی ثُمَّ أَذِنَ لَهُ فَوَفَدَ إِلَی السَّمَاءِ وَ قَالَ ذُو مِرَّهًٍْ فَاسْتَوی وَ هُوَ بِالْأُفُقِ الْأَعْلی ثُمَّ دَنا فَتَدَلَّی فَکانَ قابَ قَوْسَیْنِ أَوْ أَدْنی وَ کَانَ بَیْنَ لَفْظِهِ وَ بَیْنَ سَمَاعِ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) کَمَا بَیْنَ وَتَرِ الْقَوْسِ وَ عُودِهَا فَأَوْحی إِلی عَبْدِهِ ما أَوْحی فَسُئِلَ رسول الله (صلی الله علیه و آله) عَنْ ذَلِکَ الْوَحْیِ فَقَالَ أُوحِیَ إِلَیَّ أَنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) سَیِّدُ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِمَامُ الْمُتَّقِینَ وَ قَائِدُ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ وَ أَوَّلُ خَلِیفَهًٍْ یَسْتَخْلِفُهُ خَاتَمُ النَّبِیِّینَ.

امام باقر (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند: مَا ضَل صَاحِبُکُمْ و مَا غَوی * و مَا یَنطِقُ عَنِ الهَوی * إِنْ هُو إِلا وحْیٌ یُوحَی می‌فرماید: آن کس که قدرت عظیمی دارد [جبرئیل امین] او را تعلیم داده است. (نجم/۵) یعنی به او اجازه داد که به آسمان بالا رود. ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوی * و هُو بِالأُفُقِ الأَعْلی * ثُمَّ دَنَا فَتَدَلی * فَکَانَ قَابَ قَوسَیْنِ أَو أَدْنَی؛ یعنی فاصله‌ی بین کلام خداوند تا گوش رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به‌اندازه‌ی فاصله‌ی زه کمان تا چوب کمان بود. فَأَوحَی إِلی عَبْدِهِ مَا أَوحَی؛ از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سؤال شد: «آن وحی چه بود»؟ گفت: «به من وحی کرد که علی (علیه السلام) سیّد و سرور جانشینان است. او امام پرهیزکاران و رهبر بزرگان و افراد شریف و اصیل است. او اوّلین خلیفه‌ای است که خاتم پیامبران (صلی الله علیه و آله) او را جانشین خود ساخته است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۲۳۲
بحارالأنوار، ج۱۸، ص۴۰۴/ القمی، ج۲، ص۳۳۴؛ «و ما کان ما قال فیه ... الی آخر» محذوف/ نورالثقلین والبرهان؛ «ثم قال علمه ... الی آخر» محذوف
۲
(نجم/ ۲)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یا علی (علیه السلام) لَا یَحِلُّ لِأَحَدٍ أَنْ یُجْنِبَ فِی هَذَا الْمَسْجِدِ غَیْرِی وَ غَیْرُکَ وَ فِی رِوَایَهًٍْ وَ لَا یَحِلُّ أَنْ یَدْخُلَ مَسْجِدِی جُنُبٌ غَیْرِی وَ غَیْرُهُ وَ غَیْرُ ذُرِّیَّتِهِ فَمَنْ شَاءَ فَهُنَا وَ أَشَارَ بِیَدِهِ نَحْوَ الشَّامِ فَقَالَ الْمُنَافِقُونَ لَقَدْ ضَلَّ وَ غَوَی فِی أَمْرِ خَتَنِهِ فَنَزَلَ ما ضَلَّ صاحِبُکُمْ وَ ما غَوی.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابوسعید خدری آورده است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای علی! جز من و تو کسی حق ندارد در این مسجد جُنُب شود». و در روایتی: «جز من و او و ذریّه او، برای کسی از این امّت روا نیست که با جنابت وارد این مسجد شود، پس هرکس میخواهد اطّلاع یابد، اینجا و با دست خود به سمت شام اشاره فرمود». پس منافقان گفتند: «در کار دامادش به گمراهی و نادانی افتاد»! آنگاه آیه: مَا ضَلَّ صَاحِبُکمُ‌ْ وَ مَا غَوَی نازل گردید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۲۳۴
بحارالأنوار، ج۳۹، ص۳۰/ المناقب، ج۲، ص۱۹۴
۳
(نجم/ ۲)

الباقر (علیه السلام)- ما ضَلَّ صاحِبُکُمْ بِتَفْضِیلِهِ أَهْلَ بَیْتِهِ (علیهم السلام) وَ ما غَوی.

امام باقر (علیه السلام)- ما ضَلَّ صاحِبُکُمْ وَ ما غَوی اشتباه نکرده و گمراه نشده که خویشاوندان خود را برتری می‌بخشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۲۳۴
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۲۱
بیشتر