آیه ۲۳ - سوره نجم

آیه إِنْ هِيَ إِلاَّ أَسْماءٌ سَمَّيْتُمُوها أَنْتُمْ وَ آباؤُكُمْ ما أَنْزَلَ اللهُ بِها مِنْ سُلْطانٍ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ ما تَهْوَى الْأَنْفُسُ وَ لَقَدْ جاءَهُمْ مِنْ رَبِّهِمُ الْهُدى [23]

اين‌ها فقط نام‌هايى است كه شما و پدرانتان بر آن‌ها گذاشته‌ايد [نام‌هايى بى‌محتوا و اسم‌هايى بى‌مسمّا]، و هرگز خداوند دليل و حجّتى بر آن نازل نكرده؛ آنان فقط از گمان‌هاى بى‌اساس و هواى نفس پيروى مى‌كنند در‌حالى‌كه هدايت از سوى پروردگارشان براى آن‌ها آمده است.

۱
(نجم/ ۲۳)

الکاظم (علیه السلام)- یَعْقُوبَ‌بْنِ‌جَعْفَرٍ قَالَ کُنْتُ عِنْدَ أَبِی إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ أَتَاهُ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ نَجْرَانَ الْیَمَنِ مِنَ الرُّهْبَانِ وَ مَعَهُ رَاهِبَهًٌْ فَقَالَ الرَّاهِبُ أُخْبِرْتُ أَنَّ عِنْدَکَ اسْماً مِنْ أَسْمَاءِ اللَّهِ تَبْلُغُ بِهِ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهًٍْ بَیْتَ الْمَقْدِسِ وَ تَرْجِعُ إِلَی بَیْتِکَ فَقَالَ لِی وَ هَلْ تَعْرِفُ بَیْتَ الْمَقْدِسِ قُلْتُ لَا أَعْرِفُ إِلَّا بَیْتَ الْمَقْدِسِ الَّذِی بِالشَّامِ قَالَ لَیْسَ بَیْتَ الْمَقْدِسِ وَ لَکِنَّهُ الْبَیْتُ الْمُقَدَّسُ وَ هُوَ بَیْتُ آلِ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) فَقُلْتُ لَهُ أَمَّا مَا سَمِعْتُ بِهِ إِلَی یَوْمِی هَذَا فَهُوَ بَیْتُ الْمَقْدِسِ فَقَالَ لِی تِلْکَ مَحَارِیبُ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) وَ إِنَّمَا کَانَ یُقَالُ لَهَا حَظِیرَهًُْ الْمَحَارِیبِ حَتَّی جَاءَتِ الْفَتْرَهًُْ الَّتِی کَانَتْ بَیْنَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) وَ عِیسَی (علیه السلام) وَ قَرُبَ الْبَلَاءُ مِنْ أَهْلِ الشِّرْکِ وَ حَلَّتِ النَّقِمَاتُ فِی دُورِ الشَّیَاطِینِ فَحَوَّلُوا وَ بَدَّلُوا وَ نَقَلُوا تِلْکَ الْأَسْمَاءَ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی الْبَطْنُ لآِلِ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) وَ الظَّهْرُ مَثَلٌ إِنْ هِیَ إِلَّا أَسْماءٌ سَمَّیْتُمُوها أَنْتُمْ وَ آباؤُکُمْ ما أَنْزَلَ اللهُ بِها مِنْ سُلْطانٍ.

امام کاظم (علیه السلام)- یعقوب‌بن‌جعفر گوید: «خدمت امام کاظم (علیه السلام) بودم، مردی از راهبان نجران یمن به همراه زنی راهب خدمت آن جناب رسیده‌اند. راهب گفت: «به من خبر داده‌اند که تو یکی از اسماء خدا را می‌دانی که به‌وسیله‌ی آن در یک شبانه‌روز به بیت‌المقدس می‌روی و به منزلت برمی‌گردی». گفت: «بیت المقدس را می‌شناسی»؟. گفتم: «من غیر از بیت المقدسی که در شام است، نمی‌شناسم». گفت: «مقصودم آن بیت المقدس نیست بلکه آن خانه‌ی مقدسی است که خانه آل محمّد (علیهم السلام) است». گفتم: «من تا امروز هرچه شنیده‌ام همان بیت المقدس بوده است». گفت: «آن جای محراب‌های پیامبران است و آن را حظیرهًْ المحاریب می‌گفتند تا آنکه زمان فاصله‌ی میان محمّد (صلی الله علیه و آله) و عیسی (علیه السلام) رسید و بلا به مشرکین نزدیک شد و کیفر و سختی به خانه‌های شیاطین درآمد و آن‌ها آن نام‌ها را تغییر و تبدیل کرده و جابجا کردند و همین است معنی سخن خدای تبارک‌وتعالی که بطن آیه درباره‌ی آل محمّد (علیهم السلام) و ظاهرش یک مثلی است: إِنْ هِیَ إِلَّا أَسْماءٌ سَمَّیْتُمُوها أَنْتُمْ وَ آباؤُکُمْ ما أَنْزَلَ اللهُ بِها مِنْ سُلْطانٍ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۲۸۸
الکافی، ج۱، ص۴۸۱/ بحارالأنوار، ج۴۸، ص۹۴
۲
(نجم/ ۲۳)

علی‌بن‌إبراهیم (علیه السلام)- ما أَنْزَلَ اللهُ بِها مِنْ سُلْطانٍ أَیْ مِنْ حُجَّهًْ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- أ أَنزَل اللهُ بِهَا مِن سُلطَانٍ یعنی بدون هیچ دلیل و برهانی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۲۸۸
بحارالأنوار، ج۹، ص۲۳۹/ القمی، ج۲، ص۳۳۸
بیشتر