آیه ۱۴ - سوره حدید

آیه يُنادُونَهُمْ أَ لَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ قالُوا بَلى وَ لكِنَّكُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَكُمْ وَ تَرَبَّصْتُمْ وَ ارْتَبْتُمْ وَ غَرَّتْكُمُ الْأَمانِيُّ حَتَّى جاءَ أَمْرُ اللهِ وَ غَرَّكُمْ بِاللهِ الْغَرُورُ [14]

آن‌ها بهشتيان را صدا مى زنند: «مگر ما با شما نبوديم؟!» مى‌گويند: «آرى، ولى شما خود را به گمراهى افكنديد و انتظار [نابودى حق را] كشيديد، و [در همه چيز] شك و ترديد داشتيد، و آرزوهاى دور و دراز شما را فريب داد تا فرمان خدا فرا رسيد، و شيطان فريبكار شما را در برابر [فرمان] خداوند فريب داد.

۱
(حدید/ ۱۴)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ سَلَّامِ‌بْنِ‌الْمُسْتَنِیرِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَی یَوْمَ یَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِینَ آمَنُوا الْآیَهًَْ قَالَ فَقَالَ أَمَا إِنَّهَا نَزَلَتْ فِینَا وَ فِی شِیعَتِنَا وَ فِی الْمُنَافِقِینَ الْکُفَّارِ أَمَا إِنَّهُ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ وَ حُبِسَ الْخَلَائِقُ فِی طَرِیقِ الْمَحْشَرِ ضَرَبَ اللَّهُ سُوراً مِنْ ظُلْمَهًٍْ فِیهِ بَابٌ فِیهِ الرَّحْمَهًُْ یَعْنِی النُّورَ وَ ظَاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذَابُ یَعْنِی الظُّلْمَهًَْ فَیُصَیِّرُنَا اللَّهُ وَ شِیعَتَنَا فِی بَاطِنِ السُّورِ الَّذِی فِیهِ الرَّحْمَهًُْ وَ النُّورُ وَ عَدُوَّنَا وَ الْکُفَّارَ فِی ظَاهِرِ السُّورِ الَّذِی فِیهِ الظُّلْمَهًُْ فَیُنَادِیکُمْ عَدُوُّنَا وَ عَدُوُّکُمْ مِنَ الْبَابِ الَّذِی فِی السُّورِ مِنْ ظَاهِرِهِ أَ لَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ فِی الدُّنْیَا نَبِیُّنَا وَ نَبِیُّکُمْ وَاحِدٌ وَ صَلَاتُنَا وَ صَلَاتُکُمْ وَ صَوْمُنَا وَ صَوْمُکُمْ وَ حَجُّنَا وَ حَجُّکُمْ وَاحِدٌ قَالَ فَیُنَادِیهِمُ الْمَلَکُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ بَلی وَ لکِنَّکُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَکُمْ بَعْدَ نَبِیِّکُمْ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ وَ تَرَکْتُمُ اتِّبَاعَ مَنْ أَمَرَکُمْ بِهِ نَبِیُّکُمْ وَ تَرَبَّصْتُمْ بِهِ الدَّوَائِرَ وَ ارْتَبْتُمْ فِیمَا قَالَ فِیهِ نَبِیُّکُمْ وَ غَرَّتْکُمُ الْأَمانِیُّ وَ مَا اجْتَمَعْتُمْ عَلَیْهِ مِنْ خِلَافِکُمْ عَلَی أَهْلِ الْحَقِّ وَ غَرَّکُمْ حِلْمُ اللَّهِ عَنْکُمْ فِی تِلْکَ الْحَالِ حَتَّی جَاءَ الْحَقُّ وَ یَعْنِی بِالْحَقِّ ظُهُورَ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ مَنْ ظَهَرَ مِنَ الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) بَعْدَهُ بِالْحَقِّ وَ قَوْلُهُ وَ غَرَّکُمْ بِاللهِ الْغَرُورُ یَعْنِی الشَّیْطَان.

امام باقر (صلی الله علیه و آله)- سلّام‌بن‌مستنیر گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی این کلام خداوند تبارک و تعالی: یَوْمَ یَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذینَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِکُمْ قیلَ ارْجِعُوا وَراءَکُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً فَضُرِبَ بَیْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فیهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ پرسیدم، فرمود: «این آیه در شأن ما و پیروانمان و کفّار نازل شده است. در روز قیامت که خلائق در راه محشر نگه داشته شده‌اند، خداوند دیواری از ظلمت را ایجاد می‌کند که در داخل آن دری وجود دارد. در باطن آن در، رحمت یعنی نور است و در ظاهر آن یعنی قبل از آن عذاب است یعنی تاریکی و خداوند ما و پیروان ما را از درون آن دیوار عبور می‌دهد که در آن رحمت و نور است، امّا دشمنان و کفّار را از بیرون دیوار عبور می‌دهد که در آن تاریکی است. پس دشمنان ما و شما، از دری که در بیرون دیوار قرار دارد و ظاهر آن عذاب است، ندایتان می‌دهند: «آیا در دنیا با شما نبودیم؟ پیامبر ما و شما یکی نبود؟ نماز ما و شما یکی نبود؟ روزه ما و شما یکی نبود؟ حج ما و شما یکی نبود»؟ فرمود: «فرشته‌ای از جانب خداوند ندایشان می‌دهد: «بله، امّا پس از پیامبرتان خود را فریب دادید، پس پشت کردید و پیروی از کسی که پیامبرتان دستور داده بود را رها کردید و به او شک کردید، و در آنچه پیامبرتان درباره‌ی او گفت، دچار تردید شدید؛ آرزوها و اجماع شما بر مخالفت با اهل حق، شما را فریب داد، همچنان که بردباری خداوند درباره‌ی شما در آن وضعیت، شما را فریب داد، تا اینکه حق آمد (مقصود از حق، آمدن علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و ائمّه (علیهم السلام) پس از اوست). در کلام خداوند عزّوجلّ آمده است: وغَرَّکُم بِاللهِ الغَرُورُ یعنی شیطان شما را فریب داد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۵۶۸
بحارالأنوار، ج۷، ص۲۲۷/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۷۶/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۳۶
۲
(حدید/ ۱۴)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَیُنَادُونَ مِنْ وَرَاءِ السُّورِ الْمُؤْمِنِینَ أَ لَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ فَیَقُولُونَ بَلی وَ لکِنَّکُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَکُمْ قَالَ بِالْمَعَاصِی وَ ارْتَبْتُمْ قَالَ شَکَکْتُمْ وَ تَرَبَّصْتُمْ.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- آنان از ورای دیوار صدا می‌زنند: ای مؤمنین! «مگر ما با شما نبودیم؟!» می‌گویند: «آری، ولی شما به واسطه گناهان خود را به گمراهی افکندید و شک کردید و بر جای خود ماندید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۵۷۰
بحارالأنوار، ج۷، ص۲۰۸/ القمی، ج۲، ص۳۵۱؛ «فینادون ... المومنین» محذوف

آرزوها

۱
(حدید/ ۱۴)

الصّادق (علیه السلام)- تَجَنَّبُوا الْمُنَی فَإِنَّهَا تُذْهِبُ بَهْجَهًَْ مَا خُوِّلْتُمْ وَ تَسْتَصْغِرُونَ بِهَا مَوَاهِبَ اللَّهِ تَعَالَی عِنْدَکُمْ وَتُعْقِبُکُمُ الْحَسَرَاتِ فِیمَا وَهَّمْتُمْ بِهِ أَنْفُسَکُم.

امام صادق (علیه السلام)- از آرزوها بپرهیزید چراکه آرزوها، شادمانی و سرور [از داشتنِ] آنچه به شما داده شده را از بین خواهد برد و نعمت‌های خداوند که نزدتان است را به سبب این آرزوها کوچک می‌شمارید و نسبت به تخیّلات و پندارهایتان، گرفتار حسرت و اندوه می‌گردید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۵۷۰
الکافی، ج۵، ص۸۵/ نورالثقلین
بیشتر