آیه أَ لَمْ يَأْنِ لِلَّذينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللهِ وَ ما نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَ لا يَكُونُوا كَالَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلُ فَطالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَ كَثيرٌ مِنْهُمْ فاسِقُونَ [16]
آيا وقت آن نرسيده است كه دل‌هاى كسانى كه ايمان آورده‌اند، در برابر ذكر خدا و آنچه از حق نازل شده است خاشع گردد و مانند كسانى نباشند كه در گذشته به آنها كتاب آسمانى داده شد، سپس زمانى طولانى بر آنها گذشت و قلب‌هايشان [بر اثر فراموشكارى] قساوت يافت؛ و بسيارى از آنها گنهكارند؟!
الصّادق (علیه السلام)- إِیَّاکُمْ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ وَ مَهَابَهًِْ الرَّجُلِ کَانَ أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَجْلِسُونَ فَیَلْهَوْنَ وَ یَتَحَدَّثُونَ وَ یَضْحَکُونَ حَتَّی أَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ أَ لَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ اللهِ فَلَمَّا قَرَأَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلَیْهِمْ هَذِهِ الْآیَهًَْ تَرَکُوا الْحَدِیثَ وَ اللَّهْوَ وَ الْمِزَاحَ.
امام صادق (صلی الله علیه و آله)- از مزاح دوری کنید که آبرو می‌برد، و شکوه و بزرگی مردان را از بین می‌برد، یاران رسول خدا (صلی الله علیه و آله) جمع می‌شدند و سخنان لغو و بیهوده می‌گفتند و می‌خندیدند، تا اینکه این آیه شریفه را خداوند نازل فرمود: أَ لَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ اللهِ هنگامی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) این آیه را تلاوت فرمود، سخن گفتن و لغو و شوخی را رها کردند.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- أَ لَمْ یَأْنِ یَعْنِی أَ لَمْ یَجِبْ أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ یَعْنِی الرهب لِذِکْرِ اللَّهِ.
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- آیه أَ لَمْ یَأْنِ یعنی لازم نشده أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ که دلها بترسد.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِنَّ اللَّهَ اسْتَبْطَأَ قُلُوبَ الْمُؤْمِنِینَ فَعَاتَبَهُمْ عَلَی رَأْسِ ثَلَاثَ عَشْرَهًَْ سَنَهًًْ مِنْ نُزُولِ الْقُرْآنِ بِهَذِهِ الْآیَهًِْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- خداوند دل‌های مؤمنین را سنگین شمرد و پس از سیزده سال از نزول قرآن آنها را با این آیه سرزنش کرد.
الباقر (علیه السلام)- لَمْ یَزَلْ بَنُو إِسْمَاعِیلَ وُلَاهًَْ الْبَیْتِ وَ یُقِیمُونَ لِلنَّاسِ حَجَّهُمْ وَ أَمْرَ دِینِهِمْ یَتَوَارَثُونَهُ کَابِرٌ عَنْ کَابِرٍ حَتَّی کَانَ زَمَنُ عَدْنَانَ‌بْنِ‌أُدَدَ فَطالَ عَلَیْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَ فَسَدُوا وَ أَحْدَثُوا فِی دِینِهِمْ وَ أَخْرَجَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً.
امام باقر (صلی الله علیه و آله)- هماره فرزندان اسماعیل کارگزار خانه خدا بودند و به رهبری مردم در انجام مناسک حج و امور دینی قیام می‌کردند. این ولایت و کارگزاری، نسل در نسل میان بازماندگان اسماعیل برقرار بود تا آن هنگام که نوبت به عدنان فرزند أدد رسید و در اثر گذشت زمان، دلها زنگار قساوت گرفت و راه تباهی در پیش گرفتند و در کیش الهی رنگ‌های تازه‌ای پدید آوردند و زورمندان، مردم ناتوان را از خانه و کاشانه خود راندند.
الصّادق (علیه السلام)- نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ فِی القائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف).
امام صادق (صلی الله علیه و آله)- این آیه درباره‌ی قائم (نازل شده است.
الصّادق (علیه السلام)- نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ وَ لا یَکُونُوا کَالَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلُ فَطالَ عَلَیْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَ کَثِیرٌ مِنْهُمْ فاسِقُونَ فِی أَهْلِ زَمَانِ الْغَیْبَهًِْ.
امام صادق (صلی الله علیه و آله)- این آیه که در سوره حدید است: ولا تَکُونُوا کَالذِینَ أُوتُوا الکِتَابَ مِن قَبْل فَطَال عَلیْهِمُ الأَمَدُ فَقَسَتْ قُلوبُهُمْ وکَثِیرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ درباره‌ی مردم زمان غیبت نازل شده است.
الصّادق (علیه السلام)- نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ وَ لَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلُ فَطَالَ عَلَیْهِمُ الْأَمَدُ فَتَأْوِیلُ هَذِهِ الْآیَهًِْ جَارَ فِی زَمَانِ الْغَیْبَهًِْ وَ أَیَّامِهَا دُونَ غَیْرِهِمْ وَ الْأَمَدُ أَمَدُ الْغَیْبَهًِْ.
امام صادق (صلی الله علیه و آله)- گویا خداوند عزّوجلّ خواسته بگوید،: «ای امت محمّد (صلی الله علیه و آله)! ای گروه شیعه! همانند کسانی که قبل از شما کتاب بر آنان نازل شده و زمان زیادی بر آنان سپری شده، نباشید».