آیه ۱۷ - سوره حدید

آیه اعْلَمُوا أَنَّ اللهَ يُحْيِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ [17]

بدانيد خداوند زمين را بعد از مرگ آن زنده مى كند. ما آيات [خود] را براى شما بيان كرديم، شايد بيانديشيد.

۱
(حدید/ ۱۷)

الکاظم (علیه السلام)- یَا هِشَامُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَکْمَلَ لِلنَّاسِ الْحُجَجَ بِالْعُقُولِ وَ نَصَرَ النَّبِیِّینَ بِالْبَیَانِ وَ دَلَّهُمْ عَلَی رُبُوبِیَّتِهِ بِالْأَدِلَّهًِْ فَقَالَ وَ مَا أَنْزَلَ اللهُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْیَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَ تَصْرِیفِ الرِّیَاحِ وَ السَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ لآَیَاتٍ لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ وَ قَالَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ.

امام کاظم (علیه السلام)- ای هشام! همانا خدای متعال به‌واسطه‌ی عقل حجّت را برای مردم تمام کرده و پیغمبران را بوسیله بیان یاری کرده و بسبب برهان‌ها بربوبیت خویش دلالتشان نموده و فرموده است... آنچه خدا از آسمان به شما روزی رساند و زمین مرده را بدان زنده و بارور کند و در گردش بادها (و ابر مسخر در فضا) آیاتی است برای مردمی که تعقل کنند (جاثیه/۵) و فرمود: یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۵۷۴
الکافی، ج۱، ص۱۳
۲
(حدید/ ۱۷)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدٍ الْحَلَبِیِ أَنَّهُ سَأَلَ أبا عبد الله (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ اعْلَمُوا أَنَّ اللهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها قَالَ الْعَدْلَ بَعْدَ الْجَوْر.

امام صادق (صلی الله علیه و آله)- محمد حلبی گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این کلام خداوند عزّوجلّ: اعْلمُوا أَنَّ اللهَ یُحْیِی الأَرْضَ بَعْدَ مَوتِهَا پرسیدم و آن حضرت فرمود: مقصود، عدل پس از ظلم است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۵۷۴
الکافی، ج۸، ص۲۶۷/ بحارالأنوار، ج۷۲، ص۳۵۳/ البرهان/ نورالثقلین
۳
(حدید/ ۱۷)

الکاظم (علیه السلام)- عَنْ أَبِی إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) فِی‌قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها قَالَ لَیْسَ یُحْیِیهَا بِالْقَطْرِ وَ لَکِنْ یَبْعَثُ اللَّهُ رِجَالًا فَیُحْیُونَ الْعَدْلَ فَتُحْیَا الْأَرْضُ لِإِحْیَاءِ الْعَدْلِ وَ لَإِقَامَهًُْ الْحَدِّ لِلَّهِ أَنْفَعُ فِی الْأَرْضِ مِنَ الْقَطْرِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً.

امام کاظم (علیه السلام)- یُحْیِی الأَرْضَ بَعْدَ مَوتِهَا: زمین را با باران زنده نمی‌کند، بلکه خداوند عزّوجلّ مردمی را می‌فرستد که عدل را زنده می‌کنند و زمین با احیاء عدل و با اقامه حد زنده می‌شود. و این حیات و زنده شدن، سودمندتر از چهل روز باران است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۵۷۴
الکافی، ج۷، ص۱۷۴/ البرهان
۴
(حدید/ ۱۷)

العسکری (علیه السلام)- عَنْ حَکِیمَهًَْ عَمَّهًِْ أَبَی مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ (علیه السلام) أَنَّهَا قَالَتْ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی مُحَمَّدٍ (علیه السلام) فَقَالَ: بِیتِیَ اللَّیْلَهًَْ فَإِنَّهَا سَیُولَدُ الْمَوْلُودُ الْکَرِیمُ الَّذِی یُحْیِی بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا.

امام عسکری (علیه السلام)- حکیمه عمه امام حسن عسکری (علیه السلام) می‌گوید: «نزد امام (علیه السلام) بودم که فرمود: «عمه! امشب را نزد ما به سر ببر که در این شب مولود مبارکی متولد می‌شود که زمین مرده را زنده می‌گرداند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۵۷۴
بحرالعرفان، ج۱۵، ص۳۱۰
۵
(حدید/ ۱۷)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- اعْلَمُوا أَنَّ اللهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها یَعْنِی یُصْلِحُ الْأَرْضَ بِقَائِمِ آل محمد (علیهم السلام) مِنْ بَعْدِ مَوْتِهَا یَعْنِی مِنْ بَعْدِ جَوْرِ أَهْلِ مَمْلَکَتِهَا قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیاتِ بِقَائِمِ آل محمد (علیهم السلام) لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- اعْلَمُوا أَنَّ اللهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها. قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ یعنی: بدانید که خداوند زمین را پس از مردنش زنده می‌گرداند. ما آیات خود را برای شما بیان کردیم تا درباره آن تعقّل کنید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۵۷۴
بحارالأنوار، ج۵۱، ص۵۳/ بحارالأنوار، ج۵۱، ص۶۳/ الغیبهًْ للطوسی، ص۱۷۳/ منتخب الأنوارالمضییهًْ، ص۱۸
۶
(حدید/ ۱۷)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ عَزَّوَجَلَّ اعْلَمُوا أَنَّ اللهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها یَعْنِی بِمَوْتِهَا کُفْرَ أَهْلِهَا وَ الْکَافِرُ مَیِّتٌ فَیُحْیِیهَا اللَّهُ بِالقائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) فَیَعْدِلُ فِیهَا فَتَحْیَا الْأَرْضُ وَ یَحْیَا أَهْلُهَا بَعْدَ مَوْتِهِم.

امام باقر (صلی الله علیه و آله)- اعْلَمُوا أَنَّ اللهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها؛ منظور از مردن زمین کفر اهل آن است، کافر مرده است. خداوند او را به‌وسیله‌ی قائم (زنده می‌کند در روی زمین عدالت برقرارمی‌کند؛ زمین زنده می‌شود و اهل زمین نیز پس از کفر زنده می‌شوند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۵۷۶
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۲۵/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۳۸/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۵۱، ص۵۴/ کمال الدین، ج۲، ص۶۶۸؛ «بتفاوت»/ نورالثقلین
۷
(حدید/ ۱۷)

الحسین (علیه السلام)- قَالَ الْحُسَیْنُ‌بْنُ‌عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِیطَالِبٍ (علیه السلام): مِنَّا اثْنَیْ عَشَرَ مَهْدِیّاً أَوَّلُهُمْ أَمِیرُالْمُؤمِنینَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِیطَالِبٍ (علیه السلام) وَ آخِرُهُمْ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِی هُوَ الْقَائِمُ بِالْحَقِّ، بِهِ یُحْیِی اللَّهُ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَ یُظْهِرُ بِهِ الدِّینَ الْحَقَّ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ.

امام حسین (علیه السلام)- در میان ما، دوازده مهدیّ (هدایت یافته‌ی الهی) وجود دارد که اوّلین آن‌ها، امیر مؤمنان علیّ‌بن‌أبیطالب (علیه السلام) و آخرین آنان، نهمین نفر از نسل من می‌باشد، اوست قیام کننده به حقّ، خداوند به‌واسطه‌ی او زمین را بعد از مردنش زنده می‌کند و به دست او دین حقّ را بر همه ادیان پیروز می‌گرداند هرچند مشرکان خوش نداشته باشند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۵۷۶
نورالثقلین
بیشتر