آیه مَنْ ذَا الَّذي يُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً فَيُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ كَريمٌ [11]
كيست كه به خدا وام نيكو دهد [و از اموالى كه به او ارزانى داشته انفاق كند] تا خداوند آن را براى او چندين برابر كند؟ و براى او پاداش پرارزشى است!
الکاظم (علیه السلام)- عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْمَاضِی (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ قَالَ صِلَهًُْ الْإِمَامِ فِی دَوْلَهًِْ الْفَسَقَهًِْ.
امام کاظم (علیه السلام)- مَن ذَا الذِی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لهُ ولهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ؛ منظور، پرداخت پول به امام (علیه السلام) در زمان حکومت فاسقین است.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُعَاوِیَهًَْ‌بْنِ‌عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً قَالَ ذَاکَ صِلَهًُْ الرَّحِمِ وَ الرَّحِمُ رَحِمُ آلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) خَاصَّهًْ.
امام صادق (صلی الله علیه و آله)- معاویهًْ‌بن‌عمّار گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این کلام خداوند عزّوجلّ مَن ذَا الذِی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضًا حَسَنًا پرسیدم. حضرت فرمود: «این آیه درباره‌ی صله‌ی رحم است و مقصود از رحم، رحم آل محمّد (علیهم السلام) است».
الصّادق (علیه السلام)- مَا مِنْ شَیْءٍ أَحَبَّ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ إِخْرَاجِ الدِّرْهَمِ إِلَی الْإِمَامِ (علیه السلام) وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ لَیَجْعَلُ لَهُ الدِّرْهَمَ فِی الْجَنَّهًِْ مِثْلَ جَبَلِ أُحُدٍ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ یَقُولُ مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ ثُمَّ قَالَ هُوَ وَ اللَّهِ فِی صِلَهًِْ الْإِمَامِ (علیه السلام) خَاصَّهًًْ.
امام صادق (صلی الله علیه و آله)- چیزی در نظر خدا محبوبتر از پول دادن به امام (علیه السلام) نیست؛ درهمی که به امام (علیه السلام) می‌دهند، خداوند آن را در بهشت مانند کوه احد قرار می‌دهد؛ خداوند می‌فرماید: مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ؛ به‌خدا قسم این اختصاص به رسیدگی و پیوند با امام (علیه السلام) دارد.
الصّادق (علیه السلام)- یَا مَیَّاحُ دِرْهَمٌ یُوصَلُ بِهِ الْإِمَامُ (علیه السلام) أَعْظَمُ وَزْناً مِنْ أُحُد.
امام صادق (صلی الله علیه و آله)- ای میاح! یک درهم که به امام (علیه السلام) رسانده شود، ثواب آن برای شخص، از کوه احد سنگین‌تر خواهد بود.
الصّادق (علیه السلام)- رُوِیَ عَنِ الصَّادِق (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ لِبَعْضِ تَلَامِیذِهِ یَوْماً أَیَّ شَیْءٍ تَعَلَّمْتَ مِنِّی قَالَ لَهُ یَا مَوْلَایَ ثَمَانَ مَسَائِلَ قَالَ (علیه السلام) قُصَّهَا عَلَیَ لِأَعْرِفَهَا قَالَ ... الرَّابِعَهًُْ قَالَ رَأَیْتُ کُلَّ مَنْ وَجَدَ شَیْئاً یُکْرَمُ عِنْدَهُ اجْتَهَدَ فِی حِفْظِهِ وَ سَمِعْتُ قَوْلَهُ تَعَالَی مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ فَأَحْبَبْتُ الْمُضَاعَفَهًَْ وَ لَمْ أَرَ أَحْفَظَ مِمَّا یَکُونُ عِنْدَهُ فَکُلَّمَا وَجَدْتُ شَیْئاً یُکْرَمُ عِنْدَهُ وَجَّهْتُ بِهِ إِلَیْهِ لِیَکُونَ لِی ذُخْراً إِلَی وَقْتِ حَاجَتِی قَالَ أَحْسَنْتَ وَ اللَّهِ.
امام صادق (صلی الله علیه و آله)- روزی امام صادق (علیه السلام) به یکی از شاگردانش فرمود: «چه چیزی از من آموختی»؟ عرض کرد: «آقا من از شما هشت مسأله یاد گرفتم». حضرت فرمود: «آن‌ها را بیان کن تا بدانم». فرمود: ... چهارم؛ دیدم هرکسی هرچه را به‌دست آورد و آن چیز توجّهش را جلب کند ،در حفظ آن می‌کوشد و مانع اتلاف آن می‌شود. [و بخل از انفاق دارد] و دیدم که خدای تعالی می‌فرماید: مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ؛ دوست داشتم که آنچه را دارم مضاعف و چند برابر شود، پس در راه خدا انفاق می‌کنم تا اینکه ذخیره‌ی روز حاجت من باشد، فرمود: «مرحبا به تو به خدا».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ أَنْفِقُوا أَمْوَالَکُمْ وَ خُذُوا مِنْ أَجْسَادِکُمْ فَجُودُوا بِهَا عَلَی أَنْفُسِکُمْ وَ لَا تَبْخَلُوا بِهَا عَنْهَا فَقَدْ قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ إِنْ تَنْصُرُوا اللهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُمْ وَ قَالَ تَعَالَی مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ فَلَمْ یَسْتَنْصِرْکُمْ مِنْ ذُلٍّ وَ لَمْ یَسْتَقْرِضْکُمْ مِنْ قُلٍّ اسْتَنْصَرَکُمْ وَ لَهُ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ وَ اسْتَقْرَضَکُمْ وَ لَهُ خَزَائِنُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ وَ إِنَّمَا أَرَادَ أَنْ یَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا فَبَادِرُوا بِأَعْمَالِکُمْ تَکُونُوا مَعَ جِیرَانِ اللَّهِ فِی دَارِهِ رَافَقَ بِهِمْ رُسُلَهُ وَ أَزَارَهُمْ مَلَائِکَتَهُ وَ أَکْرَمَ أَسْمَاعَهُمْ أَنْ تَسْمَعَ حَسِیسَ نَارٍ أَبَداً وَ صَانَ أَجْسَادَهُمْ أَنْ تَلْقَی لُغُوباً وَ نَصَبا.
امام علی (علیه السلام)- با اموال خود انفاق کنید، از جسم خود بگیرید و بر جان خود بیفزایید، و در بخشش بخل نورزید که خدای سبحان فرمود: اگر خدا را یاری کنید، شما را پیروز می‌گرداند و قدم‌های شما را استوار می‌دارد (محمّد/۷) و فرمود: مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ؛ درخواست یاری از شما به جهت ناتوانی نیست، و قرض گرفتن از شما برای کمبود نمی‌باشد، درحالی از شما یاری خواسته که: لشکرهای آسمان و زمین در اختیار اوست و خدا نیرومند و حکیم است و در حالی طلب وام از شما دارد که گنج‌های آسمان و زمین به او تعلّق دارد و خدا بی نیاز و حمید است، بلکه خواسته است شما را بیازماید که کدام‌یک از شما نیکوکارترید، پس به اعمال نیکو مبادرت کنید، تا با همسایگان خدا در سرای او باشید که همنشینان آن‌ها پیامبران (علیهم السلام)، و زیارت‌کنندگانشان فرشتگانند، و چنان گرامی داشته می‌شوند که صدای آهسته‌ی آتش را نمی‌شنوند، و بر بدن‌هایشان هیچگونه رنج و ناراحتی نمی‌رسد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ إِنِّی أَعْطَیْتُ الدُّنْیَا بَیْنَ عِبَادِی قَیْضاً {فَیْضاً} فَمَنْ أَقْرَضَنِی مِنْهَا قَرْضاً أَعْطَیْتُهُ بِکُلِّ وَاحِدَهًٍْ مِنْهُنَّ عَشْراً إِلَی سَبْعِمِائَهًِْ ضِعْفٍ وَ مَا شِئْتُ مِنْ ذَلِک.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خداوند عزّوجلّ فرمود: «من دنیا را به بنده‌هایم بخشش کردم. (یعنی حق‌دار آن نبودند) و هرکه از آن به اختیار خود به من قرضی دهد (یعنی صدقه مستحبّی دهد) به او در برابر هریک از آن ده برابر تا هفتصد برابر خواهم داد، و آنچه در این باره بخواهم.
الباقر (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ ابْنَ آدَمَ تَطَوَّلْتُ عَلَیْکَ بِثَلَاثٍ سَتَرْتُ عَلَیْکَ مَا لَوْ یَعْلَمُ بِهِ أَهْلُکَ مَا وَارَوْکَ وَ أَوْسَعْتُ عَلَیْکَ فَاسْتَقْرَضْتُ مِنْکَ فَلَمْ تُقَدِّمْ خَیْراً.
امام باقر (صلی الله علیه و آله)- ای فرزند آدم، من با سه چیز به تو احسان و محبّت کردم: آن اعمال تو را مستور ساختم که اگر خانواده‌ات به آن‌ها آگاه می‌شد از تو دوری می‌کردند، از حیث روزی به تو وسعت دادم و در ضمن از تو طلب وام نمودم ولی تو اقدام به این امر خیر نکردی، هنگام مرگ هم به تو اجازه دادم که در ثلث مالت تصرّف کنی، باز تو از آن هم عمل خیری انجام ندادی.
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ لَمْ یَسْأَلْ خَلْقَهُ مَا فِی أَیْدِیهِمْ قَرْضاً مِنْ حَاجَهًٍْ بِهِ إِلَی ذَلِکَ وَ مَا کَانَ لِلَّهِ مِنْ حَقٍّ فَإِنَّمَا هُوَ لِوَلِیِّهِ.
امام صادق (صلی الله علیه و آله)- خداوند عزّوجلّ از خلقش نخواست آنچه را در دستشان است به خداوند بدهند، چون به آن نیازمند است، بلکه هر حقی که خداوند دارد، فقط از آن ولیّ اوست.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الْقَرْضُ الْحَسَنُ یَجْمَعُ عَشَرَهًَْ أَوْصَافٍ: أَنْ یَکُونَ مِنَ الْحَلَالِ لِأَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی طَیِّبٌ لَا یَقْبَلُ إِلَّا الطَّیِّبَ، وَ أَنْ یَتَصَدَّقَ وَ هُوَ یُحِبُّ الْمَالَ وَ یَرْجُو الْحَیَاهًَْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- [وام نیکو باید ده خصوصیّت داشته باشد؛ یکی اینکه:] این انفاق باید از مال حلال باشد چراکه پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: خداوند پاک است و جز پاک را نمی‌پذیرد، ... [دیگر اینکه:] درحالی‌که به مالش علاقه‌مند است و امید به زندگی دارد انفاق کند [نه اینکه در حال احتضار و مرگ بخواهد اموالش را انفاق کند]....