آیه سابِقُوا إِلى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُها كَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذينَ آمَنُوا بِاللهِ وَ رُسُلِهِ ذلِكَ فَضْلُ اللهِ يُؤْتيهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظيمِ [21]
به پيش تازيد براى رسيدن به آمرزش پروردگارتان و بهشتى كه پهنه آن مانند پهنه آسمان و زمين است و براى كسانى كه به خدا و پيامبرانش ايمان آورده اند؛ آماده شده است، اين فضل خداوند است كه به هركس بخواهد مى دهد؛ و خداوند داراى فضل عظيم است.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَانْتَبِهُوا مِنْ رَقْدَهًِْ الْغَفْلَهًِْ وَ بَادِرُوا بِالْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ وَ سابِقُوا إِلی مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ قَبْلَ أَنْ یُضْرَبَ بِالسُّورِ بِبَاطِنِ الرَّحْمَهًِْ وَ ظَاهِرِ الْعَذَابِ فَتُنَادُونَ فَلَا یُسْمَعُ نِدَاؤُکُمْ وَ تَضِجُّونَ فَلَا یُحْفَلُ بِضَجِیجِکُمْ وَ قَبْلَ أَنْ تَسْتَغِیثُوا فَلَا تُغَاثُوا سَارِعُوا إِلَی الطَّاعَاتِ قَبْلَ فَوْتِ الْأَوْقَاتِ.
امام علی (علیه السلام)- پس از خواب غفلت بیدار شوید و پیش از رسیدن مرگ برای رسیدن به آمرزش پروردگارتان به پیش تازید؛ قبل از آنکه دیواری بین شما زده شود که باطنش رحمت خدا و ظاهرش عذاب خدا باشد. پس هرچه فریاد زنید کسی گوش به فریاد شما نمی‌دهد و هر چه ضجّه و ناله کنید بر ناله و ضجّه شما کسی جمع نمی‌شود و توجه نمی‌کند و به‌خود آئید قبل از آنکه التماس کنید و دادرسی نباشد. قبل از آنکه وقت را از دست بدهید به سوی طاعت خدا بشتابید.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- سابِقُوا إِلی مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْلِلْمُتَّقِینَ فَإِنَّکُمْ لَنْ تَنَالُوهَا إِلَّا بِالتَّقْوَی.
امام علی (علیه السلام)- سابِقُوا إِلی مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ؛ به آن بهشت نمی‌رسید مگر به‌وسیله‌ی تقوا.
الصّادق (علیه السلام)- أَبُو عَمْرٍو الزُّبَیْرِیُّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قُلْتُ أَخْبِرْنِی عَمَّا نَدَبَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ الْمُؤْمِنِینَ إِلَیْهِ مِنَ الِاسْتِبَاقِ إِلَی الْإِیمَانِ فَقَالَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ سابِقُوا إِلی مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُها کَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِینَ آمَنُوا بِاللهِ وَ رُسُلِهِ.
امام صادق (صلی الله علیه و آله)- ابو عمرو زبیری گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: ... از پیشی گرفتن به سوی ایمانی که خداوند مؤمنین را در این گفتار خویش دعوت فرموده است به من خبر ده! فرمود: این سخن خداوند عزّوجلّ: سابِقُوا إِلی مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُها کَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِینَ آمَنُوا بِاللهِ وَ رُسُلِهِ.
الصّادق (علیه السلام)- أَبُو عَمْرٍو الزُّبَیْرِیُّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِنَ لِلْإِیمَانِ دَرَجَاتٍ وَ مَنَازِلَ یَتَفَاضَلُ الْمُؤْمِنُونَ فِیهَا عِنْدَ اللَّهِ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ صِفْهُ لِی رَحِمَکَ اللَّهُ حَتَّی أَفْهَمَهُ قَالَ إِنَّ اللَّهَ سَبَّقَ بَیْنَ الْمُؤْمِنِینَ کَمَا یُسَبَّقُ بَیْنَ الْخَیْلِ یَوْمَ الرِّهَانِ ثُمَّ فَضَّلَهُمْ عَلَی دَرَجَاتِهِمْ فِی السَّبْقِ إِلَیْهِ فَجَعَلَ کُلَّ امْرِئٍ مِنْهُمْ عَلَی دَرَجَهًِْ سَبْقِهِ لَا یَنْقُصُهُ فِیهَا مِنْ حَقِّهِ وَ لَا یَتَقَدَّمُ مَسْبُوقٌ سَابِقاً وَ لَا مَفْضُولٌ فَاضِلًا تَفَاضَلَ بِذَلِکَ أَوَائِلُ هَذِهِ الْأُمَّهًِْ وَ أَوَاخِرُهَا وَ لَوْ لَمْ یَکُنْ لِلسَّابِقِ إِلَی الْإِیمَانِ فَضْلٌ عَلَی الْمَسْبُوقِ إِذاً لَلَحِقَ آخِرُ هَذِهِ الْأُمَّهًِْ أَوَّلَهَا نَعَمْ وَ لَتَقَدَّمُوهُمْ إِذَا لَمْ یَکُنْ لِمَنْ سَبَقَ إِلَی الْإِیمَانِ الْفَضْلُ عَلَی مَنْ أَبْطَأَ عَنْهُ وَ لَکِنْ بِدَرَجَاتِ الْإِیمَانِ قَدَّمَ اللَّهُ السَّابِقِینَ وَ بِالْإِبْطَاءِ عَنِ الْإِیمَانِ أَخَّرَ اللَّهُ الْمُقَصِّرِینَ لِأَنَّا نَجِدُ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ مِنَ الْآخِرِینَ مَنْ هُوَ أَکْثَرُ عَمَلًا مِنَ الْأَوَّلِینَ وَ أَکْثَرُهُمْ صَلَاهًًْ وَ صَوْماً وَ حَجّاً وَ زَکَاهًًْ وَ جِهَاداً وَ إِنْفَاقاً وَ لَوْ لَمْ یَکُنْ سَوَابِقُ یَفْضُلُ بِهَا الْمُؤْمِنُونَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً عِنْدَ اللَّهِ لَکَانَ الْآخِرُونَ بِکَثْرَهًِْ الْعَمَلِ مُقَدَّمِینَ عَلَی الْأَوَّلِینَ وَ لَکِنْ أَبَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَنْ یُدْرِکَ آخِرُ دَرَجَاتِ الْإِیمَانِ أَوَّلَهَا وَ یُقَدَّمَ فِیهَا مَنْ أَخَّرَاللَّهُ أَوْ یُؤَخَّرَ فِیهَا مَنْ قَدَّمَ اللَّهُ قُلْتُ أَخْبِرْنِی عَمَّا نَدَبَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ الْمُؤْمِنِینَ إِلَیْهِ مِنَ الِاسْتِبَاقِ إِلَی الْإِیمَانِ فَقَالَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ سابِقُوا إِلی مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُها کَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِینَ آمَنُوا بِاللهِ وَ رُسُلِهِ وَ قَالَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِکَ الْمُقَرَّبُونَ وَ قَالَ وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرِینَ وَ الْأَنْصارِ وَ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ رَضِیَ اللهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ فَبَدَأَ بِالْمُهَاجِرِینَ الْأَوَّلِینَ عَلَی دَرَجَهًِْ سَبْقِهِمْ ثُمَّ ثَنَّی بِالْأَنْصَارِ ثُمَّ ثَلَّثَ بِالتَّابِعِینَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ فَوَضَعَ کُلَّ قَوْمٍ عَلَی قَدْرِ دَرَجَاتِهِمْ وَ مَنَازِلِهِمْ عِنْدَهُ ثُمَّ ذَکَرَ مَا فَضَّلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِهِ أَوْلِیَاءَهُ بَعْضَهُمْ عَلَی بَعْضٍ فَقَالَ عَزَّوَجَلَّ تِلْکَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلی بَعْضٍ مِنْهُمْ مَنْ کَلَّمَ اللهُ وَ رَفَعَ بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجاتٍ إِلَی آخِرِ الْآیَهًِْ وَ قَالَ وَ لَقَدْ فَضَّلْنا بَعْضَ النَّبِیِّینَ عَلی بَعْضٍ وَ قَالَ انْظُرْ کَیْفَ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلی بَعْضٍ وَ لَلْآخِرَةُ أَکْبَرُ دَرَجاتٍ وَ أَکْبَرُ تَفْضِیلًا وَ قَالَ هُمْ دَرَجاتٌ عِنْدَ اللهِ وَ قَالَ وَ یُؤْتِ کُلَّ ذِی فَضْلٍ فَضْلَهُ وَ قَالَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِی سَبِیلِ اللهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللهِ وَ قَالَ فَضَّلَ اللهُ الْمُجاهِدِینَ عَلَی الْقاعِدِینَ أَجْراً عَظِیماً دَرَجاتٍ مِنْهُ وَ مَغْفِرَةً وَ رَحْمَةً وَ قَالَ لا یَسْتَوِی مِنْکُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ وَ قاتَلَ أُولئِکَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِنَ الَّذِینَ أَنْفَقُوا مِنْ بَعْدُ وَ قاتَلُوا وَ قَالَ یَرْفَعِ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ وَ قَالَ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ لا یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ وَ لا نَصَبٌ وَ لا مَخْمَصَةٌ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ لا یَطَؤُنَ مَوْطِئاً یَغِیظُ الْکُفَّارَ وَ لا یَنالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَیْلًا إِلَّا کُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ‌وَ قَالَ وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِکُمْ مِنْ خَیْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللهِ وَ قَالَ فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ فَهَذَا ذِکْرُ دَرَجَاتِ الْإِیمَانِ وَ مَنَازِلِهِ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل.
امام صادق (صلی الله علیه و آله)- ابوعمرو زبیری گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «ایمان درجات و جایگاه‌هایی دارد. آیا مؤمنان در آن جایگاه‌ها نزد خداوند برتری دارند»؟ فرمود: «بله». گفتم: «رحمت خداوند بر شما، آن را برایم وصف کن تا بدانم»؟ فرمود: «خداوند میان مؤمنان مسابقه‌ای قرار می‌دهد، همچنان که اسب‌ها را در روز شرط‌بندی به مسابقه می‌گذارند. سپس آنان را براساس سبقتشان در تقرب به او برتری می‌دهد و به هرکسی درجه‌ای را عطا می‌کند و از حق هیچ کس کم نمی‌شود و هیچ متأخری از پیشتاز و هیچ کس با درجه کمتر، بر دیگری با درجه بیشتر پیشی نمی‌گیرد و به این شکل، اوّلین و آخرین امّت از لحاظ برتری مشخص می‌شود. اگر پیشتاز در ایمان بر متأخر برتری نمی‌داشت، آنگاه آخرین این امت از لحاظ مرتبت، اوّلین می‌شد. بلی، اگر پیشتاز در ایمان، فضلی بر کسی که در ایمان آوردن تأخیر کرده و پس از او قرار گرفته است، نداشته باشد، آخرین این امت بر او پیشی می‌گیرد. امّا خداوند با درجات ایمان، پیشتازان را مقدم کرد و مقصّرین را به خاطر تأخیر داشتن در ایمان در مراتب آخر قرار داد؛ زیرا می‌بینیم که اعمال عبادی برخی از مؤمنین آخرین، بیش از اوّلین است. و نماز و روزه و حج و زکات و جهاد و انفاقشان بیشتر است. اگر معیارهایی برای سبقت نبود که به واسطه آن برخی مؤمنین بر دیگران از نظر مقام نزد خداوند پیشی بگیرند، آخرین‌ها با اعمال عبادی فراوان خود، بر اوّلین‌ها مقدّم بودند، امّا خداوند عزّوجلّ این امر را نپذیرفت که اوّلین مؤمنان، پایین‌ترین درجات ایمان را داشته باشند و کسی که خداوند او را در مرتبه آخر قرار داده است، مقدّم شود و کسی که خداوند او را مقدّم کرده است، مؤخّر شود». گفتم: «مرا از سبقت به ایمانی که خداوند عزّوجلّ مؤمنین را به آن فرا خواند، آگاه کن». پس فرمود: «کلام خداوند عزّوجلّ: سَابِقُوا إِلی مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّکُمْ وجَنَّةٍ عَرْضُهَا کَعَرْضِ السَّمَاء والأَرْضِ أُعِدَّتْ للذِینَ آمَنُوا بِاللهِ ورُسُلهِ و فرمود: والسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ * أُولئِکَ المُقَرَّبُونَ؛ و فرمود: و پیشگامان نخستین از مهاجران و انصار و کسانی که با نیکوکاری از آنان پیروی کردند. خدا از ایشان خشنود و آنان (نیز) از او خشنودند (توبه/۱۰۰) از اولین مهاجرین، به سبب درجه سبقتشان آغاز کرد، سپس در مرتبه دوّم، انصار را ذکر کرد و در مرحله سوّم کسانی که از آنان با نیکی تبعیّت کردند. پس هر قومی را به میزان درجات و جایگاهشان نزد پروردگار نهاد و سپس عاملی را که به سبب آن، خداوند عزّوجلّ برخی اولیای خود را بر دیگران برتری داد، ذکر کرد. خداوند عزّوجلّ فرمود: برخی از آن پیامبران را بر برخی دیگر برتری بخشیدیم. از آنان کسی بود که خدا با او سخن گفت و درجات بعضی از آنان را بالا برد و به عیسی پسر مریم دلایل آشکار دادیم و او را به وسیله روح القدس تایید کردیم و اگر خدا می‌خواست، کسانی که پس از آنان بودند، بعد از آن [همه] دلایل روشن که برایشان آمد، به کشتار یکدیگر نمی‌پرداختند؛ ولی با هم اختلاف کردند. پس بعضی از آنان کسانی بودند که ایمان آوردند و بعضی از آنان کسانی بودند که کفر ورزیدند و اگر خدا می‌خواست، با یکدیگر جنگ نمی‌کردند. ولی خداوند آن چه را می‌خواهد انجام می‌دهد، (بقره/۲۵۳) و فرمود: و در حقیقت، بعضی از انبیا را بر بعضی برتری بخشیدیم، (اسراء/۵۵) و فرمود: ببین چگونه بعضی از آنان را بر بعضی دیگر برتری داده‌ایم و قطعا درجات آخرت و برتری آن بزرگتر و بیشتر است (اسراء/۲۱) و فرمود: [هر یک از] ایشان را نزد خداوند درجاتی است (آل عمران/۱۶۳) و فرمود: و به هر شایسته نعمتی از کرم خود عطا کند (هود/۳) و فرمود: کسانی که ایمان آورده و هجرت کرده و در راه خدا با مال و جانشان به جهاد پرداخته‌اند، نزد خدا مقامی هر چه والاتر دارند (توبه/۲۰) و فرمود: مجاهدان را بر خانه‌نشینان به پاداشی بزرگ برتری بخشیده است * [پاداش بزرگی که] به عنوان درجات و آمرزش و رحمتی از جانب او [نصیب آنان می‌شود] (نساء/۹۶۹۵) کسانی از شما که پیش از فتح [مکه] انفاق و جهاد کرده‌اند [با دیگران] یکسان نیستند. آنان از [حیث] درجه بزرگتر از کسانی‌اند که بعدا به انفاق و جهاد پرداخته‌اند، (حدید/۱۰) و فرمود: خدا [رتبه] کسانی از شما را که گرویده و کسانی را که دانشمندند [بر حسب] درجات بلند گرداند، (مجادله/۱۱) و فرمود: و در هیچ مکانی که کافران را به خشم می‌آورد قدم نمی‌گذارند و از دشمنی غنیمتی به دست نمی‌آورند، مگر این که به سبب آن عمل صالحی برای آنان [در کارنامه‌شان] نوشته می‌شود، (توبه/۱۱) و فرمود: و هر گونه نیکی که برای خویش از پیش فرستید، آن را نزد خدا باز خواهید یافت، (بقره/۱۱۰) و فرمود: پس هرکه هموزن ذره‌ای نیکی کند، ([نتیجه] آن را خواهد دید * و هرکه هموزن ذره‌ای بدی کند، [نتیجه] آن را خواهد دید، (زلزال/۸۷) و این آیات، درجات و جایگاه‌های ایمان نزد خداوند تعالی را بیان کرده است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَمَّا دَخَلْتُ الْجَنَّهًَْ رَأَیْتُ فِیهَا شَجَرَهًَْ طُوبَی أَصْلُهَا فِی دَارِ عَلِیٍّ وَ مَا فِی الْجَنَّهًِْ قَصْرٌ وَ لَا مَنْزِلٌ إِلَّا وَ فِیهَا فُتْرٌمِنْهَا وَ أَعْلَاهَا أَسْفَاطُ حُلَلٍ مِنْ سُنْدُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ یَکُونُ لِلْعَبْدِ الْمُؤْمِنِ أَلْفُ أَلْفِ سَفَطٍ فِی کُلِّ سَفَطٍ مِائَهًُْ أَلْفِ حُلَّهًٍْ مَا فِیهَا حُلَّهًٌْ یُشْبِهُ الْأُخْرَی عَلَی أَلْوَانٍ مُخْتَلِفَهًٍْ وَ هُوَ ثِیَابُ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ وَسَطُهَا ظِلٌّ مَمْدُودٌ عَرْضُ الْجَنَّهًِْ کَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِینَ آمَنُوا بِاللهِ وَ رُسُلِهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- وقتی داخل بهشت شدم درخت طوبی را دیدم، اصل آن درخت در منزل علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) بود، هیچ قصر و منزلی در بهشت نیست مگر اینکه یک شاخه از آن درخت در آن وجود دارد؛ بالای آن درخت سبدهایی پر از سندس و استبرق وجود دارد که در هر سبدی هزار هزار سبد وجود دارد و در هر سبدی صد هزار حلّه است، هیچ حلّه‌ای در آن نیست که به دیگری شباهت داشته باشد، با اینکه دارای الوان مختلف هستند، آنها لباس‌های اهل بهشت می‌باشند، در وسط آن سایه‌ای است کشیده شده، پهنای بهشت به قدر پهنای آسمان و زمین است، بهشت برای افرادی که به‌خدا و رسول ایمان داشته باشند آماده شده است.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) جُعِلْتُ فِدَاکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) شَوِّقْنِی فَقَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ مِنْ أَدْنَی نَعِیمِ الْجَنَّهًِْ یُوجَدُ رِیحُهَا مِنْ مَسِیرَهًِْ أَلْفِ عَامٍ مِنْ مَسَافَهًِْ الدُّنْیَا وَ إِنَ أَدْنَی أَهْلِ الْجَنَّهًِْ مَنْزِلًا لَوْ نَزَلَ بِهِ أَهْلُ الثَّقَلَیْنِ الْجِنُّ وَ الْإِنْسُ لَوَسِعَهُمْ طَعَاماً وَ شَرَاباً وَ لَا یَنْقُصُ مِمَّا عِنْدَهُ شَیْءٌ وَ إِنَّ أَیْسَرَ أَهْلِ الْجَنَّهًِْ مَنْزِلَهًًْ مَنْ یَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ فَیُرْفَعُ لَهُ ثَلَاثُ حَدَائِق َ فَإِذَا دَخَلَ أَدْنَاهُنَّ رَأَی فِیهَا مِنَ الْأَزْوَاجِ وَ الْخَدَمِ وَ الْأَنْهَارِ وَ الْأَثْمَارِ مَا شَاءَ اللَّهُ مِمَّا یَمْلَأُ عَیْنَهُ قُرَّهًًْ وَ قَلْبَهُ مَسَرَّهًًْ فَإِذَا شَکَرَ اللَّهَ وَ حَمِدَهُ قِیلَ لَهُ ارْفَعْ رَأْسَکَ إِلَی الْحَدِیقَهًِْ الثَّانِیَهًِْ فَفِیهَا مَا لَیْسَ فِی الْأُخْرَی فَیَقُولُ یَا رَبِّ أَعْطِنِی هَذِهِ فَیَقُولُ اللَّهُ تَعَالَی إِنْ أَعْطَیْتُکَ إِیَّاهَا سَأَلْتَنِی غَیْرَهَا فَیَقُولُ رَبِّ هَذِهِ هَذِهِ فَإِذَا هُوَ دَخَلَهَا شَکَرَ اللَّهَ وَ حَمِدَهُ قَالَ فَیُقَالُ افْتَحُوا لَهُ بَابَ الْجَنَّهًِْ وَ یُقَالُ لَهُ ارْفَعْ رَأْسَکَ فَإِذَا قَدْ فُتِحَ لَهُ بَابٌ مِنَ الْخُلْدِ وَ یَرَی أَضْعَافَ مَا کَانَ فِیمَا قَبْلُ فَیَقُولُ عِنْدَ تَضَاعُفِ مَسَرَّاتِهِ رَبِّ لَکَ الْحَمْدُ الَّذِی لَا یُحْصَی إِذْ مَنَنْتَ عَلَیَّ بِالْجِنَانِ وَ نَجَّیْتَنِی مِنَ النِّیرَانِ.
امام صادق (علیه السلام)- پست‌ترین منازل بهشت چنان است که اگر تمام جنیان و انسان‌ها میهمانِ صاحب آن شوند غذا و نوشیدنی به همه ایشان خواهد رسید و از آنچه در اختیار آن بهشتی است چیزی کم نمی‌شود. و کم رتبه‌ترین بهشتیان چنان است که وقتی داخل بهشت می‌شود سه بوستان برایش بالا برده شود، هنگامی که وارد پایین‌ترین آنها شود به قدری از همسران، خدمتکاران، رودها و میوه‌ها ببیند که باعث روشن شده چشم و شاد شدن دلش گردد؛ چون شکر و سپاس خداوند را بجا آورد به وی خطاب شود: «سرت را به طرف بوستان دوّم بالا بگیر که در آن، چیزهایی است که در دیگری وجود نداشت»؛ عرض می‌کند: «پروردگارا! این بوستان را به من عنایت نما». خداوند متعال می‌فرماید: «اگر این را به تو بدهم بوستان دیگری از من خواهی خواست». عرض می‌کند: «پروردگارا! این همان است که می‌خواهم [و خواسته دیگری نخواهم داشت]. چون وارد آن بوستان شود و به شدّت مسرور گردد شکر و سپاس خداوند را بجا آورد. پس خطاب شود: «دری به سوی بهشت برایش بگشایید و به وی گفته شود: سرت را بالا بگیر؛ ناگهان دری از جاودانگی برایش گشوده گردد و چندین برابرِ آنچه در گذشته دیده بود را مشاهده خواهد کرد؛ هنگام چندین برابر شدنِ شادمانی‌اش عرض می‌کند: «پروردگارا! ستایشی که قابل شمارش نباشد مخصوص توست چراکه با بهشت بر من منّت نهادی و مرا از دوزخ نجات بخشیدی».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ قَدْ سَأَلَهُ جَاثَلِیقُ: أَخْبِرْنِی عَنِ الْجَنَّهًِْ وَ النَّارِ أَیْنَ هُمَا؟ قَالَ (علیه السلام): الْجَنَّهًُْ تَحْتَ الْعَرْشِ فِی الْآخِرَهًِْ وَ النَّارُ تَحْتَ الْأَرْضِ السَّابِعَهًِْ السُّفْلَی. فَقَالَ الْجَاثَلِیقُ: صَدَقْتَ.
امام علی (علیه السلام)- جاثلیق (اسقف) از امیرالمؤمنین (علیه السلام) پرسید: «بگو بهشت و جهنم کجا هست»؟ فرمود: «بهشت در آخرت زیر عرش هست و جهنّم در زیر زمین هفتم قرار دارد». جاثلیق گفت: «درست گفتی».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ الْبَاقِرِ (علیه السلام) قَالَ قَدِمَ أُسْقُفُّ نَجْرَانَ عَلَی عُمَرَ بْنِ الْخَطَّاب ... فَقَالَ لَهُ الْأُسْقُفُّ یَا عُمَرُ أَنْتُمْ تَقْرَءُونَ فِی کِتَابِکُمْ أَنَّ لِلَّهِ جُنَّهًًْ عَرْضُها کَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ فَأَیْنَ تَکُونُ النَّارُ قَالَ فَسَکَتَ عُمَرُ وَ نَکَسَ رَأْسَهُ فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ کَانَ حَاضِراً أَجِبْ هَذَا النَّصْرَانِیَّ فَقَالَ لَهُ عُمَرُ بَلْ أَجِبْهُ أَنْتَ فَقَالَ (علیه السلام) لَهُ یَا أُسْقُفَ نَجْرَانَ أَنَا أُجِیبُکَ أَ رَأَیْتَ إِذَا جَاءَ النَّهَارُ أَیْنَ یَکُونُ اللَّیْلُ وَ إِذَا جَاءَ اللَّیْلُ أَیْنَ یَکُونُ النَّهَارُ فَقَالَ الْأُسْقُفُّ مَا کُنْتُ أَرَی أَنَّ أَحَداً یُجِیبُنِی عَنْ هَذِهِ الْمَسْأَلَهًِْ ثُمَّ قَالَ مَنْ هَذَا الْفَتَی یَا عُمَرُ قَالَ عُمَرُ هَذَا عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) خَتَنُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ ابْنُ عَمِّهِ وَ أَوَّلُ مُؤْمِنٍ مَعَهُ هَذَا أَبُو الْحَسَنِ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنِ (علیه السلام).
امام علی (علیه السلام)- اسقف به او گفت: «ای عمر! شما در کتابتان می‌خوانید که خداوند بهشتی دارد به پهنای آسمان و زمین، پس جهنّم کجاست»؟ عمر خاموش شد و سرش را پایین آورد. امیرالمؤمنین (علیه السلام) که در آنجا حاضر بود فرمود: «پاسخ این نصرانی را بدهم»؟ عمر به او گفت: «آری تو جواب بده». علی (علیه السلام) فرمود: «ای اسقف نجران، من به تو پاسخ می‌دهم. وقتی روز فرا می‌رسد، شب کجاست؟ و زمانی که شب می‌رسد، روز کجاست»؟ اسقف گفت: «تا به حال ندیده‌ام که کسی این چنین به سؤال من پاسخ دهد». پس گفت: «ای عمر! این جوان کیست»؟ گفت: «این جوان، علی‌بن‌ابی‌طالب است. داماد و پسر عموی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و اوّلین شخصی که به او ایمان آورد. او پدر حسن (علیه السلام) و حسین (علیه السلام) است.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَنْتُمْ مَعَاشِرَ الْعَرَبِ یَوْمَئِذٍ عَلَی شَرِّ دِینٍ فَمَنَّ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلَیْکُمْ بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَبَعَثَهُ إِلَیْکُمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِکُمْ وَ قَالَ ذلِکَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ.
امام علی (علیه السلام)- ... شما عرب‌ها در آن روزگار بدترین آیین‌ها را داشتید... تا اینکه خداوند با [پیامبریِ] محمّد (صلی الله علیه و آله) بر شما منّت نهاد و از میانِ خودتان، او را به عنوان پیامبر به سوی شما برانگیخت ... و خداوند فرمود: ذلِکَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَبَادِرُوا بِأَعْمَالِکُمْ تَکُونُوا مَعَ جِیرَانِ اللَّهِ فِی دَارِهِ رَافَقَ بِهِمْ رُسُلَهُ وَ أَزَارَهُمْ مَلَائِکَتَهُ وَ أَکْرَمَ أَسْمَاعَهُمْ أَنْ تَسْمَعَ حَسِیسَ نَارٍ أَبَداً وَ صَانَ أَجْسَادَهُمْ أَنْ تَلْقَی لُغُوباً وَ نَصَباً ذلِکَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ.
امام علی (علیه السلام)- پس با کردارهای خود پیشی گیرید تا در خانه خدا با همسایگان خدا باشید. پیامبران خود را رفیقان آنان کرده، و فرشتگانش را به زیارتشان برانگیخته، و گوشهاشان را حرمت نهاده است تا بانگ آتش را نشنود، و تن‌هاشان را نگاهداشته است، از اینکه رنجی یا سختی‌ای بدان رسد. این بخشش خداست، به هرکس که خواهد دهد و خدا صاحب بخشش بزرگ است.
الصّادقین ( ذلِکَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَ فِی قَوْلِهِ وَ لا تَتَمَنَّوْا ما فَضَّلَ اللهُ بِهِ بَعْضَکُمْ عَلی بَعْضٍ إِنَّهُمَا نَزَلَتَا فِی أمیِرِالمُؤمِنِین (علیه السلام). (الوِلَایَةِ
امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)- ذَلکَ فَضْل اللهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاءُ؛ یعنی از میان بندگانش، و زنهار آن چه را خداوند به [سبب] آن بعضی از شما را بر بعضی [دیگر] برتری داده آرزو مکنید، (نساء/۳۲) این دو آیه در شأن امیرالمؤمنین (علیه السلام) نازل شده است. (ولایت
الرّضا (علیه السلام)- إِنَ الْعَبْدَ إِذَا اخْتَارَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ لِأُمُورِ عِبَادِهِ شَرَحَ لِذَلِکَ صَدْرَهُ فَأَوْدَعَ قَلْبَهُ یَنَابِیعَ الْحِکْمَهًِْ وَ أَلْهَمَهُ الْعِلْمَ إِلْهَاماً فَلَمْ یَعْیَ بَعْدَهُ بِجَوَابٍ وَ لَا یَحَارُ فِیهِ عَنِ الصَّوَابِ وَ هُوَ مَعْصُومٌ مُؤَیَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ أَمِنَ الْخَطَأَ وَ الزَّلَلَ وَ الْعِثَارَ یَخُصُّهُ اللَّهُ بِذَلِکَ لِیَکُونَ حُجَّتَهُ عَلَی عِبَادِهِ وَ شَاهِدَهُ عَلَی خَلْقِهِ وَ ذلِکَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیم.
امام رضا (علیه السلام)- وقتی خداوند شخصی را به عنوان رهبر بندگان بگزیند به او شرح صدر و قدرت اندیشه در این راه می‌دهد. و دلش را منبع حکمت قرار داده، به او علم الهام می‌کند. در جواب فرو نمی‌ماند. و از واقع بینی عاجز نیست. او معصوم و مؤیّد و موفّق و پشتیبانی شده از جانب خدا و محفوظ از خطا و لغزش است. خداوند این امتیازات را به او می‌بخشد تا حجّت و گواه او در میان بندگان باشد؛ وَ ذلِکَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیم.
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ الَّذِینَ فِی السَّمَاءِ لَیَطَّلِعُونَ إِلَی الْوَاحِدِ وَ الِاثْنَیْنِ وَ الثَّلَاثَهًِْ وَ هُمْ یَذْکُرُونَ فَضْلَ آل محمد (علیهم السلام) قَالَ فَتَقُولُ أَ مَا تَرَوْنَ إِلَی هَؤُلَاءِ فِی قِلَّتِهِمْ وَ کَثْرَهًِْ عَدُوِّهِمْ یَصِفُونَ فَضْلَ آل محمد (علیهم السلام) قَالَ فَتَقُولُ الطَّائِفَهًُْ الْأُخْرَی مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ ذلِکَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیم.
امام صادق (صلی الله علیه و آله)- برخی از فرشتگان آسمان به یک و دو و سه تن [از ساکنان زمین] که فضل آل محمّد (علیهم السلام) را ذکر می‌کنند، سرکشی می‌کنند و می‌گویند: «نمی‌بینید این‌ها را که با وجود کمی خود و بسیاری دشمنشان فضل آل محمّد (صلی الله علیه و آله) را می‌ستایند». سپس دسته دیگر از فرشتگان گویند: «این فضل خداست که به هرکه خواهد می‌دهد و خدا صاحب فضل بزرگ است».