آیه ۷ - سوره محمد

آیه يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللهَ يَنْصُرْكُمْ وَ يُثَبِّتْ أَقْدامَكُمْ [7]

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! اگر [آيين] خدا را يارى كنيد، شما را يارى مى‌كند و گام‌هايتان را استوار مى‌دارد.

ای کسانی که ایمان آورده‌اید

۱
(محمد/ ۷)

الصّادق (علیه السلام)- ثُمَّ خَاطَبَ الله أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فَقَالَ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُمْ.

امام صادق (علیه السلام)- سپس خداوند امیرالمؤمنین (علیه السلام) را مخاطب قرار داده و فرمود: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُمْ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۲۰
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۸۷

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اگر [آیین] خدا را یاری کنید، شما را یاری می‌کند و گام‌هایتان را استوار می‌دارد

۲ -۱
(محمد/ ۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ الْجِهَادَ بَابٌ فَتَحَهُ اللَّهُ لِخَاصَّهًِْ أَوْلِیَائِهِ وَ سَوَّغَهُمْ کَرَامَهًًْ مِنْهُ لَهُمْ وَ نِعْمَهًٌْ ذَخَرَهَا وَ الْجِهَادُ لِبَاسُ التَّقْوَی وَ دِرْعُ اللَّهِ الْحَصِینَهًُْ وَ حِصْنُهُ الْوَثِیقَهًُْ فَمَنْ تَرَکَهُ رَغْبَهًًْ عَنْهُ أَلْبَسَهُ اللَّهُ ثَوْبَ الْمَذَلَّهًِْ وَ شَمْلَهًَْ الْبَلَاءِ وَ فَارَقَ الرَّخَاءَ وَ ضُرِبَ عَلَی قَلْبِهِ بِالْأَشْبَاهِ وَ دُیِّثَ بِالصَّغَارِ وَ الْقَمَاءِ وَ سِیمَ الْخَسْفَ وَ مُنِعَ النَّصَفَ وَ أُدِیلَ الْحَقُّ مِنْهُ بِتَضْیِیعِهِ الْجِهَادَ وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَیْهِ بِتَرْکِهِ نُصْرَتَهُ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ إِنْ تَنْصُرُوا اللهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُم.

امام علی (علیه السلام)- از امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) روایت شده که چنین فرموده است: همانا جهاد دری است که خداوند آن را برای خاصّان از اولیای خویش گشوده است و آن را برای ایشان کرامت و نعمت اندوخته، قرار داده است. جهاد جامه‌ی پرهیزکاری و دژ استوار و سپر مورد اعتماد خداوند است و هرکس آن را ترک کند و از آن روی گرداند، خداوند جامه‌ی خواری و روپوش زبونی بر او می‌پوشاند و از آسودگی جدا و دور می‌شود و دلش را پرده و پوشش فرا می‌گیرد. و با زبونی خوار و کوچک می‌شود و به درماندگی گرفتار و از انصاف باز داشته می‌شود و آن کس که جهاد را ضایع و تباه کند، خداوند از اینکه او یاری‌دادن را ترک کرده است بر او خشم می‌گیرد و خداوند متعال در کتاب استوار خویش فرموده است: إِنْ تَنْصُرُوا اللهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُمْ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۲۲
تهذیب الأحکام، ج۶، ص۱۲۳/ البرهان/ نورالثقلین
۲ -۲
(محمد/ ۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَیْسَ لِهَذَا الْجِلْدِ الرَّقِیقِ صَبْرٌ عَلَی النَّارِ فَارْحَمُوا نُفُوسَکُمْ فَإِنَّکُمْ قَدْ جَرَّبْتُمُوهَا فِی مَصَائِبِ الدُّنْیَا فَرَأَیْتُمْ جَزَعَ أَحَدِکُمْ مِنَ الشَّوْکَهًِْ تُصِیبُهُ وَ الْعَثْرَهًِْ تُدْمِیهِ وَ الرَّمْضَاءِ تُحْرِقُهُ فَکَیْفَ إِذَا کَانَ بَیْنَ طَابَقَیْنِ مِنْ نَارٍ ضَجِیعَ حَجَرٍ وَ قَرِینَ شَیْطَانٍ ... أَعَلِمْتُمْ أَنَّ مَالِکاً إِذَا غَضِبَ عَلَی النَّارِ حَطَمَ بَعْضُهَا بَعْضاً لِغَضَبِهِ وَ إِذَا زَجَرَهَا تَوَثَّبَتْ بَیْنَ أَبْوَابِهَا جَزَعاً مِنْ زَجْرَتِهِ أَیُّهَا الْیَفَنُ الْکَبِیرُ الَّذِی قَدْ لَهَزَهُ الْقَتِیرُ کَیْفَ أَنْتَ إِذَا الْتَحَمَتْ أَطْوَاقُ النَّارِ بِعِظَامِ الْأَعْنَاقِ وَ نَشِبَتِ الْجَوَامِعُ حَتَّی أَکَلَتْ لُحُومَ السَّوَاعِدِ فَاللَّهَ اللَّهَ مَعْشَرَ الْعِبَادِ وَ أَنْتُمْ سَالِمُونَ فِی الصِّحَّهًِْ قَبْلَ السُّقْمِ وَ فِی الْفُسْحَهًِْ قَبْلَ الضِّیقِ فَاسْعَوْا فِی فَکَاکِ رِقَابِکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُغْلَقَ رَهَائِنُهَا أَسْهِرُوا عُیُونَکُمْ وَ أَضْمِرُوا بُطُونَکُمْ وَ اسْتَعْمِلُوا أَقْدَامَکُمْ وَ أَنْفِقُوا أَمْوَالَکُمْ وَ خُذُوا مِنْ أَجْسَادِکُمْ فَجُودُوا بِهَا عَلَی أَنْفُسِکُمْ وَ لَا تَبْخَلُوا بِهَا عَنْهَا فَقَدْ قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ إِنْ تَنْصُرُوا اللهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- و بدانید این پوست نازک را شکیبایی بر آتش نیست، پس به خودتان رحم کنید که شما خود را در دنیا به مصیبت‌ها و سختی‌ها آزموده‌اید [نتوانسته‌اید بر کوچکترین ناکامیهای آن شکیبا باشید] آیا دیده‌اید یکی از خودتان که چگونه ناله و اظهار درد می‌کند از خاری که به بدن او فرو رود، و از لغزیدنی که او را خونین کند، و از ریگ گرم که او را بسوزاند، پس چه حالتی خواهد داشت هرگاه بین دو تاوه از آتش باشد درحالی‌که همخوابه سنگ سوزان و همنشین شیطان گردد؟! ...آیا می‌دانید که مالک دوزخ هرگاه بر آتش خشم کند از خشم او آتش [به جوش و خروش آمده] بعضی بعضی را می‌مالاند (بروی هم قرار می‌گیرد) و هرگاه آن را زجر کند (بر آن بانگ زند) شکیبایی از دست داده ناله‌کنان در میان درهای دوزخ بر اثر زجر او برجهد؟! ای پیر سالخوردی که ناتوانی پیری دامنگیرش شده چگونه خواهی بود زمانی که طوق‌های آتش به استخوان‌های گردن‌ها چسبیده شود و غل و زنجیرها بچسبد تا گوشت‌های بازوها را بخورد؟! پس ای گروه بندگان از خدا بترسید! از خدا بترسید درحالی‌که در تندرستی پیش از بیماری [رسیدن مرگ] و در فراخی و آسایش [دنیا] پیش از تنگی و سختی [قبر] آسوده هستید (می‌توانید رضا و خوشنودی خدا و رسول (صلی الله علیه و آله) را به دست آورده از گرفتاری بعد از مرگ رهایی یابید) پس در آزادکردن گردن‌های خودتان بکوشید پیش از آنکه آن گردن‌ها در گرو برود. چشم‌های خود را بیدار نگاه‌دارید (شب زنده دار باشید) و شکم‌هاتان را لاغر سازید (روزه بگیرید) و قدمهاتان را بکار برید (در کار خیر قدم نهید) و اموالتان را [در راه خدا] ببخشید، و اندامتان را فدای جان‌هاتان نمایید و در این کار بخل نورزید (بدن‌ها را که به زودی فانی گشته زیر خاک می‌پوسد در راه عبادت و بندگی و جهاد با دشمنان دین به کار برید تا از عذاب همیشگی برهید و در بهشت جاوید به سر برید) که خداوند سبحان فرموده: إِنْ تَنْصُرُوا اللهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۲۲
شرح نهج البلاغهًْ، ج۱۰، ص۱۲۲/ نهج البلاغهًْ، ص۲۶۶؛ «فاحفظ الرأس ... البلی» محذوف
۲ -۳
(محمد/ ۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- خُذُوا مِنْ أَجْسَادِکُمْ فَجُودُوا بِهَا عَلَی أَنْفُسِکُمْ وَ لَا تَبْخَلُوا بِهَا عَنْهَا فَقَدْ قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ إِنْ تَنْصُرُوا اللهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُمْ ... فَلَمْ یَسْتَنْصِرْکُمْ مِنْ ذُلٍّ ... وَ لَهُ جُنُودُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ ... وَ إِنَّمَا أَرَادَ أَنْ یَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا فَبَادِرُوا بِأَعْمَالِکُمْ تَکُونُوا مَعَ جِیرَانِ اللَّهِ فِی دَارِهِ رَافَقَ بِهِمْ رُسُلَهُ وَ أَزَارَهُمْ مَلَائِکَتَهُ وَ أَکْرَمَ أَسْمَاعَهُمْ أَنْ تَسْمَعَ حَسِیسَ نَارٍ أَبَداً وَ صَانَ أَجْسَادَهُمْ أَنْ تَلْقَی لُغُوباً وَ نَصَباً ذلِکَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیم.

امام علی (علیه السلام)- از تن‌هاتان بگیرید و به جان‌هاتان ببخشید، و در بخشیدن از این بدان بخل نورزید، که خدای سبحان فرموده است: إِنْ تَنْصُرُوا اللهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُمْ ... خدا از روی خواری از شما یاری نمی‌خواهد، از شما یاری خواسته درحالی‌که سپاهیان آسمان‌ها و زمین در فرمان اوست، و نیرومند و حکیم است، ... او خواسته است شما را بیازماید تا کار کدام‌یک از شما بهتر آید. پس با کردارهای خود پیشی گیرید تا در خانه‌ی خدا با همسایگان خدا باشید. پیامبران خود را رفیقان آنان کرده، و فرشتگانش را به زیارتشان برانگیخته، و گوش‌هایشان را حرمت نهاده است تا بانگ آتش را نشنوند، و تن‌هاشان را نگاهداشته است، از اینکه رنجی یا سختی‌ای بدان برسد. این فضل خداست که به هرکس بخواهد [و شایسته بداند] می‌بخشد و خداوند صاحب فضل عظیم است!. (جمعه/۴)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۲۲
نهج البلاغهًْ، ص۲۶۷/ نورالثقلین
۲ -۴
(محمد/ ۷)

الرسول (صلی الله علیه و آله)- عَن أَبُوهُرَیْرَهًَْ عَن رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ: مَکْتُوبٌ عَلَی الْعَرْشِ أَنَا اللهُ لا إِلهَ إِلَّا أَنَا وَحْدِی لَا شَرِیکَ لِی وَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) عَبْدِی وَ رَسُولِی أَیَّدْتُهُ بِعَلِیٍ (علیه السلام) فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ هُوَ الَّذِی أَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ وَ بِالْمُؤْمِنِینَ وَ کَانَ النَّصْرَ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ دَخَلَ مَعَ الْمُؤْمِنِینَ فَدَخَلَ فِی الْوَجْهَیْنِ جَمِیعا.

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابوهریره از پیامبر (صلی الله علیه و آله) روایت کرده که فرمود: بر عرش خداوند نوشته شده است: «من پروردگارم. پروردگاری یگانه؛ جز من نیست و برای من شریکی نیست و محمّد (صلی الله علیه و آله) بنده و فرستاده‌ی من است و او را به علی (علیه السلام) تأیید کردم». و خداوند متعال این آیه را نازل فرمود: او همان کسی است که تو را، با یاری خود و مؤمنان، تقویت کرد. (انفال/۶۲) در این آیه مقصود از نصر، علی (علیه السلام) است و چون در زمره‌ی مؤمنان هم هست، نصرت از هر دو جهت در علی (علیه السلام) جمع است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۳۲۴
الأمالی (للصدوق)، ص: ۲۱۵
بیشتر