آیه فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلاَّ السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِيَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها فَأَنَّى لَهُمْ إِذا جاءَتْهُمْ ذِكْراهُمْ [18]
آيا كافران جز اين انتظارى دارند كه قيامت ناگهان به‌سراغشان آيد [آنگاه ايمان آورند]، در‌حالى‌كه هم‌اكنون نشانه‌هاى آن آمده است؛ امّا هنگامى‌كه به‌سراغ آن‌ها بيايد، ايمان آن‌ها چه سودى خواهد داشت.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌الْحُصَیْنِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ: سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَنِ السَّاعَةِ. فَقَالَ: عِنْدَ إِیمَانٍ بِالنُّجُومِ وَ تَکْذِیبٍ بِالْقَدَرِ.
امام صادق (علیه السلام)- از پیغمبر (صلی الله علیه و آله) پرسیدند: «قیامت کی خواهد بود»؟ فرمود: «هنگامی‌که مردم معتقد به نجوم شوند و تقدیر الهی را تکذیب کنند».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَمَّا أَوَّلُ أَشْرَاطِ السَّاعَهًِْ فَنَارٌ تَحْشُرُ النَّاسَ مِنَ الْمَشْرِقِ إِلَی الْمَغْرِب.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- امّا اوّلین نشانه‌ی قیامت آتشی است که مردم از مشرق به مغرب محشور می‌شوند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِنَّ مِنْ أَشْرَاطِ السَّاعَهًِْ أَنْ یُرْفَعَ الْعِلْمُ وَ یَظْهَرَ الْجَهْلُ وَ یُشْرَبَ الْخَمْرُ وَ یَفْشُو الزِّنَا وَ تَقِلُّ الرِّجَالُ وَ تَکْثُرُ النِّسَاءُ حَتَّی إِنَّ الْخَمْسِینَ امْرَأَهًًْ فِیهِنَّ وَاحِدٌ مِنَ الرِّجَال.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از نشانه‌ها و شرط‌های قیامت این است که علم از میان می‌رود و نادانی آشکار می‌شود. باده‌گساری و زن‌بارگی رواج پیدا می‌کند و شمار مردان کاسته و شمار زنان افزون می‌شود، آنچنان که برای پنجاه زن یک مرد خواهد بود.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مِنْ أَشْرَاطِ السَّاعَهًِْ أَنْ یَفْشُوَ الْفَالِجُ وَ مَوْتُ الْفَجْأَهًِْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از نشانه‌های برپایی قیامت زیادشدن قمار و مرگ ناگهانی است.
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْمُفَضَّلِ‌بْنِ‌عُمَرَ قَالَ سَأَلْتُ سَیِّدِیَ الصَّادِقَ (علیه السلام) هَلْ لِلْمَأْمُورِ الْمُنْتَظَرِ الْمَهْدِیِّ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مِنْ وَقْتٍ مُوَقَّتٍ یَعْلَمُهُ النَّاسُ فَقَالَ حَاشَ لِلَّهِ أَنْ یُوَقِّتَ ظُهُورَهُ بِوَقْتٍ یَعْلَمُهُ شِیعَتُنَا قُلْتُ یَا سَیِّدِی وَ لِمَ ذَاکَ قَالَ لِأَنَّهُ هُوَ السَّاعَهًُْ الَّتِی قَالَ اللَّهُ تَعَالَی یَسْئَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ أَیَّانَ مُرْساها قُلْ إِنَّما عِلْمُها عِنْدَ رَبِّی لایُجَلِّیها لِوَقْتِها إِلَّا هُوَ ثَقُلَتْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... وَ هُوَ السَّاعَهًُْ الَّتِی قَالَ اللَّهُ تَعَالَی یَسْئَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ أَیَّانَ مُرْساها وَ قَالَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَ لَمْ یَقُلْ إِنَّهَا عِنْدَ أَحَدٍ وَ قَالَ فَهَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِیَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها ... .
امام صادق (علیه السلام)- مفضّل‌بن‌عمر گوید: «از آقایم امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: آیا مأموریت مهدی منتظر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وقت معیّنی دارد که باید مردم بدانند کی خواهد بود»؟ فرمود: «حاشا که خداوند وقت ظهور او را طوری معیّن کند که شیعیان ما آن را بدانند». عرض کردم: «آقا برای چه»؟ فرمود: «زیرا وقت ظهور او همان ساعتی است که خداوند می‌فرماید: درباره‌ی قیامت از تو سؤال می‌کنند، کی فرامی‌رسد؟! بگو: «علمش فقط نزد پروردگار من است و هیچ‌کس جز او [نمی‌تواند] وقت آن را آشکار سازد [امّا قیام قیامت، حتی] در آسمان‌ها و زمین، سنگین [و بسیار پر اهمیّت] است و جز به طور ناگهانی، به سراغ شما نمی‌آید»! [باز] از تو سؤال می‌کنند، چنان که گویی تو از زمان وقوع آن با خبری! بگو: «علمش تنها نزد خداست ولی بیشتر مردم نمی‌دانند». (اعراف/۱۸۷) ... و نیز این همان ساعتی است که خدا فرموده: درباره‌ی قیامت از تو سؤال می‌کنند، کی فرامی‌رسد؟!. (اعراف/۱۸۷) و فرمود: زمان قیام قیامت مخصوص خداست. (لقمان/۳۴) یعنی: علم آن وقت فقط در نزد خداست و در آیه‌ی دیگر فرمود: فَهَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِیَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها فَأَنَّی لَهُمْ إِذا جاءَتْهُمْ ذِکْراهُم».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ اللهُ تَعَالَی فَهَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِیَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها وَ قَالَ سُبحَانَهُ السَّاعَةُ مَوْعِدُهُمْ وَ السَّاعَةُ أَدْهی وَ أَمَرُّ وَ قَالَ تَعَالَی أَنَّ السَّاعَةَ آتِیَةٌ لا رَیْبَ فِیها وَ خَطَبَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ أَصْدَقُ الْحَدِیثِ کِتَابُ اللَّهِ وَ أَفْضَلُ الْهَدْیِ هَدْیُ اللَّهِ وَ شَرُّ الْأُمُورِ مُحْدَثَاتُهَا وَ کُلُّ بِدْعَهًٍْ ضَلَالَهًٌْ فَقَامَ إِلَیْهِ رَجُلٌ وَ قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَتَی السَّاعَهًُْ فَقَالَ مَا الْمَسْئُولُ بِأَعْلَمَ بِهَا مِنَ السَّائِلِ لا تَأْتِیکُمْ إِلَّا بَغْتَهًًْ فَقَالَ فَأَعْلِمْنَا أَشْرَاطَهَا فَقَالَ لَا تَقُومُ السَّاعَهًُْ حَتَّی یُقْبَضَ الْعِلْمُ وَ تَکْثُرَ الزَّلَازِلُ وَ تَکْثُرَ الْفِتَنُ وَ یَظْهَرَ الْهَرْجُ وَ الْمَرْجُ وَ تَکْثُرَ فِیکُمُ الْأَهْوَاءُ وَ یُخَرَّبَ الْعَامِرُ وَ یُعْمَرَ الْخَرَابُ وَ یَکُونَ خَسْفٌ بِالْمَشْرِقِ وَ خَسْفٌ بِالْمَغْرِبِ وَ خَسْفٌ بِجَزِیرَهًِْ الْعَرَبِ وَ تَطْلُعَ الشَّمْسُ مِنْ مَغْرِبِهَا وَ تَخْرُجَ الدَّابَّهًُْ وَ یَظْهَرَ الدَّجَّالُ وَ یَنْتَشِرَ یَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ وَ یَنْزِلَ عِیسَی‌بْنُ‌مَرْیَم (علیه السلام).
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- فَهَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِیَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها و خداوند فرمود: رستاخیز موعد آن‌هاست، و مجازات قیامت هولناک‌تر و تلخ‌تر است!. (قمر/۴۶) و فرموده: و اینکه رستاخیز آمدنی است، و شکّی در آن نیست. (حج/۷) پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله) خطبه خواند و فرمود: «به‌درستی که درست‌ترین سخن کتاب خداست و بهترین هدایت هدایت خداست و بدترین امور چیزهای تازه پیدا شده است و هر بدعتی سبب گمراهی است». پس مردی برخاست و عرض کرد: «یا رسول اللَّه (صلی الله علیه و آله) قیامت چه وقتی است»؟ حضرت فرمود: «سؤال‌شده عالم‌تر از سؤال‌کننده نیست. قیامت نمی‌آید مگر ناگهانی». پس آن مرد عرض کرد: «یا رسول اللَّه (صلی الله علیه و آله) ما را به علامات و نشانه‌های قیامت آگاه فرما». حضرت فرمود: «قیامت به پا نمی‌شود مگر اینکه؛ علم ترک شود و زلزله زیاد شود، فتنه بسیار شود و هرج‌ومرج ظاهر گردد، و هوی و هوس‌ها در شماها زیاد شود. و تعمیرشده‌ها خراب شود و خراب‌شده‌ها تعمیر شود و مشرق و مغرب و جزیرهًْ العرب در زمین فرو روند. و دابّهًْ الارض خارج گردد. و دجّال ظاهر شود. و یأجوج و مأجوج در زمین پراکنده شوند. و عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام) از آسمان نازل گردد».
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها أَیْ عَلَامَاتُهَا قَالَ إبْنُ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه): مَعَالِمُهَا وَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) مِنْ أَشْرَاطِهَا. وَ قَدْ قَالَ: بُعِثْتُ أَنَا وَ السَّاعَهًُْ کَهَاتَیْنِ {وَ أَشَارَ بِإِصْبَعِهِ السَّبَّابَهًِْ وَ الْوُسْطَی}.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها یعنی به تحقیق علائم قیامت آمده است. علامت‌های قیامت ظهور نموده است و بعثت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) یکی از آن علائم است». که آن حضرت فرموده است: «بعثت من و برپایی قیامت همانند این دو انگشت دست می‌باشند. [و به انگشت سبّابه و وسط اشاره کردند]».
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَهَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ یَعْنِی الْقِیَامَهًَْ أَنْ تَأْتِیَهُمْ بَغْتَهًًْ فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- فَهَل یَنظُرُونَ إِلا السَّاعَةَ؛ منظور از آن همان قیامت است أَن تَأْتِیَهُم بَغْتَةً فَقَدْ جَاء أَشْرَاطُهَا.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ عَبْدِ‌اللهِ‌بْنِ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه)، قال: حَجَجْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَجَّهًَْ الْوَدَاعِ فَأَخَذَ بَابَ الْکَعْبَهًِْ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَیْنَا بِوَجْهِهِ فَقَالَ أَلَا أُخْبِرُکُمْ بِأَشْرَاطِ السَّاعَهًِْ وَ کَانَ أَدْنَی النَّاسِ مِنْهُ یَوْمَئِذٍ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) عَنْهُ فَقَالَ بَلَی یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ إِنَّ مِنْ أَشْرَاطِ الْقِیَامَهًِْ إِضَاعَهًَْ الصَّلَاهًِْ وَ اتِّبَاعَ الشَّهَوَاتِ وَ الْمَیْلَ مَعَ الْأَهْوَاءِ وَ تَعْظِیمَ الْمَالِ وَ بَیْعَ الدِّینِ بِالدُّنْیَا فَعِنْدَهَا یُذَابُ قَلْبُ الْمُؤْمِنِ وَ جَوْفُهُ فِی جَوْفِهِ کَمَا یَذُوبُ الْمِلْحُ فِی الْمَاءِ مِمَّا یَرَی مِنَ الْمُنْکَرِ فَلَا یَسْتَطِیعُ أَنْ یُغَیِّرَهُ قال قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)؟ قَالَ: إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه)! إِنَّ عِنْدَهَا یَلِیهِمْ أُمَرَاءُ جَوَرَهًٌْ وَ وُزَرَاءُ فَسَقَهًٌْ، وَ عُرَفَاءُ ظَلَمَهًٌْ، وَ أُمَنَاءُ خَوَنَهًٌْ، فَقَالَ: سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)! قَالَ (صلی الله علیه و آله): إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه). إِنَّ عِنْدَهَا یَکُونُ الْمُنْکَرُ مَعْرُوفاً وَ الْمَعْرُوفُ مُنْکَراً وَ یُؤْتَمَنُ الْخَائِنُ وَ یُخَوَّنُ الْأَمِینُ وَ یُصَدَّقُ الْکَاذِبُ وَ یُکَذَّبُ الصَّادِقُ، قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)؟ قَالَ (صلی الله علیه و آله): إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه)! فَعِنْدَهَا تَکُونُ إِمَارَهًُْ النِّسَاءِ وَ مُشَاوَرَهًُْ الْإِمَاءِ وَ قُعُودُ الصِّبْیَانِ عَلَی الْمَنَابِرِ وَ یَکُونُ الْکَذِبُ طَرَفاً وَ الزَّکَاهًُْ مَغْرَماً وَ الْفَیْءُ مَغْنَماً وَ یَجْفُو الرَّجُلُ وَالِدَیْهِ وَ یَبَرُّ صَدِیقَهُ، وَ یَطْلُعُ الْکَوْکَبُ الْمُذْنِبُ، قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)؟ قَالَ: إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه)! وَ عِنْدَهَا تُشَارِکُ الْمَرْأَهًُْ زَوْجَهَا فِی التِّجَارَهًِْ وَ یَکُونُ الْمَطَرُ قَیْظاً وَ یَغِیظُ الْکِرَامُ غَیْظاً وَ یُحْتَقَرُ الرَّجُلُ الْمُعْسِرُ فَعِنْدَهَا تَقَارَبُ الْأَسْوَاقُ إِذْ قَالَ هَذَا لَمْ أَبِعْ شَیْئاً وَ قَالَ هَذَا لَمْ أَرْبَحْ شَیْئاً فَلَا تَرَی إِلَّا ذَامّاً لِلَّهِ، قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)؟ قَالَ: إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه)! فَعِنْدَهَا یَلِیهِمْ أَقْوَامٌ إِنْ تَکَلَّمُوا قَتَلُوهُمْ وَ إِنْ سَکَتُوا اسْتَبَاحُوا حَقَّهُمْ لَیَسْتَأْثِرُونَ أَنْفُسَهُمْ بِفَیْئِهِمْ وَ لَیَطَئُونَ حُرْمَتَهُمْ وَ لَیَسْفِکُنَّ دِمَاءَهُمْ وَ لَیَمْلَأُنَّ قُلُوبَهُمْ دَغَلًا وَ رُعْباً، فَلَا تَرَاهُمْ إِلَّا وَجِلِینَ خَائِفِینَ مَرْعُوبِینَ مَرْهُوبِینَ، قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)؟ قَالَ: إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ، یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه)! إِنَّ عِنْدَهَا یُؤْتَی بِشَیْءٍ مِنَ الْمَشْرِقِ وَ شَیْءٍ مِنَ الْمَغْرِبِ یُلَوَّنُ أُمَّتِی، فَالْوَیْلُ لِضُعَفَاءِ أُمَّتِی مِنْهُمْ وَ الْوَیْلُ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ، لَا یَرْحَمُونَ صَغِیراً وَ لَا یُوَقِّرُونَ کَبِیراً وَ لَا یَتَجَاوَزُونَ مِنْ مُسِیءٍ جُثَّتُهُمْ جُثَّهًُْ الْآدَمِیِّینَ وَ قُلُوبُهُمْ قُلُوبُ الشَّیَاطِینِ، قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)؟ قَالَ: إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه)! وَ عِنْدَهَا یَکْتَفِی الرِّجَالُ بِالرِّجَالِ وَ النِّسَاءُ بِالنِّسَاءِ وَ یُغَارُ عَلَی الْغِلْمَانِ کَمَا یُغَارُ عَلَی الْجَارِیَهًِْ فِی بَیْتِ أَهْلِهَا وَ تُشْبِهُ الرِّجَالُ بِالنِّسَاءِ وَ النِّسَاءُ بِالرِّجَالِ وَ لَتَرْکَبَنَّ ذَوَاتُ الْفُرُوجِ السُّرُوجَ فَعَلَیْهِنَّ مِنْ أُمَّتِی لَعْنَهًُْ اللَّهِ، قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)؟ فَقَالَ: إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه)! إِنَّ عِنْدَهَا تُزَخْرَفُ الْمَسَاجِدُ کَمَا تُزَخْرَفُ الْبِیَعُ وَ الْکَنَائِسُ وَ تُحَلَّی الْمَصَاحِفُ، وَ تُطَوَّلُ الْمَنَارَاتُ وَ تَکْثُرُ الصُّفُوفُ بِقُلُوبٍ مُتَبَاغِضَهًٍْ وَ أَلْسُنٍ مُخْتَلِفَهًْ قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)؟ قَالَ: إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ وَ عِنْدَهَا تُحَلَّی ذُکُورُ أُمَّتِی بِالذَّهَبِ وَ یَلْبَسُونَ الْحَرِیرَ وَ الدِّیبَاجَ وَ یَتَّخِذُونَ جُلُودَ النُّمُورِ صِفَافاً. قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)! قَالَ: إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه). وَ عِنْدَهَا یَظْهَرُ الرِّبَا وَ یَتَعَامَلُونَ بِالْعِینَهًِْ (صلی الله علیه و آله) وَ الرُّشَی وَ یُوضَعُ الدِّینُ وَ تُرْفَعُ الدُّنْیَا، قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)؟ قَالَ: إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه)! وَ عِنْدَهَا یَکْثُرُ الطَّلَاقُ، فَلَا یُقَامُ لِلَّهِ حَدٌّ وَ لَنْ یَضُرُّوا اللَّهَ شَیْئاً قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)؟ قَالَ: إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه)! وَ عِنْدَهَا تَظْهَرُ الْقَیْنَاتُ وَ الْمَعَازِفُ وَ یَلِیهِمْ أَشْرَارُ أُمَّتِی، قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)؟ قَالَ: إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه)! وَ عِنْدَهَا تَحُجُّ أَغْنِیَاءُ أُمَّتِی لِلنُّزْهَهًِْ وَ تَحُجُّ أَوْسَاطُهَا لِلتِّجَارَهًِْ وَ تَحُجُّ فُقَرَاؤُهُمْ لِلرِّیَاءِ وَ السُّمْعَهًِْ فَعِنْدَهَا یَکُونُ أَقْوَامٌ یَتَعَلَّمُونَ الْقُرْآنَ لِغَیْرِ اللَّهِ وَ یَتَّخِذُونَهُ مَزَامِیرَ، وَ یَکُونُ أَقْوَامٌ یَتَفَقَّهُونَ لِغَیْرِ اللَّهِ وَ تَکْثُرُ أَوْلَادُ الزِّنَا، وَ یَتَغَنَّوْنَ بِالْقُرْآنِ، وَ یَتَهَافَتُونَ بِالدُّنْیَا قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)؟ قَالَ: إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه)! ذَاکَ إِذَا انْتُهِکَتِ الْمَحَارِمُ، وَ اکْتَسَبَتِ الْمَآثِمُ، وَ تَسَلَّطَ الْأَشْرَارُ عَلَی الْأَخْیَارِ، وَ یَفْشُو الْکَذِبُ وَ تَظْهَرُ اللَّجَاجَهًُْ، وَ تَغْشُو الْفَاقَهًُْ وَ یَتَبَاهَوْنَ فِی اللِّبَاسِ وَ یُمْطَرُونَ فِی غَیْرِ أَوَانِ الْمَطَرِ، وَ یَسْتَحْسِنُونَ الْکُوبَهًَْ وَ الْمَعَازِفَ وَ یُنْکِرُونَ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ حَتَّی یَکُونُ الْمُؤْمِنُ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ أَذَلَّ مِنَ الْأَمَهًِْ وَ یُظْهِرُ قُرَّاؤُهُمْ وَ عُبَّادُهُمْ فِیمَا بَیْنَهُمُ التَّلَاوُمَ، فَأُولَئِکَ یُدْعَوْنَ فِی مَلَکُوتِ السَّمَاوَاتِ الْأَرْجَاسَ وَ الْأَنْجَاسَ، قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)؟ فَقَالَ: إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ، یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه)! فَعِنْدَهَا لَا یَحُضُّ الْغَنِیُّ عَلَی الْفَقِیرِ حَتَّی إِنَّ السَّائِلَ یَسْأَلُ فِیمَا بَیْنَ الْجُمُعَتَیْنِ لَا یُصِیبُ أَحَداً یَضَعُ فِی کَفِّهِ شَیْئاً قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): وَ إِنَّ هَذَا لَکَائِنٌ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله)؟ قَالَ: إِی وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه)! عِنْدَهَا یَتَکَلَّمُ الرُّوَیْبِضَهًُْ، فَقَالَ: وَ مَا الرُّوَیْبِضَهًُْ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِدَاکَ أَبِی وَ أُمِّی؟! قَالَ (صلی الله علیه و آله): یَتَکَلَّمُ فِی أَمْرِ الْعَامَّهًِْ مَنْ لَمْ یَکُنْ یَتَکَلَّمُ فَلَمْ یَلْبَثُوا إِلَّا قَلِیلًا حَتَّی تَخُورَ الْأَرْضُ خَوْرَهًًْ فَلَا یَظُنُّ کُلُّ قَوْمٍ إِلَّا أَنَّهَا خَارَتْ فِی نَاحِیَتِهِمْ فَیَمْکُثُونَ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ یَنْکُتُونَ فِی مَکْثِهِمْ فَتُلْقِی لَهُمُ الْأَرْضُ أَفْلَاذَ کَبِدِهَا ذَهَباً وَ فِضَّهًًْ ثُمَّ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی الْأَسَاطِینِ فَقَالَ: مِثْلَ هَذَا فَیَوْمَئِذٍ لَا یَنْفَعُ ذَهَبٌ وَ لَا فِضَّهًٌْ. وَ هَذَا مَعنَی قَولِهِ فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) گوید: در حجهًْ الوداع به همراه پیامبر (صلی الله علیه و آله) فریضه‌ی حج را به‌جای آوردیم. آن حضرت حلقه‌ی در کعبه را گرفت سپس رویش را به‌سوی ما برگرداند و فرمود: «آیا می‌خواهید نشانه‌های برپایی قیامت را برایتان بیان کنم»؟ در آن روز سلمان (رحمة الله علیه) بیش از همه‌ی مردم به آن حضرت نزدیک بود. مردم پاسخ دادند: «آری ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)»! آن حضرت فرمود: «از جمله نشانه‌های قیامت ترک نماز، پیروی از شهوت‌ها، گرایش به افکار [منحرف]، بزرگداشت و احترام به ثروتمندان و فروختن دین در مقابل دنیاست. در چنین موقعیّتی قلب فرد مؤمن به علّت دیدن منکراتی که قادر به تغییر آن‌ها نیست، در درون سینه‌اش مانند نمک در آب ذوب خواهد شد». سلمان (رحمة الله علیه) پرسید: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا چنین چیزی اتّفاق خواهد افتاد»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آری! قسم به کسی که جانم در دست اوست این امر اتّفاق خواهد افتاد. در آن دوره، حاکمان ظالم، وزرای فاسق، عارفان ظالم و افراد مورد اعتماد خیانتکار وجود خواهند داشت». سلمان (رحمة الله علیه) دوباره سؤال کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا چنین امری اتّفاق خواهد افتاد»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آری! قسم به کسی که جانم در دست اوست، در آن روز امر منکر و زشت به کار نیک تبدیل خواهد شد و مردم، کار نیک را زشت می‌پندارند. فرد خائن را امین به شمار خواهند آورد و امانتدار را خائن. دروغگو را صادق خواهند شمارد و راستگو را دروغگو»! سلمان (رحمة الله علیه) باز هم پرسید: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا واقعاً چنین اموری تحقّق خواهد یافت»؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آری، قسم به کسی که جانم در دست اوست! در آن دوره، زنان به مقام حکومت و کنیزان به مقام مشاوره خواهند رسید. کودکان بر منبر خواهند نشست. دروغگویی به نکته‌سنجی و زکات به غرامت و فیء به غنیمت تبدیل خواهد شد. فرد به پدر و مادرش ظلم و به دوستش نیکی خواهد کرد. همچنین ستارگان دنباله‌دار ظهور خواهند کرد». سلمان (رحمة الله علیه) باز هم پرسید: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا این امور تحقّق خواهد یافت»؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آری، ای سلمان (رحمة الله علیه)! در آن زمان، زن نیز مانند شوهرش به تجارت خواهد پرداخت و باران‌های بی‌موقع خواهد بارید. انسان‌های بزرگوار مورد خشم و غضب خواهند بود. افراد نیازمند تحقیر خواهند شد. بازارها نزدیک و در دسترس خواهند بود. در آن زمان هرگاه شخصی بگوید: چیزی نفروخته‌ام یا سودی نکرده‌ام، به‌معنای نکوهش و انتقاد از خداوند خواهد بود. [خدا را مقصر می‌دانند]». سلمان (رحمة الله علیه) با تعجّب فراوان بار دیگر پرسید: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا این امر اتّفاق خواهد افتاد»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آری! قسم به کسی که جانم در دست اوست، چنین خواهد شد. ای سلمان (رحمة الله علیه)! در آن زمان گروهی بر آن‌ها حکومت خواهند کرد که چنانچه زیر دستانشان سخنی بگویند، آن‌ها را خواهند کشت و در صورت سکوتشان به اموال و ناموس آن‌ها تجاوز خواهند کرد تا آن‌ها را به تملّک خودشان درآورند و ناموسشان را لکّه‌دار کنند. آری، حاکمان ظالم خون آن‌ها را خواهند ریخت و ترس و کینه، قلب‌های مردم را فرا خواهد گرفت و ترس، خوف، بیم و نگرانی بر آن‌ها چیره خواهد شد». سلمان (رحمة الله علیه) بار دیگر پرسید: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا این امر اتّفاق خواهد افتاد»؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بار دیگر قسم خورد که همه‌ی امور فوق روی خواهد داد. سپس فرمود: ای سلمان (رحمة الله علیه)! در آن زمان چیزی از مشرق و چیزی از مغرب آورده خواهد شد و امّتم را رنگارنگ و متلوّن خواهد نمود. وای بر ضعفای امّتم از دست آن‌ها و وای بر آن‌ها از سوی خداوند. آن‌ها به کودکان رحم نخواهند کرد، به افراد سالخورده احترام نخواهند گذاشت، گناهکاران را نخواهند بخشید. بدن‌هایشان مانند انسان‌ها و قلب‌هایشان شیطانی است». سلمان (رحمة الله علیه) بار دیگر سؤال کرد: «آیا چنین اموری تحقّق خواهد یافت»؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آری! قسم به کسی که جانم در دست اوست. ای سلمان (رحمة الله علیه)! در آن زمان همجنس‌بازی زنان و مردان با یکدیگر رواج خواهد یافت و همچنان‌که با کنیزان در خانه‌ی مالکانشان رابطه‌ی جنسی برقرار می‌شود، غلامان نیز مورد تجاوز قرار می‌گیرند. مردان خودشان را به هیئت زنان در می‌آورند و زنان نیز به شکل مردان درمی‌آیند. در آن دوره زنان بر مرکب‌ها سوار خواهند شد. نفرین خداوند بر آن‌ها باد». سلمان (رحمة الله علیه) بار دیگر با تعجّب پرسید: «آیا این امور اتّفاق خواهد افتاد»؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آری! قسم به کسی که جانم در دست اوست. ای سلمان (رحمة الله علیه) در آن دوره، مساجد همانند کلیساها و کنیسه‌ها، تزیین و قرآن‌ها آراسته و مناره‌های بلند ساخته خواهد شد. صف‌های طولانی نماز درحالی تشکیل خواهد شد که افراد در قلب‌هایشان نسبت به یکدیگر کینه خواهند داشت و ریا پیشه می‌کنند». سلمان (رحمة الله علیه) بار دیگر با تعجّب سؤال کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا این امور اتّفاق می‌افتد»؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آری! قسم به خدایی که جانم در دست اوست! ای سلمان (رحمة الله علیه)! در آن زمان مردان امّت من از طلا برای آراستن خودشان استفاده خواهند کرد و لباس ابریشمی و لباس‌هایی از پوست پلنگ خواهند پوشید». سلمان (رحمة الله علیه) گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا این امور اتّفاق خواهد افتاد»؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آری! قسم به کسی که جانم در دست اوست. در آن زمان، ربا گسترش خواهد یافت و مردم براساس سلف و رشوه به معامله خواهند پرداخت. دین بی‌ارزش و دنیا ارزشمند خواهد شد». سلمان (رحمة الله علیه) گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا این امر اتّفاق خواهد افتاد»؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آری! ای سلمان (رحمة الله علیه)! قسم به کسی که جانم در دست اوست! در آن دوره طلاق رواج خواهد یافت، حدود الهی اجرا نخواهد شد. امّا این امر هیچ زیانی به خداوند نخواهد رساند». سلمان (رحمة الله علیه) بار دیگر سؤال کرد: «آیا این امر اتّفاق خواهد افتاد»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «آری! ای سلمان (رحمة الله علیه)! قسم به کسی که جانم در دست اوست قطعاً چنین اموری اتّفاق خواهد افتاد. ای سلمان (رحمة الله علیه)! در آن دوره زنان آوازخوان و دستگاه‌های موسیقی ظهور خواهند کرد و بدترین افراد امّتم به حکومت بر مردم خواهند رسید». سلمان (رحمة الله علیه) بار دیگر سؤال کرد: «آیا این امر اتّفاق خواهد افتاد»؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پاسخ داد: «آری! ای سلمان (رحمة الله علیه)! قسم به کسی که جانم در دست اوست! چنین اموری اتّفاق خواهد افتاد. در آن دوره ثروتمندان امّتم برای گردش و افراد متوسط امّتم برای تجارت و نیازمندان امّتم برای ریا و کسب شهرت به حج خواهند رفت و گروه‌هایی قرآن را برای هدفی غیر از خداوند یاد خواهند گرفت و آن را وسیله‌ای برای آوازخواندن قرار خواهند داد. برخی نیز با هدفی غیر از رضایت پروردگار به فراگیری احکام دین خواهند پرداخت. فرزندان زنا فراوان خواهند شد. مردم قرآن را به‌وسیله‌ی آواز خواندن تبدیل و بر دنیاپرستی ازدحام خواهند کرد». سلمان (رحمة الله علیه) بار دیگر درباره‌ی وقوع چنین اموری در آخر الزمان از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سؤال کرد. آن حضرت نیز در پاسخ فرمود: «آری! قسم به کسی که جانم در دست اوست! ای سلمان (رحمة الله علیه)! حرمت‌ها شکسته و گناهان، فراوان خواهند شد. اشرار بر افراد نیک سیرت حکومت خواهند کرد. دروغ رواج خواهد یافت. لجاجت و فقر جامعه را فرا خواهد گرفت. مردم به‌وسیله‌ی لباس و پوشش بر یکدیگر فخر فروشی خواهد کرد. در آن دوره باران‌های نابهنگام خواهد بارید. مردم به ساز کوبه [نوعی طبل] و سایر آلات موسیقی علاقه‌مند و از امر به معروف و نهی از منکر بیزار خواهند شد. به‌طوری‌که در آخرالزّمان فرد مؤمن از کنیزان، کم ارزش‌تر خواهد بود. این درحالی است که قاریان و عبادت‌کنندگان یکدیگر را مورد سرزنش قرار خواهند داد. در ملکوت آسمان‌ها و زمین چنین افرادی به‌عنوان نجس و پلید مورد خطاب قرار خواهند گرفت». سلمان (رحمة الله علیه) بار دیگر درباره‌ی وقوع چنین اموری از پیامبر (صلی الله علیه و آله) سؤال کرد. آن حضرت نیز سوگند یاد کرد که چنین اموری اتّفاق خواهد افتاد. آنگاه فرمود: «ای سلمان (رحمة الله علیه)! در آن دوره فرد ثروتمند فقط از نیازمندان خواهد ترسید. به‌طوری که فرد گدا در طول هفته به‌سوی مردم دست نیاز دراز خواهد کرد، امّا هیچ‌کس به او کمک نخواهد کرد». سلمان (رحمة الله علیه) بار دیگر درباره‌ی وقوع چنین اموری از پیامبر (صلی الله علیه و آله) سؤال کرد. آن حضرت نیز سوگند یاد کرد که چنین اموری اتّفاق خواهد افتاد. سپس فرمود: «ای سلمان (رحمة الله علیه)! در آن زمان روَیبضه (افراد عاجز و ناتوان) به سخن در خواهد آمد». سلمان (رحمة الله علیه) عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! رویبضه کیست»؟ حضرت پاسخ داد: «کسانی که نمی‌توانستند سخن بگویند، به اظهار نظر درباره‌ی امور عامّه‌ی مردم خواهند پرداخت. پس از مدّتی از زمین صدایی بر خواهد خواست. مردم هر منطقه‌ای گمان می‌کنند که فقط در آن سرزمین، صدا برخاسته است. پس از آن زمانی سپری خواهد شد تا اینکه زمین پاره‌های جگرش را برایشان بیرون خواهد انداخت». سپس فرمود: «طلا و نقره». آنگاه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به ستون‌ها اشاره کرد و در ادامه فرمود: «بدین‌ترتیب طلا و نقره‌هایی به این حجم از زمین خارج خواهد شد. امّا در آن روز طلا و نقره هیچ سودی نخواهند داشت. پس این است معنای این آیه‌ی شریفه که خداوند متعال فرمود: فَقَدْ جَاء أَشْرَاطُهَا».